Kịch bản mới cho kế hoạch dự phòng hạ cánh Mặt Trăng của NASA
Trong bối cảnh nhiều tín hiệu báo động về tiến độ của hệ thống hạ cánh Mặt Trăng do SpaceX phát triển, NASA đang ráo riết tìm các phương án thay thế để không bỏ lỡ mốc hạ cánh xuống cực Nam Mặt Trăng vào năm 2027.
Mô hình tàu 2 tầng có người lái mà NASA có thể sử dụng để đưa phi hành gia xuống bề mặt Mặt Trăng.
Hiện SpaceX đang nắm hợp đồng trị giá 2,9 tỷ USD để đưa tàu Starship chở phi hành gia hạ cánh trong khuôn khổ sứ mệnh Artemis III – dự kiến là chuyến hạ cánh có người đầu tiên lên Mặt Trăng kể từ thời Apollo. Tuy nhiên, Starship liên tiếp chậm tiến độ và có thể khiến kế hoạch bị trễ hàng tháng hoặc vài năm, NASA đã yêu cầu SpaceX trình bản kế hoạch dự phòng trước ngày 29/10.
Đồng thời, NASA cũng kiến nghị toàn ngành công nghiệp hàng không vũ trụ thương mại đề xuất ý tưởng mới - dấu hiệu cho thấy NASA sẵn sàng gạt các đối tác hiện tại nếu cần. Các công ty ngoài cuộc đang bắt tay vào chuẩn bị. Mặc dù nhiều đề xuất vẫn cần từ 6-7 năm để phát triển, vốn mâu thuẫn với thời hạn chặt chẽ của NASA.
Các chuyên gia cho rằng, việc thiết kế mới có thể nhanh và hiệu quả hơn so với đợi Starship hoàn thiện. Sức ép từ Trung Quốc với mục tiêu đưa phi hành gia lên Mặt Trăng trước năm 2030 khiến NASA xem việc tới đích trước như một ưu tiên an ninh quốc gia.
Starship vẫn là lựa chọn đắt giá cho khả năng chở tải lớn và tái sử dụng cao, đã bay thử 11 lần và hoàn thành nhiều mốc kiểm nghiệm. Tuy nhiên, chương trình vẫn gặp thất bại nghiêm trọng: 3 nguyên mẫu bốc cháy hoặc phát nổ trong 6 tháng đầu 2025, gây lo ngại về khả năng giao hàng kịp thời. Trong khi đó, Blue Origin đang xem xét biến mẫu “Blue Moon” của mình để phục vụ Artemis III sớm hơn dự kiến. Một kịch bản khác do Lockheed Martin đề xuất là chế tạo mô-đun hạ cánh 2 tầng tận dụng linh kiện Orion, giảm số lần phóng và rủi ro liên quan.
Giờ đây, NASA đang đứng trước lựa chọn: kiên định với hợp đồng hiện tại, chấp nhận rủi ro bị trễ và mất ưu thế toàn cầu hay mở rộng chiến lược, chịu phân tán rủi ro và kích hoạt “kế hoạch B”. Rủi ro lớn nhất là thời gian và chi phí. NASA có ngân sách hạn chế, dù Quốc hội đã thêm 10 tỷ USD để hỗ trợ. Việc khởi động “kế hoạch B” có thể khiến hụt nguồn lực hoặc tốn nhiều hơn.
Một số chuyên gia cảnh báo: “Nếu không đổi mới, việc lên Mặt Trăng có thể bị trễ 3 năm hoặc hơn”. Dù lựa chọn nào, cuộc đua đưa con người trở lại Mặt Trăng giờ không chỉ là về công nghệ mà còn là về tốc độ, chiến lược và địa chính trị.
