Kiểm toán Nhà nước: Xử lý tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước hơn 25 nghìn tỷ đồng
Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, đơn vị được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán, trong đó: xử lý tài chính tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước 25.396,3 tỷ đồng; xử lý khác 41.567,4 tỷ đồng…
Kiểm toán Nhà nước vừa có Báo cáo kiểm toán quyết toán Ngân sách nhà nước năm 2020 gửi Quốc hội. Báo cáo nêu rõ, qua kiểm toán Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2020 và tổng hợp kết quả kiểm toán chủ yếu của các cuộc kiểm toán tổ chức trong năm 2021, cho thấy nổi lên một số vấn đề cần tiếp tục phải chấn chỉnh, khắc phục trong những năm tới.
Cụ thể, dự toán thu ngân sách nhà nước: Dự toán thu tiền sử dụng đất chưa sát với khả năng nguồn thu, các địa phương lập dự toán chỉ bằng 72% so với ước thực hiện năm 2019, mặc dù trung ương đã giao dự toán cao hơn số địa phương lập 18,3%, song thực hiện thu sử dụng đất năm 2020 vẫn vượt dự toán 80,4%, việc thu vượt dự toán lớn đã diễn ra nhiều năm. Dự toán hoàn thuế GTGT chưa sát với số phải hoàn trong năm dẫn đến hoàn thuế vượt dự toán Quốc hội quyết nghị 7.019 tỷ đồng.
(Ảnh minh họa)
Dự toán chi đầu tư phát triển: Kế hoạch vốn (KHV) trong năm điều chỉnh 03 lần, KHV ngoài nước phải điều chỉnh giảm 14.598,89 tỷ đồng (đã hủy dự toán).
Kết quả kiểm toán cho thấy còn trường hợp giao KHV chậm, điều chỉnh nhiều lần, điều chỉnh sau ngày 15/11/2020 chưa phù hợp quy định; chưa bố trí đủ, thậm chí không bố trí KHV để thanh toán cho một số dự án đã hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng từ năm 2020 trở về trước 7.170 tỷ đồng.
Một số bộ, cơ quan trung ương phân bổ chi tiết KHV cho các dự án thuộc danh mục dự án dự kiến sử dụng dự phòng chung kế hoạch đầu tư công trung hạn (KH ĐTCTH) giai đoạn 2016-2020 nhưng sau đó không được Thủ tướng Chính phủ giao bổ sung KH ĐTCTH.
Một số địa phương phân bổ 2.534,08 tỷ đồng nguồn dự phòng chung KH ĐTCTH giai đoạn 2016-2020 cho 53 dự án khởi công mới trong khi chưa ưu tiên cho các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị quyết số 71/2018/QH14.
Về thu ngân sách nhà nước, quyết toán 1.510.579 tỷ đồng, bằng 98,1% so với dự toán giao (tương ứng hụt 28.473 tỷ đồng); trong đó thu nội địa vượt 0,2% dự toán (chủ yếu từ tiền sử dụng đất 77.086 tỷ đồng và thu khác ngân sách 22.229 tỷ đồng).
Theo báo cáo kiểm toán, một số khoản thu chính từ hoạt động sản xuất kinh doanh (khu vực doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và kinh tế ngoài quốc doanh) chiếm khoảng 52,5% tổng thu nội địa nhưng đều hụt thu so với dự toán giao, khoản thu hồi vốn tại các doanh nghiệp nhà nước chỉ đạt 37,1% so với dự toán giao đầu năm.
“Nguyên nhân khách quan hụt thu là do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và các chính sách miễn, giảm thuế của nhà nước. Bên cạnh đó, việc hạch toán và kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí, tính thiếu thuế cũng như các khoản thu khác được Kiểm toán Nhà nước phát hiện qua kiểm toán, đối chiếu, từ đó đã kiến nghị tăng thu ngân sách nhà nước 8.802,6 tỷ đồng”, báo cáo Kiểm toán Nhà nước (KTNN) nêu rõ.
Nợ thuế do cơ quan thuế quản lý đến 31/12/2020 là 99.074 tỷ đồng, giảm 0,63% so với năm 2019, chủ yếu do thực hiện khoanh nợ thuế và xóa nợ theo Nghị quyết số 94/2019/QH14 (24.987 tỷ đồng). Nợ thuế do cơ quan hải quan quản lý quá hạn đến 31/12/2020 là 7.115 tỷ đồng, tăng 1% so với năm 2019, trong năm 2020 chưa thực hiện khoanh nợ thuế và xóa nợ theo Nghị quyết số 94/2019/QH14.
Về chi đầu tư phát triển, quyết toán 576.432 tỷ đồng, bằng 115,5% dự toán và bằng 33,7% tổng chi ngân sách nhà nước.
Qua kiểm toán cho thấy một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân chi đầu tư từ nguồn vốn ngoài nước thấp đã phần nào làm giảm hiệu quả đầu tư của nguồn vốn vay nước ngoài. Ngoài ra, số vốn vay nước ngoài đã giải ngân cho đầu tư xây dựng cơ bản từ năm 2019 trở về trước chưa hạch toán vào ngân sách nhà nước (theo báo cáo của Bộ Tài chính) của 5 bộ, cơ quan trung ương và 36 địa phương là 4.486 tỷ đồng (trong đó số giải ngân từ năm 2016 trở về trước 3.584,4 tỷ đồng, số giải ngân giai đoạn 2017-2019 là 901,6 tỷ đồng); Chính phủ chưa kịp thời báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội xem xét phương án bổ sung KHV làm cơ sở hạch toán, quyết toán theo quy định.
Còn trường hợp dư nợ đọng xây dựng cơ bản của những dự án thực hiện trước năm 2015 nhưng năm 2021 mới bố trí một phần để thanh toán; một số địa phương có nợ đọng xây dựng cơ bản lớn và phát sinh nợ xây dựng cơ bản trong năm 2021.
Kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán đối với niên độ ngân sách năm 2019: Các đơn vị được kiểm toán đã chỉ đạo và thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị của KTNN, trong đó đến 31/12/2021: Xử lý tài chính tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước được thực hiện 14.677,08 tỷ đồng, đạt 80%; xử lý khác được thực hiện 28.648,13 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 66,1%; 44/205 văn bản đã được Chính phủ, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung theo kiến nghị của KTNN; 52/98 Báo cáo kiểm toán có kiến nghị kiểm điểm đã được các đơn vị thực hiện.
Trong năm 2021, các đơn vị được kiểm toán đã tiếp tục thực hiện thêm các kiến nghị đối với niên độ ngân sách nhà nước năm 2018 trở về trước 9.359,98 tỷ đồng (trong đó tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước 1.931,8 tỷ đồng); số kiến nghị tăng thu, giảm chi NSNN chưa thực hiện đến 31/12/2021 còn 28.933,2 tỷ đồng; số văn bản KTNN kiến nghị trong giai đoạn 2016-2019 đã được các cơ quan chức năng thực hiện lũy kế đến 31/12/2021 là 237/667 văn bản, tăng thêm 111 văn bản so với báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán hàng năm.
Kiểm toán nhà nước kính đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, đơn vị được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán, trong đó: Xử lý tài chính tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước 25.396,3 tỷ đồng; xử lý khác 41.567,4 tỷ đồng; rà soát để hủy bỏ hoặc thay thế, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới 198 văn bản không phù hợp với quy định pháp luật hoặc chưa phù hợp với thực tiễn; kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm đã nêu trong báo cáo kiểm toán của từng cuộc kiểm toán thực hiện trong năm 2021.
Chỉ đạo Bộ Tài chính, tổ chức rà soát, kiểm tra, xác định nguyên nhân, trách nhiệm và báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý kịp thời theo quy định đối với: Một số địa phương giao dự toán từ nguồn dự phòng NSTW năm 2020 cho các dự án chưa đảm bảo quy định; Số vốn ngoài nước 4.486,073 tỷ đồng đã giải ngân cho đầu tư XDCB từ năm 2019 trở về trước chưa hạch toán, quyết toán vào ngân sách nhà nước; Số vốn viện trợ không hoàn lại đã thực nhận nhưng chưa được bố trí dự toán qua các năm.
Chỉ đạo, đôn đốc các đơn vị thực hiện rà soát, xử lý kịp thời các khoản tạm ứng chi thường xuyên chưa hoàn trả theo quy định; rà soát số dư dự phòng NSTW năm 2020 (chi đầu tư phát triển) đã hết thời hạn giải ngân tại địa phương để xử lý theo quy định.
