Kinh tế đô thị trong quy hoạch, phát triển bền vững đô thị Việt Nam

Được tổ chức tại Hà Nội, Hội thảo cũng là sự kiện trong chuỗi các hoạt động của Hội nghị Đô thị toàn quốc năm 2022, nhằm tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các nội dung trên của Nghị quyết số 06-NQ/TW(*) đến các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các đô thị trên cả nước và chào mừng Ngày Đô thị Việt Nam (8.11)...

Toàn cảnh Hội thảo Kinh tế đô thị trong quy hoạch, phát triển bền vững đô thị Việt Nam. Ảnh: Báo Xây dựng

Theo thông tin công bố tại Hội thảo, hiện nay tỷ lệ đô thị hóa ở Việt Nam đạt khoảng 40% với hơn 860 đô thị. Không gian đô thị được mở rộng, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội được quan tâm đầu tư theo hướng ngày càng đồng bộ và hiệu quả hơn; chất lượng cuộc sống của người dân đô thị đang dần được nâng cao.

Bước đầu đã hình thành các cực tăng trưởng kinh tế, trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nông nghiệp chất lượng cao, trung tâm năng lượng xanh... trong cả nước. Kinh tế khu vực đô thị tăng trưởng ở mức cao, đóng góp hơn 70% GDP cả nước, dự kiến đến năm 2030 đạt khoảng 85%.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, trong thời gian qua phát triển đô thị vẫn còn nhiều hạn chế, như tỷ lệ đô thị hóa chưa đạt yêu cầu. Phát triển đô thị theo chiều rộng là chủ yếu, lãng phí về đất đai, mức độ tập trung kinh tế còn thấp. Quá trình phát triển đô thị chưa gắn kết đồng bộ với quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa, xây dựng nông thôn mới. Kết cấu hạ tầng đô thị chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển dân số và kinh tế khu vực đô thị. Khả năng phát triển dịch vụ công và phúc lợi xã hội của người nghèo và lao động di cư tại đô thị còn thấp và nhiều bất cập. Năng lực quản lý đô thị còn yếu và chậm đổi mới…

Thứ trưởng Bùi Hồng Minh phát biểu tại hội thảo. Ảnh: BTC

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh cho biết, xác định vai trò, tầm quan trọng của kinh tế đô thị, Nghị quyết số 06-NQ/TW đã đề ra các nhiệm vụ và giải pháp, trọng tâm là: triển khai các chương trình, đề án tái thiết đô thị hiệu quả để nâng cao hiệu quả sử dụng đất cho phát triển đô thị; phát triển kinh tế dịch vụ, các ngành công nghiệp chế tạo tiên tiến và có tính chiến lược, phát triển kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế du lịch...; nghiên cứu, hoàn thiện chính sách thuế, phí liên quan đến bất động sản nhằm khuyến khích sử dụng nhà, đất có hiệu quả; tháo gỡ các vướng mắc về chính sách, tạo động lực để huy động vốn đầu tư cho vùng Thủ đô Hà Nội và vùng Thành phố Hồ Chí Minh; xây dựng cơ chế tạo nguồn thu...

Để cụ thể hóa Nghị quyết 06-NQ/TW, Bộ Xây dựng đang đẩy mạnh triển khai xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình phát triển kinh tế đô thị. Trong quá trình này, Bộ Xây dựng nhận thấy một số vấn đề cần phải tiếp tục nghiên cứu làm rõ: nội hàm kinh tế đô thị cả về cơ sở lý luận cũng như thực tiễn và pháp lý để thống nhất về nhận thức, làm nền tảng để triển khai nhiệm vụ; lựa chọn mô hình phát triển đô thị hợp lý, có tác động lớn đến kinh tế đô thị.

Thứ trưởng Bùi Hồng Minh nhấn mạnh, cần tăng cường hơn nữa công tác hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách phát triển kinh tế đô thị; tập trung cho các chính sách quản lý đất đai, đầu tư xây dựng, quy hoạch; ưu tiên các chính sách huy động tối đa nguồn lực của xã hội (vốn, kinh nghiệm quản lý, công nghệ quản lý); nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội từ không gian quy hoạch đô thị; đổi mới mô hình quản lý đô thị để nâng cao hiệu quả của đô thị; nhận thức tầm quan trọng của các dự án đầu tư xây dựng, chỉnh trang, tái thiết đô thị đối với kinh tế đô thị.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Xây dựng và Đô thị Nguyễn Hồng Hạnh chia sẻ tại Hội thảo. Ảnh: BTC

Phát biểu tại Hội thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế xây dựng và đô thị Nguyễn Hồng Hạnh cũng cho rằng đô thị đóng vai trò là trung tâm hạt nhân quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của các quốc gia. Đô thị hóa là tất yếu khách quan, là một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững trong thời gian vừa qua và sắp tới. Bà Hạnh cũng có tham luận về tái phát triển đô thị nâng cao hiệu quả sử dụng đất tạo nguồn lực phát triển, trong đó nêu kinh nghiệm thực tế từ Nhật Bản.

Bà Hạnh cho biết theo dự báo của Liên hợp quốc và các tổ chức khác, dân số thế giới ước tính sẽ đạt hơn 9 tỷ người vào năm 2050. Khoảng 6 tỷ người, 2/3 trong số này, dự kiến sẽ sống ở các khu vực thành thị, điều này có nghĩa là các hoạt động kinh tế và sinh kế tập trung ở khu vực thành thị. Sự tập trung dân cư vào khu vực đô thị cần có số lượng nhà ở, công trình y tế, giáo dục và cơ sở hạ tầng tương ứng với sự gia tăng dân số đó.

"Tái phát triển đô thị là một phương pháp phát triển rất hiệu quả nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, chất lượng cuộc sống dân cư và làm đẹp thêm cảnh quan đô thị. Tại Nhật Bản, Luật Tái phát triển Đô thị được ban hành vào năm 1969. Các kế hoạch tái phát triển đô thị được tạo ra để tăng tỷ lệ diện tích sàn và nới lỏng các hạn chế về chiều cao công trình, để trả lại lợi ích phát triển từ việc tái thiết cho các chủ sở hữu quyền đất đai và cải thiện môi trường, cảnh quan đô thị. Kết quả là đã có thể đạt được một số lượng lớn các dự án tái phát triển, cụ thể sau gần 40 năm từ khi có Luật Tái phát triển Đô thị, Nhật bản đã có khoảng 1.000 quận hoàn thành công cuộc tác phát triển đô thị" Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế xây dựng và đô thị, chia sẻ.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan phát biểu tại Hội thảo.

Hội thảo Kinh tế đô thị trong quy hoạch, xây dựng và phát triển bền vững đô thị Việt Nam nhận được 16 bài tham luận của các nhà khoa học, các chuyên gia giàu kinh nghiệm đến từ các cơ quan quản lý nhà nước, các trường đại học lớn trong cả nước và quốc tế. Với thời gian hơn 3 giờ, 12 tham luận đã được trình bày, nội dung tập trung vào các nội dung như: Chuyển đổi cơ cấu kinh tế ngành, động lục quan trọng cho tăng trưởng kinh tế đô thị; Kinh tế tuần hoàn trong xu thế phát triển bền vững đô thị; Phát triển kinh tế dịch vụ; Thực trạng kinh tế đô thị tại Việt Nam – nghiên cứu các thành phố trực thuộc Trung ương; Kinh tế đô thị và chính sách công trong phát triển bền vũng đô thị...

Các diễn giả tập trung phân tích các nội dung xoay quanh vị trí, vai trò và các giải pháp về phát triển kinh tế đô thị, từ việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế ngành, chính sách công, dịch vụ trong đô thị đến công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng, tái thiết đô thị. Trong đó, đặt trong mối tương tác giữa kinh tế đô thị với hạ tầng giao thông, TS. Đặng Huy Đông nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phân tích quá trình phát triển đô thị đã hình thành sự khác biệt, phân hóa về kinh tế giữa vùng đô thị và nông thôn khi hình thành đô thị, mô hình TOD việc gắn kết giữa giao thông công cộng với sử dụng đất trong đô thị, vai trò của TOD trong quản lý, quy hoạch đô thị, phát triển kinh tế đô thị.

Từ góc nhìn về vai trò kinh tế tư nhân trong việc chuyển đổi cơ cấu các thành phần kinh tế cho phát triển bền vững đô thị trong những năm qua, chuyên gia kinh tế TS. Phạm Chi Lan đưa ra với những con số cụ thể ấn tượng: khu vực kinh tế tư nhân hầu như chiếm số đông tại các đô thị Việt Nam, khu vực này có tốc độ tăng trưởng liên tục, năm sau cao hơn năm trước, đóng góp trên 43% GDP của cả nước, thu hút khoảng 85% lực lượng lao động của nền kinh tế quốc gia, góp phần tiên phong, thúc đẩy việc đổi mới sáng tạo trong việc đưa công nghệ, tạo sự liên kết vùng giữa các đô thị lớn, tạo phát triển, gia tăng giá trị các đô thị trong nước và quố tế. Với sự đồng thuận, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, các doanh nghiệp trong khu vục tư nhân dần lớn mạnh, đảm nhiệm và thay thế mộ số lĩnh vực trong kinh tế, để các doanh nghiệp nhà nước tập trung vào những lĩnh vục cốt lõi của nền kinh tế.

Cho rằng quá trình phát triển các đô thị lớn ở Việt Nam luôn gặp phải thách thức về cấu trúc lại các ngành kinh tế trong không gian và hệ sinh thái mới, TS. Nguyễn Ngọc Hiếu, giảng viên cao cấp về quản trị đô thị bền vững (Đại học Việt Đức), đồng thời cho rằng thành công trong quá trình tái cấu trúc các ngành dịch vụ và dịch vụ hóa công nghiệp trên không gian mới sẽ giúp các đô thị phát triển bền vững.

Trọng Dân tổng hợp

______________

(*) Tháng 1.2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24.1.2022 về Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 (viết tắt là Nghị quyết số 06-NQ/TW), xác định các quan điểm chỉ đạo xuyên suốt, các mục tiêu phát triển cụ thể trong lĩnh vực phát triển đô thị và 06 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, trong đó giải pháp “phát triển kinh tế khu vực đô thị” kỳ vọng sẽ tạo ra một bước chuyển biến lớn trong lĩnh vực phát triển đô thị.