Khung pháp lý 'kiến tạo' cho tiền mã hóa

Hàng tỷ USD ở dạng tiền mã hóa

Giao dịch tiền mã hóa xuất hiện tại Việt Nam từ nhiều năm trước. Năm 2017, làn sóng tài chính phi tập trung (Defi) phát triển mạnh mẽ kéo theo sự xuất hiện của một số tổ chức hoạt động sàn giao dịch. Đến năm 2021, các sàn này phục vụ người Việt khá mạnh tuy nhiên rất ít sàn công bố những số liệu giao dịch. Theo các thống kê từ các tổ chức đầu tư, Việt Nam đứng thứ 4 những quốc gia và vùng lãnh thổ có khối lượng giao dịch hàng tháng cao nhất trên sàn giao dịch Binance - một trong những sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới. Cụ thể, vào tháng 5-2024, khối lượng giao dịch từ nhà đầu tư Việt Nam trên Binance đã vượt quá 20 tỷ USD. Về mặt kỹ thuật, dòng tiền mã hóa không bị giới hạn địa lý. Người dùng có thể mua ở Việt Nam và rút về tài khoản ngân hàng nước ngoài thông qua các sàn quốc tế như Binance, OKX, Bybit… Qua các sàn giao dịch, có thể ước lượng thị trường tiền mã hóa tại Việt Nam trong tháng 5-2025 đạt 60 tỷ USD volume giao dịch.

Tiền mã hóa cũng gây những tác động tiêu cực ở nhiều mặt như mất an toàn tiền tệ, lừa đảo, tài trợ khủng bố… Theo Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet (IC3 - FBI) của Cục Điều tra Liên bang Mỹ, chỉ riêng năm 2024 đã có tới 150.000 vụ việc lừa đảo liên quan đến tài sản mã hóa với tổng thiệt hại hơn 9,3 tỷ USD, tăng gần 70% so với năm trước. Việt Nam nằm trong nhóm 6 quốc gia có lưu lượng giao dịch gian lận cao nhất toàn cầu… Chính vì vậy, các quốc gia đã kiểm soát dòng vốn mã hóa này nghiêm ngặt. Sàn giao dịch áp dụng các tầng xác minh như KYC nâng cao, cung cấp chứng từ nguồn tiền và xác nhận mục đích giao dịch và tuân thủ đạo luật chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. Sàn Coinbase yêu cầu khai báo chi tiết khi chuyển tiền ra nước ngoài nhằm tuân thủ quy định của Mỹ và luật FATF toàn cầu, một số sàn khác lại hạn chế rút tiền về tài khoản nước ngoài…

Các bạn trẻ chia sẻ thông tin, nhận tiền mã hóa tại một sự kiện về Blockchain diễn ra tại TPHCM. Ảnh: TẤN BA

Chuyển động hợp với xu hướng

Bối cảnh pháp lý công nghệ số của Việt Nam đã có những chuyển biến nhanh chóng, tạo điều kiện thuận lợi đối với các doanh nghiệp công nghệ, nhà đầu tư. Liên tiếp trong nửa đầu tháng 6-2025 đã có tới 3 văn bản quan trọng được ban hành. “Việc hoàn thiện hành lang pháp lý một cách nhanh chóng là tiền đề quan trọng để ngành công nghệ Blockchain, tài sản mã hóa và các dịch vụ liên quan có thể phát triển mạnh mẽ, đưa Việt Nam ghi dấu trên bản đồ công nghệ toàn cầu”, Hiệp hội Blockchain Việt Nam nhận định.

Gần đây nhất, ngày 14-6-2025, Quốc hội chính thức thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số, có hiệu lực từ 1-1-2026. Đây là văn bản pháp lý đầu tiên tại Việt Nam định nghĩa tài sản mã hóa, tạo hành lang rõ ràng nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và bảo vệ nhà đầu tư. Trước đó, ngày 12-6-2025, Blockchain được xác định là Công nghệ Chiến lược theo Quyết định 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các ứng dụng cụ thể được xác định là sản phẩm công nghệ chiến lược bao gồm: Hạ tầng mạng Blockchain, tài sản số, tiền mã hóa và hệ thống truy xuất nguồn gốc…

Từ góc nhìn của doanh nghiệp toàn cầu, bà Lynn Hoàng, Giám đốc quốc gia Binance, chia sẻ: “Từ dự thảo đến khi ra được những văn bản pháp lý cụ thể vẫn còn một quãng đường dài. Nếu khung pháp lý kiến tạo, Việt Nam sẽ giành được nhiều lợi thế quan trọng; ngược lại, chúng ta có thể đánh mất cơ hội. Tôi hy vọng chính sách của chúng ta sẽ không khác biệt nhiều với thế giới và kiến tạo sự phát triển của toàn ngành trong khi vẫn đảm bảo an toàn về quản lý”.

Trong khi đó bà Jenny Nguyễn, Giám đốc vận hành tại Kyros Ventures và Coin68, nhận định: “Sau một thời gian quan sát và nghiên cứu kỹ lưỡng, Chính phủ Việt Nam đã quyết tâm hình thành quy định pháp lý cụ thể cho tài sản số, với sự tham gia của nhiều bộ ngành liên quan. Nhờ vậy, viễn cảnh ngành blockchain và tài sản số ở Việt Nam được pháp luật công nhận và đưa vào khuôn khổ đang ngày càng gần hơn bao giờ hết, tạo điều kiện thuận lợi để lĩnh vực này phát triển bền vững. Đây đặc biệt sẽ là một động lực phát triển mới cho nhóm doanh nghiệp, dự án blockchain nước nhà, vốn đã và đang tạo những dấu ấn nhất định trong nhiều phân khúc khác nhau trên thị trường Blockchain toàn cầu”.

BÁ TÂN