Kiếm tiền thời khủng hoảng

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu liên tục chịu tác động bởi biến động lạm phát, lãi suất và chuỗi cung ứng gián đoạn, khủng hoảng không còn là ngoại lệ mà đã trở thành quy luật.

Cuốn sách "Kiếm Tiền Thời Khủng Hoảng" của Martin D. Weiss không chỉ khéo léo lồng ghép kiến thức tài chính vào một câu chuyện kịch tính, mà còn cung cấp cho nhà quản trị doanh nghiệp một bộ công cụ phân tích, kịch bản và biện pháp hành động thiết thực.

Quan niệm về khủng hoảng

Martin D. Weiss bắt đầu bằng cách tái định nghĩa khủng hoảng không đơn thuần là cú sốc ngắn hạn về thị trường tài chính, mà là giai đoạn khi các giả định kinh doanh quen thuộc không còn phù hợp.

Theo tác giả, khủng hoảng hình thành từ sự hội tụ bất ngờ của ba yếu tố: biến động kinh tế, bất định chính sách và thay đổi hành vi khách hàng.

Khi ba yếu tố này tăng cao đồng thời, cấu trúc chi phí, chuỗi giá trị và mô hình tăng trưởng của doanh nghiệp sẽ bị thách thức sâu sắc, thậm chí làm gián đoạn.

Theo quan niệm của Weiss, mọi chu kỳ kinh doanh đều trải qua bốn giai đoạn tăng trưởng, đỉnh điểm, suy thoái và đáy.

“Điểm uốn” (inflection point) là thời điểm từ suy thoái chuyển sang đáy hoặc ngược lại. Nhận diện đúng dấu hiệu của “điểm uốn” không chỉ giúp doanh nghiệp bảo toàn vốn mà còn cho phép chủ động triển khai chiến lược đầu tư khi giá trị tài sản đang ở mức thấp – từ mua vào cổ phần cho tới ký hợp đồng mua nguyên vật liệu dài hạn với giá ưu đãi.

Chỉ khi xác định đúng dấu hiệu như doanh thu ngành giảm quá 20% hay chu kỳ thu tiền kéo dài, doanh nghiệp mới có thể chủ động triển khai các biện pháp bảo toàn và tái đầu tư khi giá cả tài sản đang ở mức thấp.

Để hỗ trợ quá trình quản trị rủi ro, Weiss giới thiệu câu chuyện về một giáo viên vật lý – người không chuyên về tài chính – nhưng đã thành công trong việc thiết lập danh mục đầu tư phòng thủ.

Thông qua hành trình của nhân vật này, chúng ta thấy rõ quy trình gồm bốn bước: nhận diện và đánh giá rủi ro, phân nhóm ưu tiên nguồn lực, thử nghiệm các công cụ phòng vệ tài chính và liên tục đo lường, tái cân bằng danh mục.

Áp dụng vào doanh nghiệp, lãnh đạo cần xây dựng danh mục biến số tài chính, vận hành và thị trường, sau đó chia thành nhóm rủi ro có thể chấp nhận, cần theo dõi và phải ngăn chặn ngay lập tức.

Những công cụ như bảo hiểm tín dụng hay hợp đồng tương lai kết hợp cùng giải pháp đa dạng hóa nhà cung ứng chính là “vũ khí” giúp doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn.

Việc đo lường hiệu quả qua KPI rủi ro và điều chỉnh chiến lược kịp thời sẽ đảm bảo dòng tiền không bị đóng băng và hoạt động sản xuất không gián đoạn.

Chiến lược phân bổ tài sản đa chiều và ứng dụng trong doanh nghiệp

Cuốn sách còn làm rõ nguyên tắc phân bổ tài sản “đa chiều” bằng cách mở rộng ví von “không bỏ tất cả trứng vào một giỏ”.

Thay vì chỉ tập trung vào cổ phiếu hay trái phiếu, Weiss khuyến nghị cân đối giữa tài sản truyền thống, bất động sản, ngoại tệ mạnh và quỹ tiền mặt.

Đối với doanh nghiệp, điều này tương đương với việc đa dạng hóa dòng sản phẩm, đầu tư vào kênh FinTech để nâng cao thanh khoản, đồng thời duy trì quỹ dự phòng có thể trang trải ba đến sáu tháng chi phí cố định.

Song hành với đó, việc tận dụng đà giảm giá nguyên vật liệu hoặc mua vào cổ phần khi đối thủ rút lui sẽ tạo ra giá trị gia tăng khi thị trường phục hồi.

Một trong những đóng góp đáng chú ý của Weiss là phương pháp lập bản đồ tương lai (scenario planning).

Thay vì chỉ xây dựng một kế hoạch cố định, ông đề xuất ba kịch bản chủ chốt – suy giảm sâu, phục hồi chậm và phục hồi nhanh – cùng những điểm kích hoạt rõ ràng như tỷ lệ tín dụng xấu hay biến động tỷ giá.

Khi những ngưỡng này được chạm tới, ban lãnh đạo hoặc ủy ban rủi ro sẽ có thẩm quyền ra quyết định nhanh, tránh tình trạng trì hoãn do quy trình phê duyệt nhiều cấp. Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp luôn ở thế chủ động, cập nhật chiến lược kịp thời và giảm thiểu thiệt hại.

Đối với doanh nghiệp Việt Nam, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh quốc tế ngày càng khốc liệt, Kiếm Tiền Thời Khủng Hoảng mang lại nhiều gợi ý thiết thực.

Việc tự động hóa, số hóa quy trình để giảm chi phí cố định, đồng thời thu gọn chu kỳ vốn lưu động, có thể giúp doanh nghiệp duy trì hiệu quả hoạt động ngay cả khi thị trường lao dốc.

Bên cạnh đó, đa dạng hóa nhà cung ứng trong và ngoài nước giúp hạn chế rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng, còn chiến lược đầu cơ chi phí nguyên liệu cho phép tận dụng lợi thế giá khi thị trường đi xuống.

"Kiếm Tiền Thời Khủng Hoảng" không phải cẩm nang “mì ăn liền” cho tất cả doanh nghiệp, nhưng cung cấp một khung phân tích, kế hoạch và công cụ tài chính mà mọi nhà quản trị chiến lược đều có thể tham chiếu.

Với vai trò cầu nối giữa góc nhìn quản trị chiến lược và thực tiễn điều hành, cuốn sách chính là tài liệu tham khảo hữu ích, giúp lãnh đạo doanh nghiệp không chỉ bảo toàn mà còn tìm thấy cơ hội tăng trưởng giữa những biến động khôn lường.

Đọc thêm cuốn sách tại đây.

Công Hiếu