Kinh tế tập thể thúc đẩy nông thôn phát triển
Kinh tế tập thể mà mô hình chủ đạo là hợp tác xã (HTX) sau 20 năm (2002 - 2022) phát triển theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương đã đi vào đời sống Nhân dân, tạo chuyển biến tích cực, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới.
Ngày 13/8/2002, BCH Trung ương Đảng khóa IX đã ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Triển khai thực hiện nghị quyết, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bắc Kạn đã ban hành nhiều văn bản quán triệt, chỉ đạo, coi đó là nhiệm vụ chính trị quan trọng, xuyên suốt. Đồng thời các cấp, ngành đã tập trung tuyên tuyền sâu rộng để người dân hiểu rõ hơn vai trò, vị trí, yêu cầu khách quan và phát triển HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ đó, đông đảo quần chúng nhân dân tin tưởng vào đường lối của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế tập thể.
Giám đốc HTX Tài Hoan (Na Rì) giới thiệu quy trình sản xuất miến dong với Đoàn khảo sát tổng kết Nghị quyết 13-NQ/TW của Trung ương.
Giai đoạn 2002 - 2012, hoạt động của nhiều HTX vẫn theo lối tư duy cũ, nhận thức của các cấp, ngành và Nhân dân về đường lối, quan điểm phát triển kinh tế tập thể của Nghị quyết vẫn còn nhiều bất cập và hạn chế. Do nhận thức không đúng dẫn đến ý thức trách nhiệm trong tổ chức thực hiện Nghị quyết không cao, hiệu quả phát triển HTX đạt thấp, thiếu bền vững, nhiều HTX đã giải thể do hoạt động yếu kém...
Từ năm 2010 đến nay, qua các nhiệm kỳ đại hội, tỉnh Bắc Kạn đều khẳng định việc khuyến khích phát triển các loại hình kinh tế hợp tác, HTX là rất quan trọng. Vì thế nghị quyết các đại hội đã đưa ra những chỉ tiêu về phát triển kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX. Nhất là khi Luật HTX kiểu mới được ban hành năm 2012, cùng với hàng loại nghị quyết, chỉ thị, quyết định, đề án về hỗ trợ, ưu tiên vốn, đất đai, thuế, phí... đã tạo điều kiện thuận lợi để HTX đẩy mạnh phát triển đi vào chiều sâu, bền vững.
Tính đến ngày 31/12/2021, tổng số HTX trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn là 304 HTX với 2.599 thành viên, tổng vốn điều lệ 318 tỷ đồng, tăng 41,43% so với năm 2020; thu nhập bình quân các thành viên HTX đạt 54 triệu đồng/người/năm. Lĩnh vực hoạt động của HTX khá đa dạng, ở hầu hết mọi lĩnh vực phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp, dịch vụ như: Quản lý chợ, vệ sinh môi trường, san lấp mặt bằng, xây dựng các công trình nhỏ tại địa phương, khai thác cát, sỏi... Mô hình các HTX sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông sản đã có bước phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều lựa chọn chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, các HTX sản xuất, chế biến nông sản theo chuỗi như HTX nông nghiệp Tân Thành, sản xuất tinh bột nghệ; HTX Tài Hoan; HTX chè Mỹ Phương, sản phẩm chè an toàn; HTX nông nghiệp Dương Phong trồng cây ăn quả; HTX dịch vụ nông nghiệp Hợp Giang, sản phẩm là nấm ăn các loại; HTX Trần Phú, sản phẩm là gà, lợn sạch...
Thông qua Đề án “Mỗi xã, phường một sản phẩm" (OCOP), đã có 155 sản phẩm nông sản của các HTX đạt tiêu chuẩn OCOP, xếp hạng từ 3 sao đến 5 sao. Các HTX đều ứng dụng công nghệ số để bán sản phẩm thông qua mạng xã hội; qua sàn thương mại điện tử, các siêu thị tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước.
Cùng với đó, nhiều HTX đã triển khai dịch vụ cung ứng cho thành viên như cung cấp giống, phân bón, thuốc BVTV, kỹ thuật. Tiêu biểu như HTX nông nghiệp Thành Đạt, HTX nông nghiệp thanh niên Như Cố, HTX nông nghiệp Dương Phong, HTX Chè Mỹ Phương... đã cung cấp nhiều dịch vụ cho thành viên. Ngoài ra, 28 HTX thực hiện khâu bao tiêu sản phẩm nông sản như củ dong, củ nghệ, gạo Bao thai, gạo Khẩu Nua Lếch, cam quýt, hồng không hạt. Hầu hết các sản phẩm OCOP đều có nhãn mác, bao bì, đảm bảo vệ sinh ATTP, truy xuất nguồn gốc. Các HTX sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm đã đầu tư máy móc, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới, tăng cường liên kết, hợp tác với các tổ chức kinh tế khác trưng bày các sản phẩm, xúc tiến thương mại trong và ngoài nước. Trong đó, nhóm sản phẩm chế biến miến dong, gạo, chè, cam, quýt, phở khô, măng khô, tinh dầu xả, hồi... lượng hàng hóa được tiêu thụ ổn định, thương hiệu ngày càng vươn xa trên thị trường.
Không những thế, nhiều HTX sản xuất, kinh doanh về y dược cũng đã được thành lập vào hoạt động khá hiệu quả. Cụ thể như HTX Đông Nam Dược chuyên trồng dược liệu; HTX tinh dầu Fresh Oil sản xuất tinh dầu xả, hồi; HTX trồng và sản xuất dược liệu Bảo Châu... đã tạo được sự đa dạng, phong phú trong nhiều lĩnh vực hoạt động. Các HTX đã thúc đẩy kinh tế hộ phát triển, tạo nguồn lực góp phần phát triển các ngành nghề, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng sản xuất hàng hóa.
Hoạt động sản xuất tinh bột nghệ tại HTX nông nghiệp Tân Thành (TP. Bắc Kạn).
Bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động của đa số HTX vẫn trong tình trạng manh mún, nhỏ lẻ với nhiều khó khăn hiện hữu như: Vốn tài sản nhỏ, nội dung hoạt động còn đơn điệu, thiếu bền vững, độ tăng trưởng của khu vực kinh tế còn thấp; chưa khai thác hết năng lực nội tại của các thành viên cả về vốn và cơ sở vật chất. Nguồn nhân lực, trình độ quản lý còn yếu, nhiều máy móc thiết bị thô sơ, lạc hậu, năng suất, chất lượng sản phẩm thấp. Mẫu mã đơn điệu, sức cạnh tranh thấp dẫn đến hoạt động của nhiều HTX hiệu quả thấp. Một số HTX sản xuất có lãi nhưng chưa nhiều, phần lớn chỉ đủ trang trải các khoản chi phí, không đủ để trích cho các quỹ và tích lũy mở rộng hoạt động. Nhiều HTX thiếu cơ sở vật chất để làm việc; vốn điều lệ đăng ký khá cao nhưng thực tế vốn tiền mặt ít (do các thành viên HTX đóng góp bằng tài sản như đất rừng, đất vườn...).
Dẫu còn nhiều khó khăn, hạn chế, nhưng qua 20 năm thực hiện Nghị quyết 13-NQ/TW của Trung ương Đảng và 10 năm thực hiện Luật HTX kiểu mới, kinh tế tập thể ở tỉnh Bắc Kạn đã có bước phát triển nhanh, từng bước đi vào chiều sâu, chất lượng được nâng lên. Nhận thức của người dân đã được nâng cao, không còn tư tưởng trông chờ ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước mà hầu hết các HTX được thành lập đều xuất phát từ nhu cầu thực tế và nguyện vọng của các thành viên, có phương án sản xuất, kinh doanh cụ thể. Hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX ngày càng có hiệu quả, tạo ra những sản phẩm đáp ứng yêu cầu của thị trường, góp phần thiết thực vào phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới ở địa phương./.
