Kinh tế xanh, xu hướng tất yếu trong tương lai

Nhiều doanh nghiệp tại Khu Công nghiệp Tân Tạo, Thành phố Hồ Chí Minh sử dụng điện mặt trời áp mái.

Là đầu tàu kinh tế của cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh đang đối mặt với các vấn đề như ngập lụt, ô nhiễm không khí, áp lực lên hạ tầng... cho nên, chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: "Định hướng mô hình tăng trưởng và chuyển đổi xanh của Thành phố Hồ Chí Minh sau hợp nhất là chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số. Phát triển kinh tế-xã hội phải gắn liền với bảo vệ môi trường, hướng tới thực hiện cam kết của Việt Nam về đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050".

Theo đó, thành phố tập trung vào 5 trụ cột chính: Phát triển công nghiệp xanh, công nghệ cao; Nông nghiệp sinh thái, bền vững; Năng lượng sạch và tái tạo; Đô thị xanh, hạ tầng bền vững; bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học và thích ứng biến đổi khí hậu.

Đối với công nghiệp xanh, công nghệ cao, thành phố tập trung chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu công nghiệp sang các ngành công nghiệp xanh, công nghiệp công nghệ cao, có giá trị gia tăng cao. Xây dựng, chuyển đổi các khu công nghiệp hiện hữu thành khu công nghiệp sinh thái, giảm thâm dụng tài nguyên, năng lượng.

Thu hút đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo, và các ngành công nghiệp xanh khác. Thành phố cũng tập trung xây dựng mô hình đô thị xanh, thông minh, có khả năng chống chịu và thích ứng với biến đổi khí hậu…

Tại Diễn đàn Chuyển đổi xanh Thành phố Hồ Chí Minh và Ngày hội tái chế năm 2025, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được nhấn mạnh: Thành phố đang đứng trước một “bối cảnh mới” - một bối cảnh định hình lại hoàn toàn ý nghĩa của hai từ “phát triển”.

Bối cảnh đó được tạo nên bởi 4 yếu tố cốt lõi.

Một là, những tác động ngày càng cực đoan của biến đổi khí hậu, không còn là dự báo mà đã trở thành hiện thực.

Hai là, sự định hình lại các chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) đang trở thành “giấy thông hành” bắt buộc để tham gia sân chơi quốc tế.

Ba là, cuộc cạnh tranh địa chính trị, kinh tế khốc liệt, nơi năng lực cạnh tranh của một quốc gia, một thành phố không chỉ đo bằng GRDP, mà còn bằng sức chống chịu bền vững và khả năng đổi mới sáng tạo.

Bốn là, không gian thành phố được mở rộng với trung tâm sản xuất công nghiệp tại Bình Dương (cũ), sản xuất năng lượng tại Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) rất cần thúc đẩy chuyển đổi xanh để gia tăng năng lực cạnh tranh.

Trong bối cảnh đó, chuyển đổi xanh không đơn thuần là bảo vệ môi trường. Chuyển đổi xanh chính là chiến lược để bảo đảm an ninh kinh tế, bảo đảm thu hút đầu tư, thu hút đơn hàng xuất khẩu, tiền đề đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và duy trì vị thế đầu tàu kinh tế của Thành phố Hồ Chí Minh.

Các chuyên gia cho rằng, bối cảnh mới đặt ra những thách thức chưa từng có, nhưng cũng mở ra những cơ hội mang tính lịch sử. Đây là cơ hội để Thành phố Hồ Chí Minh tái cấu trúc chiến lược phát triển theo hướng tích hợp xanh hóa, lấy chất lượng môi trường và phát triển bền vững, tăng trưởng xanh làm thước đo cho sự thịnh vượng và bền vững.

Hành trình này, đòi hỏi sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự tham gia của toàn xã hội, đặc biệt là vai trò tiên phong đổi mới của cộng đồng doanh nghiệp và cư dân thành phố.

Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh hướng đến mô hình thân thiện với môi trường.

Cho nên, Thành phố Hồ Chí Minh phải có một tư duy hành động mới, không chỉ là những dự án riêng lẻ, mà là những mảnh ghép chiến lược cho một bức tranh tổng thể toàn diện hơn.

Trong đó, về hạ tầng phải chuyển từ tư duy “xây dựng” sang “kiến tạo hệ sinh thái thông minh và bền vững”; Về tư duy tuần hoàn phải chuyển từ tư duy “xử lý” sang “tái tạo giá trị”; Về phát triển công nghiệp phải chuyển từ “thu hút đầu tư” sang “thu hút vốn đầu tư chất lượng cao và công nghệ nguồn”.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, thể chế phải đi trước một bước, tiếp đến là khoa học-công nghệ phải là động lực dẫn dắt, doanh nghiệp phải là lực lượng tiên phong, và nhận thức của người dân phải là nền tảng.

Về thể chế, các sở, ngành cần phải tư duy “vượt khung” bằng sự linh hoạt, mạnh dạn đổi mới cách làm, tận dụng công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số để tham mưu tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách, quy định pháp lý. Qua đó, giải phóng nguồn lực xã hội cho đầu tư xanh, nhất là các dự án năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn.

Đối với khoa học-công nghệ, thành phố sẽ ưu tiên nguồn lực cho các trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế (CoE), các Startup phát triển giải pháp công nghệ trong lĩnh vực môi trường, năng lượng và vật liệu mới.

Cộng đồng doanh nghiệp hãy xem việc tuân thủ các quy định về môi trường, các tiêu chuẩn xanh không phải là rào cản, mà là cơ hội để đổi mới sản phẩm, chinh phục thị trường và nâng tầm thương hiệu.

Chính quyền thành phố cam kết sát cánh cùng doanh nghiệp trên hành trình chuyển đổi xanh, luôn xem doanh nghiệp là nguồn lực, là động lực của sự phát triển. Nhận thức của người dân là nền tảng vì chuyển đổi xanh phải bắt đầu từ những công dân, những cộng đồng dân cư với thói quen tiêu dùng bền vững, lối sống thân thiện môi trường.

KHÁNH TRÌNH