Kinh tế Mỹ đối diện hàng loạt nguy cơ cùng lúc

Nhiều cú sốc đang bủa vây nền kinh tế Mỹ. Ảnh: Bloomberg

Mỹ đang phải đương đầu với ít nhất 4 thử thách, gồm công nhân ngành ô-tô đình công trên quy mô lớn hơn, chính phủ có khả năng sẽ đóng cửa kéo dài, chương trình thanh toán nợ vay sinh viên được khôi phục và giá dầu tăng cao. Theo Wall Street Journal (WSJ), Khi đứng riêng, mỗi thách thức này sẽ không gây ra tổn thất lớn cho nền kinh tế Mỹ, nhưng khi xuất hiện cùng lúc, tác động cộng hưởng của chúng lại có thể lớn hơn nhiều, nhất là giữa lúc nền kinh tế có biểu hiện yếu đi dưới áp lực từ lãi suất cao. Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại EY-Parthenon nhấn mạnh: "4 mối đe dọa này có thể làm gián đoạn hoạt động kinh tế của Mỹ". Nhiều nhà phân tích dự đoán nền kinh tế Mỹ sẽ tăng trưởng chậm hơn trong mùa thu năm nay nhưng sẽ không suy thoái. Ông Daco ước tính tăng trưởng kinh tế sẽ tụt mạnh từ mức 3,5% trong quý III xuống 0,6% vào quý IV. Goldman Sachs dự đoán tăng trưởng sẽ giảm tốc từ 3,1% trong quý III xuống 1,3% trong quý cuối năm.

Công nhân ngành ô-tô đình công

Cuộc đình công của Nghiệp đoàn công nhân ngành ô-tô Mỹ (UAW) chống lại ba nhà sản xuất ô-tô ở Detroit cũng khiến các quan chức lo ngại. Gần 13.000 công nhân của ba nhà máy đã bắt đầu đình công vào ngày 15-9. Chủ tịch UAW Shawn Fain cho biết các cuộc đình công sẽ mở rộng sang 38 nhà máy. Tác động ban đầu của những cuộc đình công này vẫn chỉ đang ở mức khiêm tốn. Thế nhưng, nếu trong thời gian tới các nhà máy vẫn chưa quay trở lại hoạt động thì nguồn cung ô-tô sẽ bị hạn chế, từ đó đẩy giá xe lên cao. Theo Goldman Sachs, cứ mỗi tuần trôi qua, cuộc đình công trên diện rộng sẽ khiến làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm từ 0,05 đến 0,1 điểm phần trăm.

Cuộc đình công cũng làm trì hoãn quá trình phục hồi của ngành công nghiệp ô-tô sau thời gian gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch COVID-19. Cuộc đình công có thể khiến sản lượng xe giảm trở lại và đẩy giá xe tăng. Ông Gabe Ehrlich, nhà kinh tế tại Đại học Michigan, cho biết cuộc đình công sẽ đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái là điều không ai mong muốn, nhưng chúng ta phải thừa nhận rằng nền kinh tế Mỹ sẽ bị "bầm dập" trước những thách thức mới này. Có vẻ như quý cuối cùng của năm 2023 sẽ rất gập ghềnh.

Chính phủ đứng trước nguy cơ đóng cửa

Chính phủ Mỹ sẽ có nguy cơ đóng cửa nếu hai đảng trong Quốc hội không đạt thỏa thuận về ngân sách kể từ ngày 1-10 tới. Trong khi đó, đã có nhiều thông tin cảnh báo về các hệ quả khó lường nếu kịch bản này xảy ra. Moody's cảnh báo việc chính phủ Mỹ đóng cửa có thể ảnh hưởng đến xếp hạng tín nhiệm của nước này, do những áp lực tài chính gia tăng đối với chính phủ.

Nếu không thể đạt được thỏa thuận chung, những nhân viên thiết yếu của Chính phủ có thể sẽ phải nghỉ việc tạm thời - con số có thể lên tới 800.000 người trên toàn quốc. Khi nghỉ việc, họ có thể chi tiêu ít đi, và các cơ quan công quyền trong thời gian đó cũng mua ít hàng hóa và dịch vụ hơn.

Vào tháng 12-2018, một bế tắc tương tự đã khiến một phần của Chính phủ phải đóng cửa một phần trong 5 tuần. Khoảng 300.000 nhân viên liên bang phải nghỉ việc tạm thời. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), việc này đã làm giảm 0,1% sản lượng kinh tế trong quý IV/2018 và 0,2% trong quý I/2019. Tuy nhiên chúng đã được bù đắp sau đó khi Chính phủ mở cửa trở lại và các công chức liên bang được nhận lại tiền lương.

Áp lực từ các khoản vay sinh viên

Theo ước tính từ nhà kinh tế Tim Quinlan của Wells Fargo, với việc chính phủ khôi phục chương trình thanh toán nợ vay sinh viên vào ngày 1-10 tới, túi tiền của người Mỹ có thể hao hụt khoảng 100 tỷ USD trong năm tới. Hồi tháng 3-2020, Bộ Giáo dục Mỹ đã tạm dừng việc thanh toán để giảm bớt tác động tài chính của đại dịch. Nhờ đó, người dân có thể dùng tiền để chi tiêu cho những hàng hóa và dịch vụ khác, giúp thúc đẩy tăng trưởng. Khi chương trình thanh toán nợ vay sinh viên khôi phục lại, mỗi người đi vay sẽ mất trung bình từ 200 đến 300 USD mỗi tháng. Mặc dù chúng chỉ chiếm một phần tương đối nhỏ trong tổng chi tiêu tiêu dùng hàng năm của Mỹ là 18.000 tỷ USD, đây vẫn là mối lo ngại.

Giá xăng dầu tăng cao gây lạm phát

Giá xăng dầu tăng cao cũng sẽ khiến nền kinh tế Mỹ chịu áp lực lớn hơn. Chỉ trong vài ngày qua, giá dầu Brent đã dao động trên mức 90 USD/thùng, tăng từ mức hơn 70 USD/thùng trong những tháng trước. Theo dữ liệu của Bộ Lao động, trong tháng 8 vừa qua, giá xăng đã tăng 10,6% so với tháng trước đó, mức tăng lớn nhất kể từ tháng 6-2022. Giá xăng tăng mạnh đã đẩy lạm phát tiêu dùng tăng cao trong tháng thứ 2 liên tiếp.

Giá xăng dầu cao hơn cũng kéo theo giá hàng hóa và dịch vụ. Như trong tháng 8, giá vé máy bay ở Mỹ tăng gần 5%. Lạm phát dai dẳng có thể buộc Fed phải giữ lãi suất cao hơn lâu hơn, khiến nền kinh tế Mỹ có thể giảm tốc sâu hơn.

AN BÌNH