Kiểm lâm Hải Phòng 'chuyển mình' trong kỷ nguyên mới

Trồng và bảo vệ rừng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Chi cục Kiểm lâm TP Hải Phòng tập trung thực hiện sau khi hợp nhất đơn vị hành chính cấp tỉnh. (Nguồn: Báo Hải Phòng)

Từ vùng lõi Cát Bà đến những cánh rừng ven biển Tiên Lãng, từ rừng tự nhiên đến rừng trồng phòng hộ, dấu ấn của kiểm lâm Hải Phòng luôn hiện diện – bền bỉ, thầm lặng nhưng đầy trách nhiệm. Và hôm nay, lực lượng ấy đang chuyển mình mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu mới sau quá trình sáp nhập chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp.

Tổ chức tinh gọn – vận hành hiệu quả

Sau hợp nhất, Chi cục Kiểm lâm Hải Phòng được củng cố theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp với 2 phòng chuyên môn và 5 đơn vị trực thuộc, đảm nhiệm quản lý 33.096,14 ha rừng và đất lâm nghiệp. Diện tích này chiếm 6,48% diện tích tự nhiên toàn thành phố, phân bố tại 35 xã, phường, đặc khu. Con số tưởng chừng không lớn ấy lại chứa đựng nỗ lực to lớn của một lực lượng luôn bám địa bàn, nắm chắc tình hình rừng, từng bước chuyển đổi phương thức quản lý từ thủ công sang số hóa. Mang ý nghĩa chiến lược đối với một đô thị cảng có mật độ dân cư cao và đang chuyển mình mạnh mẽ trong hành trình phát triển xanh.

Rừng của Hải Phòng giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong bảo vệ cảnh quan, môi trường, gìn giữ giá trị văn hóa – lịch sử. Đây là nơi tọa lạc của nhiều khu di sản, thắng cảnh nổi tiếng như Khu di tích quốc gia đặc biệt Côn Sơn – Kiếp Bạc trong quần thể di sản Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn (được UNESCO công nhận là Di sản thế giới năm 2025); đặc khu Cát Hải – Khu dự trữ sinh quyển thế giới (2004); Danh lam thắng cảnh – Di tích quốc gia đặc biệt (2013) và Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà (2023).

Tiên phong trong chuyển đổi số ngành lâm nghiệp

Khác với trước đây, khi mỗi địa phương có phương thức quản lý rừng khác nhau, việc sáp nhập đã tạo cơ hội để Hải Phòng hình thành một hệ thống quản lý thống nhất từ Chi cục đến kiểm lâm địa bàn. Điều này giúp tăng cường phối hợp liên vùng, đặc biệt tại các khu vực giáp ranh vốn có tính phức tạp cao.

Chi cục Kiểm lâm Hải Phòng đã trở thành một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng khoa học – công nghệ vào quản lý rừng hiện đại. Hệ thống GIS kết hợp ảnh viễn thám giúp cập nhật diễn biến rừng hàng tháng, giám sát thay đổi diện tích, đánh giá mật độ che phủ. Đặc biệt, vùng rừng ngập mặn ven biển – nơi chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu được quản lý bằng mô hình số hóa 3D, cho phép đánh giá chất lượng phục hồi, tái sinh.

Lực lượng kiểm lâm tuần tra rừng ngập mặn. (Nguồn: Báo Hải Phòng)

Cùng với đó, Chi cục xây dựng cơ sở dữ liệu số đồng bộ toàn thành phố, kết nối trực tuyến với hệ thống quản lý của Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, giúp việc tra cứu, thống kê, lập kế hoạch trồng và khoanh nuôi rừng minh bạch và chính xác hơn bao giờ hết.

Cán bộ kiểm lâm không chỉ am hiểu địa bàn mà còn làm chủ các công cụ hiện đại: Bản đồ số, phần mềm quản lý rừng, thiết bị bay không người lái… Đáng chú ý là sáng kiến sử dụng flycam chi phí thấp để xây dựng bản đồ dữ liệu số hóa do kiểm lâm viên Đỗ Tuấn Anh nghiên cứu, đạt giải Nhất Hội thi Sáng tạo kỹ thuật Hải Phòng năm 2023–2024. Công nghệ này đã giúp cập nhật hiện trạng rừng nhanh hơn, chính xác hơn, góp phần nâng cao hiệu quả chỉ đạo điều hành.

Nhờ hạ tầng số, những cuộc họp chuyên môn có thể triển khai trực tuyến; báo cáo hiện trường được gửi về chỉ huy qua ứng dụng di động; và chỉ trong vài thao tác, một điểm rừng bị xâm hại đã được định vị, gửi cảnh báo đến trung tâm điều hành.

Trong bối cảnh ngành lâm nghiệp cả nước thúc đẩy chuyển đổi số, Chi cục Kiểm lâm Hải Phòng đã nổi lên như một trong những đơn vị đi đầu. Các ứng dụng GIS và ảnh viễn thám được sử dụng định kỳ để theo dõi diễn biến rừng hàng tháng, đánh giá thay đổi diện tích hay mật độ che phủ.

Đối với hệ sinh thái rừng ngập mặn – một trong những lá chắn quan trọng trước tác động của biến đổi khí hậu, Chi cục đã triển khai mô hình số hóa 3D để theo dõi quá trình phục hồi tự nhiên. Nhờ đó, các đai rừng ven biển ở Tiên Lãng, khu vực rừng ngập mặn Phù Long, đặc khu Cát Hải… được giám sát khoa học hơn, hỗ trợ hiệu quả cho việc lập kế hoạch trồng mới, khoanh nuôi và bảo vệ đê biển.

Không chỉ dừng ở đó, Chi cục đã xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa đầy đủ về rừng toàn thành phố, kết nối với hệ thống của Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm. Việc tra cứu, thống kê, lập kế hoạch lâm nghiệp trở nên nhanh chóng, minh bạch, giúp thành phố chủ động hơn trong các chương trình phát triển rừng bền vững.

Chuyển đổi công nghệ chỉ là một phần, chuyển đổi con người mới là thay đổi bền vững. Sau sáp nhập, đội ngũ kiểm lâm từ hai địa phương đã hợp nhất thành tập thể thống nhất, đồng lòng trong mục tiêu và hành động.

Nhiều lớp đào tạo về công nghệ thông tin, truyền thông môi trường, nghiệp vụ pháp chế lâm nghiệp được tổ chức thường xuyên. Lực lượng trẻ trở thành nòng cốt trong công tác số hóa và ứng dụng thiết bị hiện đại; trong khi những cán bộ kỳ cựu là “kho kinh nghiệm sống”, truyền thụ kỹ năng tuần tra, xử lý vi phạm, phòng cháy chữa cháy rừng. Những kiểm lâm viên ấy đồng thời là người kể chuyện của rừng, lan tỏa thông điệp bảo vệ thiên nhiên đến cộng đồng trong một thành phố công nghiệp phát triển nhanh như Hải Phòng.

Diện tích rừng ngập mặn của Hải Phòng khá lớn (ảnh cơ sở cung cấp)

Hướng tới hệ thống lâm nghiệp hiện đại, bền vững

Hướng đến chiến lược phát triển lâm nghiệp gắn với kinh tế xanh, Chi cục Kiểm lâm Hải Phòng đã phối hợp nhiều mô hình mới: Rừng gắn với du lịch sinh thái, rừng cộng đồng, trồng cây ngập mặn thích ứng biến đổi khí hậu. Các tổ chức xã hội, trường học, doanh nghiệp được khuyến khích tham gia hoạt động “Trồng cây vì tương lai”, “Tái sinh rừng ngập mặn”, từng bước tạo nên phong trào xã hội hóa bảo vệ rừng.

Tại Cát Bà, Hạt kiểm lâm vừa làm nhiệm vụ quản lý, vừa là điểm tuyên truyền hướng dẫn du khách về du lịch có trách nhiệm. Tại Tiên Lãng, những dải rừng ngập mặn được khôi phục trở thành tấm lá chắn xanh vững chắc trước bão, triều cường và nước biển dâng.

Sau hợp nhất, diện tích rừng của Hải Phòng đạt hơn 33.096 ha, trong đó có trên 11.000 ha rừng đặc dụng, gần 16.740 ha rừng phòng hộ, gần 4.955 ha rừng sản xuất và hơn 10.165 ha rừng tự nhiên. Riêng Cát Bà có 26.419 ha thuộc Khu dự trữ sinh quyển, nơi sinh sống của 4.048 loài động, thực vật, với 154 loài đặc hữu, quý hiếm như voọc Cát Bà, hươu, nai, gà lôi lam mào trắng…

Tuy nhiên, diện tích rừng rộng và phân bố không đồng đều cũng đặt ra thách thức không nhỏ: Nhận thức cộng đồng chưa đồng đều; tình trạng săn bắt, bẫy bắt động vật hoang dã vẫn còn; công tác phòng cháy chữa cháy rừng gặp áp lực lớn do thời tiết cực đoan.

Để đáp ứng yêu cầu mới, Chi cục Kiểm lâm Hải Phòng đã chia địa bàn quản lý thành 4 khu vực để quản lý, gồm các Hạt Kiểm lâm: khu vực 1 (quản lý đặc khu Cát Hải, Bạch Long Vỹ), khu vực 2 (quản lý diện tích rừng phía đông thành phố), khu vực 3 (quản lý rừng thuộc địa bàn thị xã Kinh Môn và huyện Thủy Nguyên trước đây) và khu vực 4 (quản lý rừng TP. Chí Linh trước đây).

Đồng thời tăng cường phối hợp với công an, quân đội, chính quyền địa phương trong tuần tra, kiểm soát, tuyên truyền pháp luật, bảo tồn thiên nhiên. Hiện toàn thành phố có gần 3.000 ha rừng ngập mặn với 31 loài thực vật – hệ sinh thái có vai trò đặc biệt trong bảo vệ đê biển và tạo sinh kế bền vững.

Giải pháp trước mắt là tập trung tranh thủ sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, của UBND thành phố, Sở Nông nghiệp và Môi trường, các sở, ban, ngành của thành phố, đặc biệt là hai lực lượng quân đội, công an; của cấp ủy, chính quyền ở những xã, phường, đặc khu có rừng trong công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên rừng, góp phần nâng cao giá trị đa dạng sinh học, bảo tồn thiên nhiên.

Chi cục Kiểm lâm thành phố đã chỉ đạo Hạt Kiểm lâm các khu vực tăng cường công tác phối hợp với các cơ quan, đơn vị, chính quyền có liên quan đa dạng công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về bảo tồn tài nguyên thiên nhiên tới các tầng lớp nhân dân. Huy động toàn dân tham gia trồng, chăm sóc, quản lý, bảo vệ rừng.

Sau sáp nhập và tái tổ chức bộ máy, lực lượng kiểm lâm Hải Phòng đang chuyển mình mạnh mẽ cả về tư duy quản lý lẫn phương thức hành động. Từ tinh gọn bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ, hiện đại hóa công nghệ đến tăng cường kết nối cộng đồng, tất cả cùng hướng tới mục tiêu cao nhất: Bảo vệ và phát triển rừng bền vững, hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.

Trong bối cảnh Hải Phòng đẩy mạnh chuyển đổi xanh, lực lượng kiểm lâm tiếp tục đóng vai trò tuyến đầu trong bảo vệ hệ sinh thái rừng, giữ gìn lá phổi xanh của thành phố cảng, góp phần vào nỗ lực chung của đất nước trong hành trình phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng.

Đây cũng là đóng góp quan trọng của Hải Phòng trong tiến trình chuyển đổi xanh của đất nước – nơi phát triển không tách rời gìn giữ màu xanh bền vững của Tổ quốc.

Xuân Hạnh