Kiên định 2 động lực cải cách thể chế sâu rộng và chuyển đổi phát triển xanh

Việt Nam cần tận dụng vai trò trung tâm của khu vực tư nhân trong quá trình chuyển đổi năng lượng và giảm phát thải. Ảnh minh họa

Ngày 22/5, Ngân hàng Thế giới (WB) đã công bố 2 báo cáo “Việt Nam 2045 - Đột phá: Thể chế cho một tương lai thu nhập cao” và “Việt Nam 2045 - Tăng trưởng xanh hơn: Con đường hướng tới tương lai bền vững”.

Cần tiếp tục đột phá về thể chế

Báo cáo “Việt Nam 2045 - Đột phá: Thể chế cho một tương lai thu nhập cao” nhận định, để duy trì tốc độ tăng trưởng ở mức cao đạt mục tiêu đề ra, Việt Nam cần củng cố hệ thống pháp luật và môi trường pháp lý, đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư công cả về quy mô và chất lượng. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia vượt qua bẫy thu nhập trung bình và vươn lên vị thế thu nhập cao đều nhờ liên tục cải thiện chất lượng thể chế.

Bà Mariam J. Sherman - Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào cho biết, quá trình hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 đã cho thấy rõ vai trò quan trọng của thể chế trong việc đảm bảo tăng trưởng bền vững. Bà nhấn mạnh: “Những nỗ lực cải cách gần đây thể hiện quyết tâm của Việt Nam, song để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần thực hiện những cải cách quyết liệt hơn nữa, một cú hích thể chế mang tính đột phá, nhằm phát huy tối đa tiềm năng của khu vực tư nhân trong thúc đẩy tăng trưởng và tạo ra việc làm chất lượng cho người dân”.

Thảo luận xung quanh vấn đề này, PGS.TS Trần Đình Thiên - thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng khẳng định: “Tương lai của nền kinh tế Việt Nam thu nhập cao chính là tương lai của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam. Nếu khu vực này không có những đột biến, không có những thay đổi rất cơ bản, đặc biệt ở khía cạnh nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế thì tương lai là nước thu nhập cao của Việt Nam sẽ xa vời hơn”.

Phân tích cụ thể hơn, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng, vừa qua, Đảng đã đưa ra quan điểm làm cho cả đất nước “tưng bừng” lên khi coi kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam còn yếu, lại được giao sứ mệnh là động lực quan trọng nhất, làm thế nào để hoàn thành sứ mệnh là cả một thách thức và cần sự hỗ trợ rất nhiều từ các bên.

Bên cạnh đó, tương lai thu nhập cao của Việt Nam còn phụ thuộc vào cách Việt Nam giải quyết vấn đề việc làm trong một cơ cấu phát triển mới khi mà trí tuệ nhân tạo, robot sẽ thay thế cho con người. “Tôi cho rằng cách tiếp cận phải “khác thường” hơn, phải “phi thường”, chỉ “thông thường” những cải cách, cải tiến thì sẽ khó giải quyết được vấn đề” - PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh.

Thêm quan điểm về vấn đề này, ông Đậu Anh Tuấn - Phó tổng Thư ký, Trưởng Ban pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, với một loạt các nghị quyết mới ban hành của Đảng có thể thấy, Việt Nam đang hướng tới một nền kinh tế thị trường hiện đại, đầy đủ. Theo ông, hiện tại Việt Nam xác định thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn thì góc nhìn, tham vọng cải cách của Việt Nam trong giai đoạn tới là thể chế phải là một lợi thế cạnh tranh. “Việc xác định được điểm nghẽn và tầm nhìn thay đổi thể chế trong thời gian tới sẽ tạo lợi thế cho Việt Nam đối với các doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam” - ông nhấn mạnh.

Tăng trưởng xanh hơn

Theo các chuyên gia, để trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045, động lực thể chế sẽ không đủ nếu thiếu đi sự chuyển mình về mô hình phát triển. Trong báo cáo Việt Nam 2045 - Tăng trưởng xanh hơn: Con đường hướng tới tương lai bền vững”, WB đặt trọng tâm vào con đường tăng trưởng xanh - không chỉ để bảo vệ môi trường, mà còn là yếu tố sống còn bảo đảm năng lực cạnh tranh và khả năng chống chịu của nền kinh tế Việt Nam.

Báo cáo nhấn mạnh rằng, đầu tư vào thích ứng khí hậu sẽ giúp giảm thiểu tác động của các cú sốc khí hậu đối với khu vực nông nghiệp, doanh nghiệp và các cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Dự báo cho thấy, với kịch bản mực nước biển dâng từ 75 đến 100 cm, gần một nửa diện tích Đồng bằng sông Cửu Long - vựa lúa, trái cây và thủy sản của cả nước - có thể bị ngập vào giữa thế kỷ này. Các ngành xuất khẩu chủ lực như may mặc, điện tử cũng đang đối mặt với rủi ro do nhiệt độ tăng cao, khiến 1,3 triệu lao động bị đặt vào tình trạng dễ tổn thương.

Nếu không có các biện pháp thích ứng phù hợp, tác động của biến đổi khí hậu có thể làm giảm 12,5% sản lượng kinh tế vào năm 2050. Ngược lại, các khoản đầu tư kịp thời vào thích ứng khí hậu có thể giúp giảm mức tổn thất xuống chỉ còn 6,7% GDP - một chênh lệch đủ lớn để định đoạt khả năng Việt Nam đạt hay không đạt mục tiêu thu nhập cao.

Bà Mariam J. Sherman nhấn mạnh, ngay từ bây giờ chúng ta đã có thể thực hiện nhiều biện pháp để bảo vệ đất đai, cộng đồng và cơ sở hạ tầng trước những cú sốc do biến đổi khí hậu gây ra. Điều quan trọng là xây dựng các cơ chế và chính sách phù hợp để khuyến khích doanh nghiệp và người dân chủ động thích ứng, đồng thời lồng ghép quản lý rủi ro khí hậu vào mọi lĩnh vực của nền kinh tế.

Báo cáo của WB cũng khuyến nghị Việt Nam tận dụng vai trò trung tâm của khu vực tư nhân trong quá trình chuyển đổi năng lượng và giảm phát thải. Việc mở rộng năng lượng tái tạo - đặc biệt là điện gió ngoài khơi với tiềm năng lên tới 475 GW - cùng với khai thác kinh tế biển bền vững sẽ không chỉ giúp Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà còn tạo thêm dư địa cho đổi mới sáng tạo, tạo việc làm và tăng trưởng.

Thảo Miên