Kiến tạo 'ngôn ngữ chung' về sức khỏe tinh thần ở người trẻ

Đầu năm 2022, liên tiếp xảy ra vài vụ việc đau lòng khi một số bạn trẻ chọn cách kết thúc cuộc đời mình. Trước những tín hiệu báo động ấy, Nguyễn Thị Ngọc Oanh (sinh năm 2002), Trưởng dự án WeHere – nhớ lại bối cảnh hình thành sáng kiến: từ những buổi trò chuyện cùng nhóm bạn trong thư viện, cả nhóm đã nhận ra sự cần thiết phải tạo nên một không gian cầu nối, nơi người trẻ có thể bày tỏ tiếng nói nội tâm và được lắng nghe, thấu cảm một cách chân thành.

Sau khi tham khảo kết quả một khảo sát quốc gia cho thấy 21,7% thanh thiếu niên Việt Nam gặp vấn đề về sức khỏe tinh thần nhưng chỉ 8,4% từng tiếp cận dịch vụ hỗ trợ, Ngọc Oanh nhận ra khoảng trống lớn trong việc nhận biết và tìm kiếm sự giúp đỡ. Hệ thống tâm lý học đường còn thiếu, phụ huynh lại chưa được trang bị đủ kiến thức. Bởi vậy, điều quan trọng nhất mà sáng kiến hướng đến chính là tạo dựng một “ngôn ngữ chung” về sức khỏe tinh thần giữa người trẻ, cha mẹ và nhà trường.

Những buổi tâm lý học đường là nơi đội ngũ dự án trực tiếp trang bị kỹ năng xã hội
và lắng nghe những băn khoăn của các bạn học sinh.

Khởi đầu từ một nhóm năm người, WeHere là một dự án hoàn toàn phi lợi nhuận. Ban đầu, đội ngũ chủ yếu là những người trẻ phi chuyên môn, chỉ xuất phát từ lòng nhiệt huyết và sự quan tâm đến vấn đề. Nguyễn Thị Thu Hường (sinh năm 2000), thành viên core-team của dự án, bộc bạch: “Dù chuyên ngành của mình không liên quan đến tâm lý học, nhưng mình luôn yêu thích và muốn tìm hiểu sâu về lĩnh vực này. Việc đồng hành cùng dự án giúp mình và các bạn có thể lan tỏa những thông tin đúng đắn và hữu ích đến cộng đồng”.

Dự án hướng đến sứ mệnh gieo mầm nhận thức, hy vọng xây dựng một cộng đồng
coi trọng sức khỏe tinh thần.

Sau gần bốn năm duy trì, nhóm sáng kiến về sức khỏe tinh thần đã mở rộng từ vài cá nhân ban đầu thành một tập thể 15–20 thành viên, trong đó có cả những bạn trẻ theo học các ngành y tế, tâm thần, truyền thông và thiết kế. Là hoạt động phi lợi nhuận, hành trình không tránh khỏi khó khăn về nhân lực và nguồn lực, song động lực lớn nhất đến từ những câu chuyện đời thường đầy ý nghĩa. Ngọc Oanh - người phụ trách nhóm, thừa nhận áp lực tồn tại nhưng cho biết mục tiêu luôn rõ ràng: lắng nghe, thấu cảm, cung cấp thông tin hữu ích và kết nối người trẻ với các kênh hỗ trợ chuyên môn phù hợp.

Thu Hường chia sẻ rằng giai đoạn đầu, việc tiếp cận phụ huynh là thử thách lớn: có lúc cả nhóm phải gọi điện hoặc trực tiếp tìm đến từng gia đình để mời tham gia, không ít lần rơi vào cảm giác nản lòng. Thế nhưng, khi chương trình được tổ chức, nhiều phụ huynh đã rơi nước mắt và giãi bày thật lòng về khó khăn trong việc kết nối với con cái. “Khoảnh khắc ấy khiến mình thấy rất ý nghĩa, vì ít nhất phụ huynh đã có thêm cách để hiểu và đồng hành cùng con”, Hường xúc động nhớ lại.

Dự án thu hút sự quan tâm ở mọi lứa tuổi, vì mục tiêu chung vì sức khỏe tinh thần
của học sinh, sinh viên, người trẻ.

Ngọc Oanh nhớ lại một kỷ niệm đặc biệt: khoảng một năm sau buổi tọa đàm, nhóm nhận được tin nhắn từ một bạn trẻ cho biết mẹ của bạn đã thay đổi nhiều sau khi tham dự chương trình, và mối quan hệ giữa hai mẹ con trở nên tích cực hơn. Với Oanh, đó là minh chứng cho thấy tác động không chỉ diễn ra tức thì mà còn lan tỏa bền vững.

Gần đây, nhóm còn thực hiện khảo sát dành cho “người chăm sóc” – những phụ huynh, bạn bè hay người thân trực tiếp đồng hành cùng người trẻ gặp vấn đề tinh thần – nhằm hiểu rõ hơn những khó khăn và nhu cầu hỗ trợ từ phía họ, một khía cạnh vốn ít được chú ý trong các hoạt động cùng lĩnh vực.

WeHere thường xuyên thực hiện các khảo sát để hiểu rõ hơn về nhu cầu của cộng đồng,
đặc biệt là những "người chăm sóc" đang đồng hành cùng các bạn trẻ.

Nhìn về chặng đường phía trước, nhóm sáng kiến mong muốn duy trì vai trò như một không gian đối thoại, nơi những cuộc trò chuyện về sức khỏe tinh thần có thể được khơi mở tự nhiên và chân thành. Ngọc Oanh chia sẻ, mục tiêu không phải thay đổi nhận thức ngay lập tức, mà là gieo những “hạt mầm” nhỏ bé góp phần phá vỡ định kiến còn tồn tại. Đồng thời, nhóm cũng kỳ vọng kết nối thêm nhiều nguồn lực chuyên môn và tổ chức xã hội để hình thành mạng lưới đồng hành bền vững cho người trẻ.

(Ảnh: NVCC)