'Kiểm soát để không chèn lợi ích ngành, lợi ích nhóm vào công tác xây dựng pháp luật'
Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho rằng, Bộ Tư pháp phải kiểm soát được tình hình, không để các cơ quan xây dựng pháp luật chèn lợi ích ngành, lợi ích nhóm vào trong công tác xây dựng pháp luật.
Tại hội thảo khoa học "Nhận diện các yếu tố cản trở và kiến nghị hoàn thiện thể chế, pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển" do Tạp chí Dân chủ và Pháp luật cùng Bộ Tư pháp tổ chức ngày 11/9, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho rằng, chưa khi nào Đảng và Nhà nước quan tâm đến kinh tế tư nhân như giai đoạn hiện nay. Nghị quyết 68 cùng 3 nghị quyết khác (bộ tứ trụ cột) đã tạo ra hành lang pháp lý vững chắc đưa đất nước phát triển.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu khai mạc Hội thảo. (Ảnh: Phương Mai)
Nghị quyết 68 khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân trong giai đoạn phát triển hiện nay và đề ra các mục tiêu rất rõ ràng, đưa kinh tế tư nhân chiếm 55-58% GDP. Nghị quyết 68 cũng đặt ra yêu cầu rà soát, sửa đổi hệ thống pháp luật với vai trò kiến tạo phát triển.
Hiện nay, Bộ Tư pháp đang rất tích cực trong việc sửa đổi hệ thống pháp luật nói chung, trong đó có phát triển kinh tế tư nhân, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển.
Phát biểu tại hội thảo, Tiến sĩ Đỗ Ngọc Thịnh, Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam đặt hàng loạt câu hỏi: "Tại sao tuổi thọ của các đạo luật lại ngắn, thường chỉ 5 năm, 10 năm?", "Tại sao các thủ tục hành chính mọc ra như nấm sau khi các quy định của pháp luật được ban hành?", "Tại sao triển khai cắt giảm thủ tục hành chính từ năm 2011 nhưng đến giờ không hết mà ngày càng gia tăng?", "Các đạo luật được ban hành đúng trình tự, thủ tục nhưng khi vào thực tiễn lại có vấn đề, phải chờ nghị định, thông tư hướng dẫn; hướng dẫn xong rồi thì quy định của luật cũng trở nên lạc hậu?".
Nhấn mạnh chủ trương hiện nay hỗ trợ cho các doanh nghiệp tư nhân - đa số là doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ, song ông Thịnh cho rằng: "Chúng ta xây dựng các đạo luật rất đồ sộ, đối tượng điều chỉnh và phạm vi điều chỉnh rộng lớn thì liệu có phù hợp?".
Ông Đỗ Ngọc Thịnh đề nghị, xây dựng các đạo luật có đối tượng và phạm vi điều chỉnh thật nhỏ, hẹp, ngắn, phù hợp với từng hệ thống doanh nghiệp tư nhân thì khi đó mới kích hoạt được họ hoạt động đúng.
"Các loại quy định mà khiến kinh doanh lỗ thì ai theo, bắt buộc người ta phải tìm cách lách. Nếu cứ xây dựng luật như thế thì chúng ta sẽ thất bại. Phải thay đổi tư duy xây dựng pháp luật hướng tới phục vụ người dân chứ không phải tăng cường quản lý. Nghị quyết 68 có rồi, đúng rồi, nhưng chúng ta có làm được hay không?", ông Thịnh nêu ý kiến.
Theo Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, phải kích hoạt đạo đức của giới tinh hoa xây dựng pháp luật, phải đặt lợi ích của quốc gia, lợi ích của người dân, doanh nghiệp lên hàng đầu. "Ai làm công tác xây dựng pháp luật mà không làm được điều này thì đứng ra ngoài. Làm được như vậy thì may ra mới hội tụ, đoàn kết, giúp người dân, doanh nghiệp có bước đột phá như đúng Nghị quyết 68 đã nói", ông Thịnh cho biết.
Cũng theo ông Đỗ Ngọc Thịnh, Bộ Tư pháp phải kiểm soát được tình hình, không để các cơ quan xây dựng pháp luật chèn lợi ích ngành, lợi ích nhóm vào trong công tác xây dựng pháp luật. Đồng thời, các đại biểu Quốc hội cũng phải chịu trách nhiệm khi bấm nút xây dựng pháp luật.
"Thẩm tra của Bộ Tư pháp phải chặt chẽ, không nể bộ nào, ngành nào, không nhân nhượng với ai. Thấy "biểu hiện" phải chỉnh ngay, để lợi ích của đất nước, quốc gia, doanh nghiệp, người dân lên hàng đầu. Đó là đạo đức của người làm công tác xây dựng văn bản pháp luật", Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam nêu ý kiến.
Cần có Ủy ban cải cách thể chế
Tại hội thảo, ông Lê Hoàng - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nhựa Thăng Long phản ánh tình trạng cổ phần hóa doanh nghiệp nhưng chưa thay đổi mô hình quản trị, đặc biệt khi nhà đầu tư Việt Nam mua lại thì rất khó khăn. Theo ông Hoàng, Nhà nước cần có chính sách đào tạo để hỗ trợ các nhà đầu tư. Hiện nay, có nhiều tiêu chuẩn quy định rất khó thực hiện hoặc thực hiện được thì chi phí vô cùng tốn kém, do đó, Nhà nước xem lại các tiêu chuẩn cho phù hợp hơn.
Toàn cảnh hội thảo
Ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, một quy định pháp luật không có chất lượng tốt sẽ có 5 nguy cơ bất lợi cho doanh nghiệp: Làm tăng chi phí; gia tăng rủi ro; hạn chế sáng tạo, ý tưởng kinh doanh; hạn chế cạnh tranh; tác động không cân xứng.
Cũng theo ông Hiếu, khi quy định pháp luật không rõ ràng, không phù hợp với thực tế khiến các doanh nghiệp tìm "cách khác" để thực hiện, do đó có thể dẫn đến tranh chấp, rủi ro.
Ông Phan Đức Hiếu kiến nghị về việc thành lập cơ quan độc lập giám sát và đóng góp chuyên môn về cải cách thể chế; đồng thời Bộ Tư pháp xây dựng một bộ tiêu chí rà soát bất cập chính sách pháp luật. Cùng với đó phải có rà soát độc lập, tuy nhiên, nếu để các Bộ tự làm rất khó nhận diện bất cập của chính Bộ mình, do đó cải cách không "gặp nhau". Bộ Tư pháp là cơ quan độc lập có thể rà soát và phản biện đối với các bộ, ngành.
"Về lâu dài, Việt Nam cần có một Ủy ban cải cách thể chế, có chức năng giám sát và hỗ trợ chuyên môn về cải cách thể chế một cách bền vững", ông Hiếu nêu ý kiến.
