Kiểm soát rác thải trên tàu cá

Chi cục Thủy sản Bình Định đang triển khai thí điểm mô hình thu gom rác thải nhựa từ tàu cá về bờ cho 200 tàu tại cảng cá Quy Nhơn. Mô hình này thuộc Dự án thí điểm quản lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải ngành thủy sản nhằm thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại TP Quy Nhơn, do Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc tài trợ, UBND TP Quy Nhơn cùng Chi cục Thủy sản Bình Định phối hợp triển khai.

Giảm thải 6,5 triệu chai nhựa mỗi năm

Bình Định hiện có 5.955 tàu cá với chiều dài từ 6 m trở lên, trong đó có 3.243 chiếc khai thác xa bờ. Theo nhiều ngư dân Bình Định, trong quá trình đánh bắt xa bờ, tất cả rác thải sinh hoạt, vệ sinh cá nhân của các thuyền viên trên tàu cá đều thải trực tiếp xuống biển. Trước đây, trên các tàu cá thường trang bị thùng nước uống loại 20 lít. Tuy nhiên, do phải đổi trả thùng rất bất tiện nên các tàu cá đều sử dụng nước uống đóng chai.

Mỗi chuyến đi biển kéo dài gần 1 tháng, một tàu cá trung bình có 12 thuyền viên sử dụng khoảng 40 lốc nước đóng chai, mỗi lốc có 6 chai loại 1,5 lít. Như vậy, mỗi tàu cá sử dụng trung bình 240 chai trong một chuyến biển. Các chai nhựa này sau khi dùng xong đều được thuyền viên vứt thẳng xuống biển.

TS Trần Văn Vinh tập huấn cho ngư dân cách mang rác thải từ biển về bờ

Nếu tính bình quân 3.000 tàu cá đánh bắt xa bờ, mỗi chuyến biển kéo dài gần 1 tháng, ngư dân Bình Định sẽ thải xuống đại dương khoảng 720.000 chai nhựa. Mỗi năm, bình quân các tàu khai thác xa bờ ở Bình Định sẽ thải xuống đại dương khoảng 6,5 triệu chai nhựa.

Đau đáu trước tình trạng trên, TS Trần Văn Vinh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Bình Định, đã đưa ra sáng kiến về quản lý chất thải nhựa trên tàu cá và thiết kế túi lưới gom rác chuyên dùng cho tàu cá. Cụ thể, túi lưới gom rác có thân và miệng được nâng đỡ bởi 3 vòng inox giúp tạo hình dạng cố định như cái phễu; có thể xoay tự do, chịu được tác động ngoại lực (sóng hoặc gió) và xếp lại tùy theo nhu cầu sử dụng, không chiếm nhiều diện tích trên tàu cá như các thùng rác nhựa.

Ông Phan Thanh Trưởng - chủ một tàu cá ở phường Đống Đa, TP Quy Nhơn - đánh giá chiếc túi lưới này rất tiện lợi và thông dụng: "Khi đi đánh bắt, rác thải nhựa trên tàu, như: chai nhựa, vỏ đồ hộp, vỏ lon bia, bao nhựa... được chúng tôi bỏ vào túi lưới qua phần miệng dạng ống tròn làm bằng lưới mềm, không thể rơi ra ngoài. Khi tàu về bờ, chúng tôi chỉ cần mở phần cuối sọt để lấy rác ra ngoài. Trong quá trình sử dụng, nếu túi lưới gom rác bị hư hỏng thì có thể dùng cước vá lại nên khá tiện lợi, hiệu quả".

Nếu mô hình thu gom rác thải bằng túi lưới của ngư dân được nhân rộng một cách hiệu quả thì địa phương này sẽ giảm thải xuống biển lượng rác khổng lồ mỗi năm nói trên.

Bảo vệ môi trường, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

TS Trần Văn Vinh cho biết trong quá trình nghiên cứu về quản lý rác thải, ông nhận thấy rác thải nhựa đại dương không phải chỉ đến từ đất liền mà lượng lớn rác được tạo ra từ đời sống sinh hoạt của ngư dân. Phần lớn các tàu cá đều không có dụng cụ thu gom rác thải. Nhu yếu phẩm mang theo sau chuyến đi biển kéo dài gần một tháng đều đã trở thành rác và thải thẳng ra đại dương.

Sau khi sáng kiến túi lưới gom rác được thực hiện, đầu tháng 11 vừa qua, Chi cục Thủy sản Bình Định đã tổ chức tuyên truyền để ngư dân nắm bắt, nâng cao nhận thức về tác hại của rác thải nhựa đại dương đối với môi trường và nguồn lợi thủy sản. Đồng thời, triển khai thí điểm mô hình thu gom rác thải nhựa từ tàu cá về bờ cho 200 tàu tại cảng cá Quy Nhơn.

Túi lưới gom rác được ngư dân treo trên tàu cá

Ông Mai Văn Miên - chủ một tàu cá đánh bắt xa bờ ở thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định - cho biết: "Khi đi biển, chúng tôi thường bắt gặp những khối rác trên biển do trôi theo dòng nước mà kết lại với nhau với đường kính có khi đến 5 m. Ban ngày tàu thuyền còn tránh được, chứ ban đêm do không thấy rõ nên thi thoảng tàu bị rác vướng vào chân vịt, thuyền viên phải lặn xuống cắt bỏ mới tiếp tục di chuyển. Vì vậy, việc triển khai mô hình thu gom rác thải nhựa từ tàu cá về bờ rất cần thiết".

Ngoài túi lưới được thiết kế chuyên dụng, mỗi tàu đánh cá tham gia mô hình trên còn được trang bị sổ tay hướng dẫn thu gom, phân loại rác tại nguồn. Cảng cá Quy Nhơn cũng thành lập đội thu gom rác thải nhựa, vừa kiểm tra vừa thu mua rác của ngư dân.

"Trước khi xuất bến, cảng cá sẽ cập nhật các dữ liệu về các loại thực phẩm, thức ăn liên quan đến rác thải nhựa của ngư dân mang lên tàu cá. Trong quá trình sử dụng, ngư dân thu gom rác thải nhựa trên tàu cá bỏ vào túi đựng rác, cập nhật thông tin về cảng cá để việc kiểm soát lượng rác thải nhựa trên tàu cá được minh bạch, chặt chẽ" - TS Trần Văn Vinh cho biết thêm.

Bài và ảnh: Đức Anh