Kiên định phát triển ngành công nghiệp đường sắt, mở ra kỷ nguyên giao thông bền vững

9 tuyến đường sắt khởi công trước năm 2030. Ảnh minh họa: AI

Ưu tiên đầu tư phát triển giao thông đường sắt

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị, các chiến lược và quy hoạch phát triển giao thông vận tải đã khẳng định đường sắt là một trong những lĩnh vực cần ưu tiên đầu tư, đặc biệt là các tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt kết nối với cảng biển, khu công nghiệp, các đô thị lớn và đường sắt liên vận quốc tế.

Chỉ trong thời gian ngắn (tháng 11/2024 và tháng 2/2025), Quốc hội đã ban hành 3 Nghị quyết để triển khai các dự án đường sắt gồm: Nghị quyết chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.

Các công trình, dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt mới có quy mô, tổng mức đầu tư rất lớn, yêu cầu cao về kỹ thuật, đặc biệt đường sắt tốc độ cao lần đầu tiên triển khai tại Việt Nam.

9 tuyến đường sắt khởi công trước năm 2030

Để chuẩn bị cho kế hoạch phát triển ngành công nghiệp đường sắt theo chỉ đạo của Chính phủ, nhiều địa phương đã có quy hoạch đường sắt đô thị, đường sắt liên vùng. Riêng Hà Nội, đến năm 2035 sẽ đầu tư 415km, Thành phố Hồ Chí Minh đầu tư 355km. Giai đoạn đến năm 2045, Hà Nội có nhu cầu đầu tư 200km, trong khi con số này tại Thành phố Hồ Chí Minh là 155km. Theo đó, sẽ có 9 tuyến đường sắt được khởi công trong thời gian tới bao gồm:

Dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, đầu tư mới toàn tuyến chiều dài khoảng 1.541km, điểm đầu ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối ga Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh); đường sắt đôi, khổ 1435mm, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng trục 22,5 tấn. Tuyến đi qua 20 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương, có 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa. Về công năng, vận chuyển hành khách, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án là 67,34 tỷ USD; sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước và nguồn vốn hợp pháp khác. Dự án được lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu cơ bản hoàn thành dự án năm 2035.

Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đầu tư mới toàn tuyến chiều dài khoảng 388,1km (đoạn Lào Cai - Cảng Lạch Huyện dài 383km, đoạn ga Lào Cai - điểm nối ray dài 5,1km); tuyến nhánh nối cảng Đình Vũ dài 7,3km, các tuyến nhánh nối ga Yên Viên 7,73km.

Tuyến có điểm đầu là điểm nối ray với Trung Quốc (Thành phố Lào Cai), điểm cuối tại ga cảng Lạch Huyện (Hải Phòng); đi qua 9 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương, có 30 ga hành khách, 2 depot tại Yên Thường, Yên Viên. Tốc độ thiết kế 160km/h, tuyến vận chuyển hành khách và hàng hóa.

Dự án được thực hiện theo hình thức đầu tư công; tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 8,39 tỷ USD. Về tiến độ thực hiện, lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành dự án chậm nhất vào năm 2030.

Dự án đường sắt vành đai phía Đông Hà Nội có điểm đầu tuyến tại ga Ngọc Hồi, điểm cuối tuyến tại ga Kim Sơn (Hà Nội). Tổng chiều dài khoảng 31km, tốc độ tàu khách khoảng 120km/h, tốc độ tàu hàng khoảng 80km/h. Dự kiến khởi công dự án năm 2027, cơ bản hoàn thành toàn tuyến năm 2032.

Dự án đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, điểm đầu tuyến tại ga Yên Viên (Hà Nội), điểm cuối tuyến tại ga Cái Lân (Quảng Ninh). Tổng chiều dài khoảng 131km, khổ lồng 1435mm và 1000mm. Tuyến trước đây đang được đầu tư, phải đình hoãn, giãn tiến độ theo Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 24/02/2011 của Chính phủ. Hiện Bộ Xây dựng giao Ban Quản lý dự án đường sắt lập Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi để trình cấp thẩm quyền xem xét, phê duyệt, tiếp tục đầu tư tuyến. Dự kiến tiến độ: phấn đấu khởi công năm 2027, cơ bản hoàn thành toàn tuyến năm 2030.

Dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, điểm đầu tuyến tại ga Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh), điểm cuối tuyến tại ga Long Thành (nằm giữa sân bay Long Thành, Đồng Nai). Tổng chiều dài tuyến khoảng 42km, vận chuyển hành khách. Dự án đang được lập Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi. Dự kiến tiến độ: phấn đấu khởi công năm 2027, hoàn thành năm 2030.

Vừa qua, Bộ Xây dựng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao UBND TP.HCM là cơ quan chủ quản đầu tư tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành và bổ sung vào quy hoạch đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh.

Dự án đường sắt Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ, điểm đầu tuyến tại ga An Bình (tỉnh Bình Dương), điểm cuối tuyến tại ga Cần Thơ (Thành phố Cần Thơ). Tổng chiều dài khoảng 175,2km, tốc độ thiết kế tàu khách khoảng 200km/h, tốc độ tàu hàng khoảng 120km/h. Dự án đang được lập Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi. Dự kiến tiến độ: phấn đấu khởi công năm 2027, cơ bản hoàn thành toàn tuyến năm 2032.

Dự án đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu, điểm đầu tuyến tại ga Trảng Bom (Đồng Nai), điểm cuối ga Vũng Tàu (Bà Rịa - Vũng Tàu). Tổng chiều dài tuyến khoảng 132km, tốc độ tàu khách khoảng 160km/h, tốc độ tàu hàng khoảng 120km/h. Dự án đang được lập Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi. Dự kiến tiến độ: phấn đấu khởi công trước năm 2030, cơ bản hoàn thành toàn tuyến năm 2035.

Dự án đường sắt Vũng Áng - Mụ Giạ, điểm đầu tuyến tại ga Vũng Áng (Hà Tĩnh), điểm cuối tuyến tại ga Mụ Giạ (Quảng Bình). Tổng chiều dài tuyến khoảng 105km, đường đơn khổ đường 1435mm, tốc độ tàu khách khoảng 120km/h, tốc độ tàu hàng khoảng 80km/h. Nhà đầu tư đang lập Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi dự án. Dự kiến tiến độ: phấn đấu khởi công trước năm 2030, cơ bản hoàn thành toàn tuyến năm 2035.

Dự án đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt, điểm đầu tuyến tại ga Tháp Chàm (Ninh Thuận), điểm cuối tuyến tại ga Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng). Tổng chiều dài khoảng 84km, đường đơn khổ đường 1000mm, tốc độ tàu khách khoảng 120km/h, tốc độ tàu hàng khoảng 80km/h. Nhà đầu tư đang lập Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi dự án. Dự kiến tiến độ: phấn đấu khởi công trước năm 2030, cơ bản hoàn thành toàn tuyến năm 2035.

Quang Minh