Kinh tế số: Bứt phá trong kỷ nguyên hội tụ giữa công nghệ 5G và AI

Hội thảo “Phát triển kinh tế số trong kỷ nguyên mới”, do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức vào ngày 25/11. (Ảnh: Vietnam+)

Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa của một giai đoạn phát triển lịch sử, nơi sự hội tụ giữa công nghệ 5G và trí tuệ nhân tạo (AI) được kỳ vọng sẽ trở thành động lực cốt lõi để đất nước vươn mình mạnh mẽ.

Nhận định này được đưa ra và thảo luận sôi nổi tại hội thảo “Phát triển kinh tế số trong kỷ nguyên mới” do Báo Tài chính-Đầu tư tổ chức vào ngày 25/11. Sự kiện mở ra không gian đối thoại đa chiều về tương lai nền kinh tế số nước nhà với sự tham gia của các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia kinh tế, cùng đại diện các doanh nghiệp công nghệ trong nước và quốc tế.

Hạ tầng “trí tuệ"

Phát biểu khai mở vấn đề, ông Phạm Văn Hoành, Tổng biên tập Báo Tài chính-Đầu tư nhấn mạnh năm 2025 không chỉ là thời điểm đánh dấu những cột mốc quan trọng của đất nước mà còn là năm bản lề mở ra một kỷ nguyên mới-kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam lựa chọn khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực trung tâm.

“Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến những chuyển biến sâu sắc về địa chính trị và công nghệ, kinh tế số nổi lên như một 'chìa khóa' vạn năng. Đây là thời đại mà tri thức, sáng tạo và công nghệ là nguồn lực sản xuất quan trọng nhất để Việt Nam vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên AI, dữ liệu lớn và kinh tế số,” ông Hoành nói,

Kinh tế số Việt Nam đã đạt được những bước tiến trong thời gian gần đây với mục tiêu nâng giá trị gia tăng của nền kinh tế số so với GDP đạt 30% vào năm 2030. Điều này cho thấy quyết tâm chính trị rất lớn của Đảng và Nhà nước.

Ông Phạm Văn Hoành nhấn mạnh trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến những chuyển biến sâu sắc về địa chính trị và công nghệ, kinh tế số nổi lên như một 'chìa khóa' vạn năng. (Ảnh: Vietnam+)

Theo ông Phạm Văn Hoành, sự hội tụ giữa 5G và AI đang trở thành xu hướng toàn cầu, đóng vai trò là hạ tầng cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sản xuất thông minh, nông nghiệp công nghệ cao và logistics. Đến nay, Việt Nam đang gấp rút hoàn thiện hành lang pháp lý để đón đầu làn sóng này. Theo đó, bản cập nhật Chiến lược AI và Luật AI dự kiến sẽ được ban hành vào cuối năm nay.

“Đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia,” ông Hoành nhấn mạnh về điều này.

Bên cạnh đó, sự ra đời của "bộ tứ trụ cột" gồm các nghị quyết chiến lược đột phá (Nghị quyết 57, 68, 59, 66...) tập trung vào khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế, cải cách pháp luật và phát triển kinh tế tư nhân sẽ mở ra không gian phát triển mới, tạo đà cho cộng đồng doanh nghiệp bứt phá.

Đòn bẩy từ hạ tầng 5G

Nếu chính sách là kim chỉ nam, thì hạ tầng công nghệ chính là con đường để nền kinh tế số vận hành. Tại hội thảo, bà Rita Mokbel, Chủ tịch Ericsson Việt Nam đánh giá, sau một thập kỷ đặt nền móng về hạ tầng kết nối, Việt Nam đang bước vào giai đoạn tham vọng hơn, được dẫn dắt bởi sự đổi mới sáng tạo từ 5G, AI và điện toán đám mây.

Hơn nữa, việc thương mại hóa 5G gần đây không chỉ hiện thực hóa tầm nhìn của Chính phủ, đồng thời tăng tốc triển khai công nghiệp 4.0 trên phạm vi toàn quốc..

“5G được kỳ vọng sẽ tạo nên làn sóng phát triển kinh tế-xã hội toàn diện và bền vững tiếp theo cho Việt Nam. Chuyển đổi số gần như trở thành 'giải pháp vàng' để giải quyết những thách thức toàn cầu, giúp các quốc gia khai phá tiềm năng tăng trưởng,” bà Rita Mokbel nhận định.

Dẫn chứng từ nghiên cứu của Ericsson, bà Rita cho biết cứ mỗi 10% gia tăng trong tỷ lệ sử dụng băng rộng di động có thể giúp GDP tăng thêm tới 0,8%.

Chủ tịch Ericsson Việt Nam cũng chia sẻ những bài học thành công từ quốc tế để minh chứng cho sức mạnh của 5G. Điển hình như Ấn Độ - quốc gia triển khai 5G nhanh nhất thế giới với mức độ phủ sóng 90% chỉ trong 21 tháng, hay Malaysia với mô hình nhà mạng DNB đã đạt hơn 80% phủ sóng. Những con số biết nói này cho thấy 5G đang mang lại lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho các quốc gia tiên phong.

Không chỉ dừng lại ở tốc độ kết nối cho người dùng cuối, giá trị thực sự của 5G nằm ở ứng dụng trong công nghiệp và quản trị. Bà Rita Mokbel đưa ra ví dụ về cảng Rotterdam World Gateway (Hà Lan) vận hành hoàn toàn bằng điện và trung hòa carbon nhờ hạ tầng 5G; Bệnh viện Đại học Quốc gia Singapore tiên phong ứng dụng 5G trong phẫu thuật từ xa.

Để Việt Nam không lỡ nhịp, đại diện Ericsson khuyến nghị một chiến lược "kiềng ba chân" bao gồm việc nâng cấp hạ tầng mạng cũ, mở rộng mạng cáp quang và triển khai 5G mạnh mẽ.

“5G chính là nền tảng kết nối xuyên suốt, bảo đảm thành công cho các ứng dụng và giải pháp doanh nghiệp tiên tiến, nhờ khả năng kết nối liền mạch, đáng tin cậy và an toàn,” bà nhấn mạnh.

Đại diện Ericsson khuyến nghị một chiến lược "kiềng ba chân", bao gồm việc nâng cấp hạ tầng mạng cũ, mở rộng mạng cáp quang và triển khai 5G mạnh mẽ. (Ảnh: Vietnam+)

Lời giải cho bài toán nhân lực

Một nền kinh tế số dù có hạ tầng hiện đại đến đâu cũng không thể vận hành hiệu quả nếu thiếu yếu tố con người. Tiến sỹ Đồng Mạnh Cường, Trưởng Khoa Kinh doanh, Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV), đã thẳng thắn chỉ ra "điểm nghẽn" lớn nhất hiện nay là sự thiếu hụt nhân lực ở điểm giao thoa giữa kinh doanh và công nghệ.

Theo ông Cường, Việt Nam không thiếu kỹ sư công nghệ giỏi hay chuyên gia quản trị, nhưng lại đang "khát" những nhân sự hiểu cả hai thế giới này. Đó là những người có tư duy nắm vững nguyên lý kỹ thuật của AI, Blockchain, 5G đồng thời thấu hiểu mô hình kinh doanh và chiến lược thị trường.

“Điều chúng ta cần không chỉ là những người biết 'dùng AI', mà là những người biết 'ứng dụng AI trong mô hình kinh doanh', biết đặt câu hỏi đúng và hiểu tác động của AI lên chuỗi giá trị của doanh nghiệp,” ông Cường phân tích.

Theo ông Cường, khoảng trống nhân sự này đang khiến nhiều doanh nghiệp sở hữu khối dữ liệu khổng lồ song lại loay hoay không biết biến nó thành lợi thế cạnh tranh.

Để giải quyết bài toán này, các mô hình đào tạo phải xóa bỏ ranh giới giữa các khối ngành. Tại đây, công nghệ không được dạy như một môn học tách biệt mà được lồng ghép trực tiếp vào bối cảnh kinh doanh. Sinh viên được tiếp cận các tình huống thực tế, từ việc dùng AI để tối ưu hóa nhu cầu, đến việc phân tích tác động của 5G lên mô hình tài chính.

“Tại BUV, chúng tôi không chỉ đưa doanh nghiệp vào đại học, mà còn hướng tới mục tiêu đưa sinh viên vào thẳng hệ sinh thái công nghệ và đổi mới sáng tạo. Thông qua mạng lưới đối tác chiến lược với các tập đoàn công nghệ và trung tâm đổi mới sáng tạo, sinh viên được làm việc với dữ liệu thật, giải quyết các bài toán kinh doanh thực tế,” ông Cường chia sẻ.

Sự hội tụ giữa 5G và AI cũng đang tái định nghĩa cách thức giáo dục tại nhà trường. Cụ thể, ông Cường chia sẻ về các lớp học xuyên biên giới, mô phỏng kinh doanh thực tế ảo với độ trễ bằng 0, hệ thống AI cá nhân hóa lộ trình học tập đã được triển khai để tạo ra một thế hệ sinh viên sẵn sàng lãnh đạo trong kỷ nguyên số.

(Vietnam+)