Kiến tạo hệ sinh thái nông nghiệp xanh, đổi mới sáng tạo

Tọa đàm “Kết nối nguồn lực hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thúc đẩy phát triển nông nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi xanh”. Ảnh: Chu Khôi.

Ngày 29/11/2025, tại xã Vân Hồ, tỉnh Sơn La, Hệ sinh thái MEVI đã tổ chức lễ kỷ niệm 5 năm thành lập. Trong khuôn khổ sự kiện, buổi tọa đàm với chủ đề “Kết nối nguồn lực hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thúc đẩy phát triển nông nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi xanh” cũng đã diễn ra.

Với sự tham gia của đông đảo đại diện cơ quan quản lý, doanh nghiệp, quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế và bà con nông dân, sự kiện hướng đến mục tiêu xây dựng mạng lưới đồng kiến tạo, qua đó thúc đẩy nông nghiệp bền vững và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

KẾT NỐI HÀNG CHỤC NGHÌN NÔNG DÂN VÀ 600 NHÀ THƯƠNG MẠI NÔNG SẢN

Phát biểu tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Thu, người sáng lập MEVI, cho biết MEVI được thành lập hoàn toàn từ nguồn lực tư nhân. Trong 5 năm qua, đội ngũ MEVI gồm các chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp khởi nghiệp không ngừng nỗ lực, đã kết nối tạo ra một hệ sinh thái với hơn 30.000 nông dân tại 23 tỉnh; 600 đại lý, cửa hàng, siêu thị phân phối và tiêu thụ nông sản; cùng 20 chuyên gia nông nghiệp, 60 cố vấn địa phương và 15 đối tác quốc tế tham gia tư vấn, đào tạo.

Hiện MEVI trực tiếp sản xuất trên 35ha cây ăn quả, rau dược liệu tại Vân Hồ và Thường Tín, với 75 nhân sự. MEVI đã áp dụng công nghệ sấy lạnh, công nghệ lên men và nhà xưởng đạt chuẩn ISO 22000, sản xuất các sản phẩm bột rau củ sấy lạnh, trà thảo dược và mì rau củ. Sản xuất trực tiếp chỉ chiếm 20% các hoạt động của MEVI, trong khi 80% hoạt động là tư vấn, hỗ trợ và đào tạo nông dân trên khắp cả nước.

Trong 5 năm qua, MEVI đã tổ chức 200 chương trình tập huấn cho hơn 20.000 nông dân, trong đó 70% là phụ nữ, nhằm nâng cao năng suất, thu nhập, bảo vệ môi trường và duy trì hệ sinh thái nông nghiệp.

Các diễn giả tham gia chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Chu Khôi.

Về xúc tiến thị trường, MEVI hỗ trợ tiêu thụ 1.200 sản phẩm của 600 hợp tác xã và doanh nghiệp, kết nối 600 đại lý phân phối. Đồng thời, thông qua các nguồn lực từ UNDP, CARE, Đại sứ quán Hoa Kỳ, WISE…, MEVI tổ chức 60 chương trình nâng cao năng lực cho doanh nghiệp và hợp tác xã, với 2.000 đơn vị tham gia, thúc đẩy khởi nghiệp nông nghiệp tại các địa phương.

“Trong 5 năm đồng hành, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp đã phát triển từ nông hộ và hợp tác xã thành công ty, với mức tăng trưởng doanh thu một số đơn vị lên tới 30–40 lần. Những giải pháp chuyển đổi xanh và số mà chúng ta áp dụng đều gần gũi, dễ thực hiện và mang lại giá trị kinh tế thực tế cho nông dân”, bà Nguyễn Thị Thu nhấn mạnh.

Ông Trần Văn Tùng, nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đánh giá: MEVI là minh chứng điển hình về sự phát triển bền vững của hệ sinh thái khởi nghiệp nông nghiệp.

Nhấn mạnh đến 4 từ khóa quan trọng trong định hướng phát triển, ông Tùng cho biết đó là: hệ sinh thái, hội nhập quốc tế, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ông cũng lưu ý các doanh nghiệp khởi nghiệp nên thực hiện từng bước: thử nghiệm sản phẩm trong gia đình, sau đó mở rộng ra cộng đồng địa phương, rồi tới thị trường rộng hơn, để biến khoa học công nghệ thành giá trị thiết thực và dễ tiếp cận.

THÚC ĐẨY ĐỔI MỚI SÁNG TẠO TRONG NÔNG NGHIỆP

Ông Nguyễn Duy Hoàng, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Sơn La, cho biết giai đoạn 2026–2030, đổi mới sáng tạo sẽ được đưa sâu hơn vào chính sách và trở thành động lực quan trọng cho phát triển khoa học - công nghệ địa phương.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, Sơn La tập trung vào cây công nghiệp như cà phê, mắc ca, cao su, đồng thời thúc đẩy nhóm cây ăn quả như xoài, nhãn, thanh long, kết nối công nghệ, thị trường và đầu tư để nâng giá trị sau thu hoạch.

Về du lịch gắn nông nghiệp, tỉnh chú trọng các điểm như Tà Xùa, Ngọc Chiến, các hồ địa phương để phát triển du lịch cộng đồng, trải nghiệm sản xuất nông nghiệp và mong muốn các đối tác hỗ trợ hoàn thiện sản phẩm, nâng cao năng lực đón khách.

Tại sự kiện, nhiều nông dân giỏi được MEVI trao kỷ niệm chương. Ảnh: Chu Khôi

Ông Nông Thành Thân, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cao Bằng, cho hay Cao Bằng đang hoàn thiện các tuyến cao tốc kết nối Thái Nguyên, kỳ vọng vận hành đồng bộ vào năm 2030. Tuy nhiên, tỉnh còn đối diện nhiều thách thức như thiếu nước, quỹ đất canh tác hạn chế và dân cư phân tán, cũng như các thủ tục biên giới phức tạp.

Do đó, ông Thân đề nghị các bộ, ngành hỗ trợ xây dựng công trình chống hạn, quy hoạch đất sản xuất, tháo gỡ rào cản thủ tục biên giới và đẩy nhanh tiến độ các tuyến giao thông kết nối. Sở cũng phối hợp với MEVI để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tận dụng nguồn lực từ các quỹ và tổ chức quốc tế.

Đại diện tổ chức AEA (Aide et Action), ông Nguyễn Đức Thành, chia sẻ kinh nghiệm triển khai các dự án quốc tế theo mô hình thí điểm nhằm tìm ra giải pháp hiệu quả. Cụ thể, AEA đã trực tiếp khảo sát quy trình trồng cam sạch và đề xuất đưa vào chương trình đào tạo nghề tại các trường như Cao đẳng Lạng Sơn.

Bên cạnh đó, AEA phối hợp MEVI hỗ trợ khởi nghiệp thanh niên ở Lào Cai và Bắc Hà với hơn 30 mô hình nông nghiệp, du lịch và homestay. Hoạt động khám “sức khỏe doanh nghiệp” giúp các mô hình nhận diện điểm yếu, xây dựng kế hoạch hỗ trợ chuyên sâu về kinh doanh, văn hóa bản địa và quản trị, đồng thời kết nối chính quyền, doanh nghiệp, trường học và nhà đầu tư.

Bà Vương Thái Nga, đại diện tổ chức CARE tại Việt Nam, nhấn mạnh bốn từ khóa: “hệ sinh thái, hội nhập quốc tế, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” là định hướng xuyên suốt trong các chương trình hỗ trợ cộng đồng, đặc biệt là nhóm dân tộc thiểu số và phụ nữ doanh nhân.

CARE đã triển khai mô hình trồng khoai tây tại Gia Lai, kết nối với tập đoàn thực phẩm Mexico, giúp phụ nữ từ làm thuê trở thành nhà cung cấp nông sản đạt chuẩn quốc tế. Các giải pháp như tưới nhỏ giọt, phân bón hữu cơ địa phương giúp tăng năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế.

Bà Vương Thị Thương và sản phẩm Hồng treo gió.

Bà Vương Thị Thương, Giám đốc Hợp tác xã Nông sản Toàn Thương, chia sẻ trải nghiệm của phụ nữ dân tộc thiểu số: nhờ các khóa đào tạo và sự hỗ trợ của các tổ chức, họ đã tự tin hơn, tham gia hoạt động kết nối cộng đồng và nâng cao năng lực sản xuất.

Để hỗ trợ Lạng Sơn và các tỉnh miền núi có thể phát triển bền vững trong 5–10 năm tới, bà Thương đề xuất ba nhu cầu cấp thiết, đó là: số hóa, truy xuất nguồn gốc đến từng cây, từng vườn; bảo quản sau thu hoạch và chế biến gia tăng giá trị; truyền thông, marketing và liên kết nông nghiệp – du lịch. Ngoài ra, cần xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm địa phương, giữ chân lao động nữ, kết hợp phát triển du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng.

Chu Khôi