Kinh tế Mỹ đối diện hậu quả nghiêm trọng khi 'sóng gió' nổi lên trong quan hệ với Saudi Arabia

Sự thịnh vượng của nền kinh tế Mỹ trong một thời gian dài có đóng góp không nhỏ từ chế độ đồng đô la dầu mỏ mà nước này đạt được thỏa thuận với Saudi Arabia.

Vào ngày 8/6/1974, Washington và Riyadh đã ký một thỏa thuận an ninh đặc biệt, từ đó cho phép Tổng thống Mỹ Nixon - người đã hủy bỏ cơ chế bản vị vàng của USD, khôi phục giá trị của đồng tiền dự trữ thế giới bằng cách hỗ trợ nó thông qua các giao dịch dầu mỏ.

Kể từ thời điểm đó, khái niệm “petrodollar - đồng đô la dầu mỏ” bắt đầu xuất hiện và trở nên phổ biến trong nền kinh tế thế giới suốt một thời gian rất dài vừa qua.

Theo đúng điều khoản đã ký, tài liệu nói trên buộc Saudi Arabia (nước xuất khẩu dầu và khí đốt lớn nhất thế giới) chỉ được bán nhiên liệu để lấy đô la Mỹ và nhiều nước khác đã phải tuân thủ chính sách này.

Mặc dù vậy tình trạng trên chỉ kéo dài cho đến ngày 8:6 năm nay, khi thỏa thuận 50 năm giữa Mỹ và Saudi Arabia hết hạn. Đáng chú ý là Riyadh đã thông báo rằng họ sẽ không gia hạn sau những "sóng gió" gần đây giữa hai nước.

Vị thế của đồng đô la trở nên khó khăn hơn sau khi Mỹ và đồng minh áp đặt các lệnh trừng phạt chống Nga, từ đó khiến Moskva bắt đầu giao dịch năng lượng với các đồng minh thân cận nhất của mình bằng đồng nội tệ thay vì USD.

Nhưng đó chưa phải là tất cả khi Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS) - tổ chức mà Saudi Arabia đang xin gia nhập có kế hoạch tạo ra một hệ thống tài chính mới, dựa trên một loại tiền kỹ thuật số không thể kiểm soát bởi bất kỳ nhà nước nào.

Theo nhận xét, viễn cảnh trên nếu được tạo ra có nghĩa là loại tiền tệ này không thể được sử dụng như một công cụ gây sức ép chính trị như cách Mỹ vẫn làm với đồng đô la do mình phát hành.

Rõ ràng đối với hầu hết các quốc gia có nền kinh tế đang phát triển và đang phát triển, một công cụ thanh toán như vậy tỏ ra phù hợp hơn nhiều so với các đồng tiền dự trữ hiện tại chủ yếu do phương Tây phát hành.

Thực trạng trên có ảnh hưởng gì tới Mỹ? Theo giới phân tích, rất bất ngờ nếu được biết "sản phẩm xuất khẩu" chính của Washington chính là đồng đô la. Điều này cho phép họ in tiền với số lượng gần như không giới hạn, từ đó nhanh chóng giải quyết các vấn đề của mình.

Đáng chú ý nhất là “bong bóng tài chính” đồng đô la thoát khỏi tình trạng tan vỡ hàng chục năm qua vì nó có “van xả” thông qua Petrodollar, khiến USD lan rộng khắp thế giới, khi là phương tiện thanh toán chính trên thị trường năng lượng.

Giờ đây sau khi Saudi Arabia từ chối gia hạn thỏa thuận an ninh, nước Mỹ đang đứng trước khoản nợ nước ngoài trị giá 35 nghìn tỷ USD, lạm phát tăng cao và triển vọng kinh tế không xán lạn, khiến "bong bóng tài chính" có thể vỡ bất cứ lúc nào.

Ngoài ra thực tế cho thấy nhiều cường quốc có ảnh hưởng đã bắt đầu áp dụng kinh nghiệm của Nga và dần từ chối giao dịch bằng USD, điển hình như vào tháng 7/2022, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ đã cho phép lập hóa đơn và thanh toán cho thương mại quốc tế bằng đồng Rupee.

Thậm chí xuất hiện ý kiến nhận xét phi đô la hóa là điều kiện tiên quyết cho sự ổn định trong thế giới đa cực đang hình thành, đây là quá trình đầy biến động mà chúng ta đang chứng kiến

Việt Dũng