Kinh doanh lưu trú Airbnb và những hệ lụy

Hiện Việt Nam chưa có luật định danh rõ hoạt động lưu trú ngắn hạn qua nền tảng công nghệ nên không thể quản lý và cấm là đúng. Tuy nhiên, khi nhu cầu có, người dân sẵn sàng nhưng không thể tham gia thị trường du lịch linh hoạt.

Mỗi quốc gia có cách làm Airbnb riêng. Seoul (Hàn Quốc) có luật “Lưu trú gia đình” (Hanok Stay) cho phép các hộ dân cho thuê nhà với điều kiện phải đăng ký, có thời gian lưu trú tối đa, phải báo cáo định kỳ, đảm bảo minh bạch nhưng chỉ cho thuê căn hộ hoặc nhà ở biệt lập, không có Airbnb trong chung cư.

Singapore tập trung kiểm soát bằng công nghệ và nghĩa vụ thuế, mỗi giao dịch cho thuê được báo cáo để cơ quan thuế theo dõi. Không có khoảng trống pháp lý và thị trường ngầm. Từ năm 2016, Barcelona (Tây Ban Nha) quy định “Căn hộ cho thuê phải có giấy phép lưu trú ngắn hạn, giới hạn số lượng khách mỗi khu, và áp dụng thuế du lịch riêng”...

Việt Nam ngược lại. Thị phần này hoàn toàn bị bỏ trống, không chỉ thất thu thuế mà còn tạo nên sự cạnh tranh không công bằng trong hệ thống lưu trú du lịch và phát sinh nhiều hệ lụy tiêu cực về an ninh trật tự xã hội. Người viết bài này từng chứng kiến những bất cập, rất bực mình khi Airbnb tổ chức trong chung cư.

Không ai cấm Airbnb. Vấn đề là cần luật hóa càng sớm càng tốt. Airbnb không thể có trong các chung cư. Nếu cần có những chung cư riêng có Airbnb để cư dân chọn lựa khi mua. Các dịch vụ lưu trú du lịch; từ khách sạn và resort cao cấp đến homestay, guesthouse, thậm chí camping đều phải đăng ký tạm trú cho du khách.

Hiện tại, ban quản trị chung cư chỉ có thể quản lý cư dân chính chủ hoặc người thuê dài hạn có đăng ký. Không thể nào quản lý khách thuê ngày, thậm chí thuê giờ mà không biết thông tin gì về họ, dễ dẫn đến tệ nạn xã hội.

Tác giả đề xuất “chính quyền nên ký thỏa thuận với Airbnb, Booking hoặc các công ty tương tự để chia sẻ dữ liệu, xác thực người thuê/người cho thuê hỗ trợ kiểm soát thuế và áp dụng mô hình thuế linh hoạt. “Nền kinh tế số không chờ đợi ai. Càng chậm trễ, càng mất cơ hội tận dụng tài nguyên xã hội đang nằm yên - những căn hộ chưa được khai thác, muốn tham gia kinh tế du lịch nhưng bị từ chối. Nếu không thay đổi tư duy quản lý, Việt Nam có thể sẽ tiếp tục chứng kiến làn sóng tài sản và dòng vốn chảy ra nước ngoài - không phải vì người dân thiếu sáng tạo, mà vì họ thiếu một cơ chế chính danh để phát triển...”.

Nhà nước khuyến khích đầu tư du lịch nhưng phải đúng chỗ và công bằng. Khuyến khích loại hình này trong chung cư (hiện không chịu thuế hay bất cứ hình thức quản lý nào), phải chăng đã góp phần khiến thị trường cho thuê nhà ở tại các đô thị như TPHCM thêm phức tạp?

Nguyễn Vũ Mộc Thiêng