Kon Tum: Làng tái định cư Tu Thó 'thay da, đổi thịt'

3 lần chạy lũ mới được an cư

Thôn Tu Thó nằm chon von trên đỉnh núi Ngọc Linh, cách trung tâm UBND huyện Tu Mơ Rông khoảng 30km. Để lên được ngôi làng phải men theo con đường bê tông độc đạo, bên vực núi rất nguy hiểm.

Trước đó, trong đợt bão lũ năm 2004, nhiều căn nhà trong thôn bị sập. Nước từ khe suối đổ về khiến cả làng phải sơ tán trong đêm. Ngay sau đó, chính quyền đã tiến hành di dời dân xuống khu vực tái định cư mới, cách làng cũ khoảng 1 km. Khi bắt đầu ổn định cuộc sống sau 5 năm di dời thì trận lũ vào năm 2009 đã đặt ngôi làng vào tình thế nguy hiểm, hàng nghìn tấn đất đá tiếp tục có nguy cơ sạt lở, ập xuống nhà dân.

Sau 3 lần chạy lũ, làng Tu Thó nay đã được an cư

Nhận thấy được những nguy hiểm trên cùng với mong mỏi an cư, lập nghiệp của bà con, UBND huyện Tu Mơ Rông đã dựng hàng chục căn nhà bê tông kiên cố ở khu tái định cư mới, di dời những hộ dân nằm trong diện sạt lở.

Sau 2 lần di dời, những tưởng người dân đã tìm được nơi ở an toàn, cuộc sống đang dần trở lại bình thường thì năm 2019 tiếp tục xảy ra lũ lớn, khiến cho các dãy nhà tái định cư bị hư hỏng. Nhiều căn nhà xuất hiện từng lỗ hổng lớn do sụp lún ở giữa nền nhà. Chính quyền phải di tản người dân đến nơi an toàn ngay trong đêm; đồng thời có tờ trình về việc di dời nhà dân ở thôn Tu Thó đến nơi an toàn.

Thôn nghèo Tu Thó đã vươn mình “thay da, đổi thịt”

Được sự đồng ý của UBND tỉnh Kon Tum, huyện Tu Mơ Rông đã tiến hành di dời cho 139 hộ tại thôn Tu Thó (diện tích mỗi hộ 800m2) với tổng mức đồng tư 29 tỷ đồng. Đồng thời, chính quyền cũng hỗ trợ xây dựng hệ thống nước sinh hoạt, nhà rông văn hóa; trường mầm non thôn; điện sinh hoạt; đường giao thông nội bộ, đường đi khu sản xuất và tiến hành sửa chữa các tuyến đường hư hỏng.

Anh A Dâm (thôn Tu Thó) phấn khởi nói: “Năm trước, gia đình mình sống ở làng cũ, cuộc sống rất khó khăn, luôn nơm nớp nỗi lo nhà cửa bị sạt lở khi mưa lũ đổ về. Gia đình rất mong muốn sẽ được di dời lên nơi ở mới an toàn để an cư và rồi ước muốn trên đã trở thành hiện thực khi huyện đã đầu tư, xây dựng mới khu tái định cư Tu Thó. Làng tái định cư mới được xây dựng khang trang, an toàn, bà con đã không còn lo cảnh “núi đè” khi mưa lũ đổ về.

Từ ngày chuyển về nơi ở mới, bà con trong làng không còn cảnh phải nơm nớp, lo sợ chạy lũ. Cùng với sự hỗ trợ, giúp đỡ của chính quyền người dân chúng tôi có điều kiện phát triển các mô hình kinh tế mới như: Trồng cà phê xứ lạnh, sâm dây, sâm Ngọc Linh... Từ những mô hình này thu nhập cũng tăng cao, thoát khỏi cảnh nghèo đói, cuộc sống dân làng nay đã ấm no hơn”.

Tết đến xuân về, dân làng sum vầy gói bánh chưng, bánh tét

Theo ông Hoàng Xuân Thắng - Chủ tịch UBND xã Tê Xăng, thời điểm di dời vào năm 2019 thôn có 139 hộ (hộ nghèo chiếm đến 49,64%) thì đến nay thôn đã có 164 hộ, hộ nghèo chỉ còn 31 hộ. Để thoát nghèo, bà con đã trồng những loại cây có giá trị cao, cho nguồn thu ổn định như: Cà phê, sâm Ngọc Linh, sâm dây. Trong thôn, 100% hộ đã có nhà ở kiên cố, nhiều nhà đầu tư xây dựng từ 200 triệu đến 800 triệu đồng.

Người dân Tu Thó trồng sâm Ngọc Linh dưới tán rừng

Tư duy của bà con cũng thay đổi tích cực, từ phá rừng sang trồng rừng; từ trông chờ ỷ lại đến chủ động bán trâu bò để lấy vốn phát triển các mô hình kinh tế cao. Với sự đổi thay không ngừng, xã đang phấn đấu đến cuối năm 2025, Tu Thó sẽ trở thành làng nông thôn mới.

Tu Thó vươn mình phát triển

Cùng với việc phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập từ các mô hình nông nghiệp, tận dụng lợi thế về địa hình và khí hậu, bà con ở làng đã học cách làm du lịch. Theo đó, dưới sự định hướng của địa phương, dân làng Tu Thó đã chủ động liên kết xây dựng nhà ở lưu trú; đăng ký học lớp bồi dưỡng, phục vụ du lịch; thành lập các đội chiêng, ẩm thực để phục vụ khách…

Làng Tu Thó vinh dự đón nhận quyết định của UBND tỉnh công nhận là Làng du lịch cộng đồng

Trong làng đã xuất hiện các hoạt động thu hút khách như tham quan vườn dược liệu sâm Ngọc Linh, ngắm ruộng bậc thang, ngắm đồi săn mây, chinh phục đỉnh Ngọc Linh, ngắm thác, cắm trại. Nhờ cảnh sắc tuyệt đẹp và các loại hình du lịch độc đáo, khách đến Tu Thó tham quan nghỉ dưỡng liên tục tăng. Nhờ vậy cuộc sống của dân làng ngày càng được nâng cao.

Trong năm 2024, làng Tu Thó đã đón 5.000 khách du lịch. Làng cũng được chọn đăng cai tổ chức 2 sự kiện quan trọng là Hội thi ẩm thực dược liệu quốc tế và Hội thảo sâm Ngọc Linh, góp phần nâng cao giá trị, bảo vệ, phát triển 2 loại dược liệu quý là sâm dây, sâm Ngọc Linh.

Ông Võ Trung Mạnh - Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông cho biết: “Tỉnh Kon Tum rất quan tâm đến việc ổn định dân cư cho đồng bào Xơ Đăng ở thôn Tu Thó. Theo đó, tỉnh đã gợi mở nhiều chính sách để địa phương triển khai chăm lo, giúp dân an cư. Các chính sách nói trên đã phát huy hiệu quả, đời sống đồng bào Xơ Đăng đã khởi sắc, người dân đã an cư.

Làng Tái định cư Tu Thó cũng là ngôi làng tái định cư đầu tiên ở Kon Tum được chọn để đăng cai 2 sự kiện mang tầm vóc quốc tế và có ảnh hưởng đến ngành sâm. Điều này đã chứng tỏ ngôi làng đã vượt qua giai đoạn khó khăn, sẵn sàng tiên phong đứng lên gánh vác những trọng trách to lớn để chung tay xây dựng, quảng bá vùng đất cách mạng Tu Mơ Rông”.

Làng Du lịch cộng đồng Tu Thó ký kết hợp tác du lịch với công ty du lịch

Những ngày đầu năm 2025, làng Tu Thó càng vinh dự hơn khi đón nhận tin vui khi UBND tỉnh đã ra quyết định công nhận làng tái định cư Tu Thó là Làng du lịch cộng đồng. Đây là cơ hội lớn cho đồng bào Xơ Đăng bởi với tiềm năng du lịch và nền tảng sẵn có, bà con sẽ làm du lịch hiệu quả, giúp đời sống thêm phần khởi sắc.

Mùa Xuân này, dân làng Tu Thó đã ấm no khi những vườn cà phê phát triển tươi xanh ngát. Dưới tán rừng già cổ thụ, từng vườn dược liệu quý được người dân chăm sóc cẩn thận. Khắp các tuyến đường bê tông dẫn vào nhà dân là hình ảnh lá cờ đỏ bay phấp phới, trẻ con mặc áo mới nô đùa bên đường.

Người dân Tu Thó dự định sẽ mở rộng vườn sâm Ngọc Linh trong năm mới

Trên khuôn mặt của mỗi người đều không thể giấu được niềm vui vì dược liệu được giá, giúp họ có điều kiện đón Tết đủ đầy. Cùng với niềm vui năm cũ, họ còn sôi nổi bàn tán chuyện vay vốn mở rộng đầu tư trồng dược liệu và liên kết làm du lịch để nâng cao đời sống trong năm mới.

Trần Hiền