Kiến tạo vóc dáng siêu đô thị TP HCM

Để thoát "chiếc áo" đô thị chật hẹp, TP HCM đang đẩy mạnh chiến lược "giải nén" nội đô, tăng cường liên kết vùng và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Đây là lộ trình then chốt để kiến tạo vóc dáng một siêu đô thị hiện đại, hài hòa giữa công nghệ và môi trường sống.

Vị thế đầu tàu và áp lực quy mô

TP HCM hiện nay không chỉ là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục và khoa học - công nghệ của cả nước mà còn giữ vai trò hạt nhân, quyết định sự phát triển của toàn vùng Đông Nam Bộ. Với vị thế đầu tàu và sự năng động bậc nhất khu vực Đông Nam Á, TP HCM đã chứng minh khả năng bứt phá mạnh mẽ thông qua tốc độ đô thị hóa nhanh chóng.

Bức tranh đô thị hóa của TP HCM được thể hiện rõ nét qua quy mô dân số thực tế lớn và tỉ lệ cư dân thành thị luôn chiếm áp đảo so với nông thôn. Đáng chú ý, nếu so sánh trong tương quan vùng, TP HCM thể hiện sự vượt trội với tỉ lệ đô thị hóa cao hơn rất nhiều mức bình quân của vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Điều này cho thấy quá trình phát triển tại thành phố diễn ra liên tục, mạnh mẽ cả về không gian đô thị, dân số lẫn chất lượng dịch vụ.

Tuy nhiên, sự gia tăng dân số cơ học đang tạo áp lực gay gắt lên hệ thống giao thông, hạ tầng cơ sở và môi trường của TP HCM. Để giữ vững vai trò dẫn dắt và hướng tới trở thành siêu đô thị hiện đại, hội nhập quốc tế, TP HCM không thể chỉ dừng lại ở việc mở rộng diện tích hay tăng dân số. Thành phố cần chuyển dịch mô hình đô thị hóa theo hướng thông minh và bền vững, thay vì chỉ tập trung vào số lượng như giai đoạn trước.

TP HCM đang đẩy mạnh chiến lược “giải nén” nội đô, tăng cường liên kết vùng và ứng dụng trí tuệ nhân tạo.Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Đột phá hạ tầng, "giải nén" nội đô

Để hiện thực hóa mục tiêu trên, trọng tâm chiến lược của TP HCM nên là phát triển hạ tầng đồng bộ và tăng cường kết nối.

Thực tế cho thấy, các khu vực ngoại vi như Thủ Đức, Cần Giờ, Hóc Môn đang có tốc độ phát triển rất nhanh nhưng hạ tầng kết nối về trung tâm TP HCM vẫn chưa tương xứng. Do đó, việc hình thành những khu đô thị sinh thái, khu dân cư hiện đại tại các cửa ngõ này, đi kèm hệ thống giao thông trọng điểm, sẽ giúp nâng cao chất lượng sống, đồng thời là giải pháp căn cơ để "giải nén" cho khu vực nội đô vốn đã quá tải.

Giao thông sẽ giữ vai trò "mạch máu" trong sự phát triển của TP HCM. Dù hệ thống giao thông công cộng như xe buýt chất lượng cao và metro đã có những bước tiến nhất định song thực tế vẫn chưa bắt kịp tốc độ đô thị hóa quá nhanh. Tình trạng ùn tắc giao thông chưa được giải quyết hiệu quả đang là điểm nghẽn lớn. Vì vậy, thành phố cần đầu tư mở rộng mạng lưới metro, hoàn thiện các tuyến xe buýt; đồng thời cấp bách khép kín các tuyến vành đai, đường cao tốc và quốc lộ hướng tâm.

Hạ tầng giao thông hoàn chỉnh không chỉ giúp giảm tải cho khu vực trung tâm TP HCM mà còn là chìa khóa mở rộng không gian phát triển về phía các tỉnh Đông Nam Bộ. Trong chiến lược này, mạng lưới đô thị vệ tinh như Thủ Dầu Một, Vũng Tàu (TP HCM) đóng vai trò cực kỳ quan trọng, bên cạnh Biên Hòa (Đồng Nai).

TP HCM cần tạo cơ chế thuận lợi để các địa phương này trở thành những cực tăng trưởng độc lập nhưng vẫn gắn kết chặt chẽ với hạt nhân trung tâm thông qua hệ thống giao thông liên vùng. Khi đó, kinh tế - xã hội toàn vùng sẽ bứt phá đồng đều, tạo nên chuỗi đô thị liên hoàn, hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển.

Hướng tới đô thị thông minh, sinh thái

Để TP HCM vươn mình trở thành siêu đô thị hiện đại ngang tầm khu vực, việc xây dựng mô hình đô thị thông minh là yêu cầu tiên quyết, không thể trì hoãn.

TP HCM cần ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ tiên tiến như internet vạn vật (IoT), AI và dữ liệu lớn (Big Data) trong các dịch vụ công thiết yếu, như điều hành giao thông, y tế thông minh, giáo dục số và quản lý môi trường. Các dự án hạ tầng thông minh này sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giải quyết những điểm nghẽn và cải thiện trực tiếp chất lượng sống của người dân.

Song song đó, công tác quản lý đô thị đòi hỏi sự đổi mới toàn diện về tư duy lẫn hành động. Việc cải cách bộ máy hành chính, nâng cao năng lực chính quyền cơ sở kết hợp áp dụng công nghệ số sẽ giúp bộ máy vận hành trơn tru hơn. Chiến lược phát triển các đô thị vệ tinh và vùng ngoại ô cũng cần được chú trọng nhằm phân tán áp lực dân số, tránh tập trung quá mức vào vùng lõi.

Ở khía cạnh môi trường, phát triển đô thị sinh thái là yếu tố then chốt để bảo đảm tính bền vững, lâu dài. TP HCM cần ưu tiên quỹ đất để mở rộng mảng xanh, công viên công cộng. Trong đó, việc quy hoạch bài bản các khu đô thị ven sông Sài Gòn và sông Đồng Nai sẽ là những hình mẫu về sự kết hợp hài hòa giữa hạ tầng hiện đại với không gian sống trong lành, tạo nên diện mạo mới cho thành phố.

Hội tụ đầy đủ tiềm năng và nội lực, nếu thực hiện đồng bộ, quyết liệt các chiến lược về hạ tầng thông minh, giao thông kết nối và bảo vệ môi trường, TP HCM sẽ sớm khẳng định vị thế là một siêu đô thị hiện đại, hội nhập sâu rộng và là niềm tự hào của cả nước.

ThS PHẠM THỊ THÙY LINH - Học viện Chính trị khu vực II