Kịch bản nghiêm trọng nhất về tác động kinh tế toàn cầu của Covid-19

Covid-19 hiện được phát hiện ở ít nhất 56 quốc gia, các công ty đang điều chỉnh lại kỳ vọng lợi nhuận hàng năm, các nhà kinh tế đang hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu và các nhà hoạch định chính sách đã báo hiệu rằng họ sẵn sàng hành động để ổn định nền kinh tế.

Khi thị trường chứng khoán sụt giảm trở lại vào ngày 28/2, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) Jerome H. Powell đã đưa ra một tuyên bố ngắn gọn khẳng định rằng ngân hàng trung ương sẽ sử dụng các công cụ của mình và hành động phù hợp để hỗ trợ nền kinh tế. Sau tuyên bố của FED, chỉ số S & P 500 đã đóng cửa giảm 0,8%, mặc dù chỉ số này vẫn giảm 11,5% trong tuần. Tuy nhiên, vẫn có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự suy giảm kinh tế từ virus đã bắt đầu xảy ra, vì các nhà bán lẻ và các nhà xây dựng đã báo cáo sự chậm trễ trong các chuyến hàng từ Trung Quốc. Điều này cảm thấy khác biệt so với cuộc khủng hoảng thị trường khác ở chỗ nó liên quan đến sự gián đoạn đối với cuộc sống hàng ngày. Điều bắt đầu từ vài tuần trước khi những lo ngại tương đối ảm đạm ở Phố Wall về sự gián đoạn đối với chuỗi cung ứng toàn cầu đã nảy sinh mối lo ngại sâu sắc về khả năng hàng triệu người trên thế giới có thể phải cắt giảm mua sắm, du lịch và nhà hàng để tránh nhiễm virus.

Tình huống như vậy đã khiến các chuyên gia khó dự đoán thiệt hại cho nền kinh tế. Một số đang đưa ra xác suất rằng các nền kinh tế Mỹ và toàn cầu sẽ rơi vào suy thoái. Phân tích của Moody cho biết, tỷ lệ xảy ra đã tăng lên 4/10. Capitall Economics đã dự đoán ở mức thấp hơn nhiều, khoảng 1/10. Ngày 28/2, các nhà nghiên cứu của Morgan Stanley đã phác thảo ba kịch bản có thể xảy ra. Trong kịch bản “lành tính” nhất, nền kinh tế Mỹ không hề chậm lại trong năm 2020 so với các dự báo trước đó, vì virus vẫn chủ yếu giới hạn ở Trung Quốc và các nhà máy sản xuất của Trung Quốc sẽ tăng tốc trong những tháng tới. Trong kịch bản nghiêm trọng nhất, nếu virus lan truyền rộng rãi trên khắp các quốc gia và khu vực của nền kinh tế, tốc độ tăng trưởng chậm lại ở Mỹ trong vài quý năm nay, khiến năm 2020 lỡ mất tăng trưởng 0,5%. Những lo ngại trong nền kinh tế không phải điềm báo tốt cho một nền kinh tế và thị trường chứng khoán hiện đại phụ thuộc vào sự lạc quan và sẵn sàng chi tiêu. Giữa tháng 2, sự lạc quan đó đã giúp thúc đẩy thị trường chứng khoán lên một tầm cao mới. Nhưng ngay trước tuần cuối tháng 2, viễn cảnh màu hồng rằng lợi nhuận của công ty sẽ tiếp tục tăng lên đã được thay thế bằng sự hoảng loạn.

Đó là một tuần khủng khiếp cho các thị trường trên toàn cầu. Chỉ số Dow Jones giảm mạnh 12%. Tại châu Âu, chứng khoán ở Anh giảm 11%, trong khi Đức giảm 12%. Thị trường châu Á cũng giảm: 10% tại Nhật Bản và 8% tại Hàn Quốc. Nhiều nhà nghiên cứu hy vọng Cục Dự trữ Liên bang sẽ nhanh chóng - và có thể giảm sâu lãi suất khi đối mặt với tin tức về Covid-19 ngày càng tồi tệ và suy thoái thị trường. Tổng thống Trump, người đã hạ thấp mối đe dọa kinh tế đối với Mỹ khỏi virus, hôm 28/2 đã hy vọng FED sẽ nhanh chóng hành động. Nhưng không giống như trong các cú sốc tài chính trước đó, những động thái đó có thể không gây ra thiệt hại. Ngay cả khi thị trường chứng khoán bị so sánh với những mất mát của năm 2008, dịch Covid-19 sẽ mang lại nhiều thách thức hơn cho FED để giải quyết.

Cuộc đại suy thoái kinh tế năm 2008 và 2009 phần lớn là một cú sốc về nhu cầu, khi các ngân hàng sắp sụp đổ, giá nhà sụt giảm và hàng nghìn tỷ đô la tài sản hộ gia đình bị xóa sổ. Người dân và doanh nghiệp đột nhiên có ít tiền để chi tiêu, khiến nền kinh tế rơi vào suy thoái sâu sắc. Mối đe dọa về virus là một cú sốc nguồn cung - một trong số đó bắt nguồn từ sự suy giảm đột ngột trong hoạt động kinh tế khi Trung Quốc, công xưởng của thế giới, phải vật lộn để trở lại làm việc và khi các ngành công nghiệp quan trọng bị căng thẳng trước bối cảnh hạn chế đi lại, hạn chế tụ tập công cộng và các trường học bị đóng cửa. Các nhà phân tích của Viện Brookings cho biết, cách nghĩ về cú sốc cung là đột nhiên mỗi nhà máy và văn phòng sản xuất ít hơn 10% so với năm ngoái khó khắc phục hơn nhiều so với cú sốc nhu cầu, vì đơn giản là việc có thêm tiền không thể bù đắp cho thực tế là các cửa hàng đã đóng cửa, các nhà máy không hoạt động và các chuyến đi bị hủy bỏ. FED cũng không thể làm gì để bù đắp sản lượng bị mất nếu không có các nhà máy sản xuất.

Việt Dũng