Kỳ I: Thực hiện nhiệm vụ đặc biệt

Kỷ niệm 50 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển tại Vũng Rô. Ảnh: XUÂN HIẾU

Trong kháng chiến chống Mỹ, đường Hồ Chí Minh trên biển là một trong hai con đường vận tải chiến lược vận chuyển hàng hóa, vũ khí và người chi viện cho quân và dân miền Nam đánh giặc. Những con tàu, con người làm nhiệm vụ vận tải bí mật trên con đường biển mang tên Hồ Chí Minh đã dũng cảm ngoan cường, sẵn sàng chấp nhận nguy hiểm, hy sinh để vận chuyển hàng hóa, vũ khí trực tiếp chi viện cho các chiến trường xa nhất ở miền Nam mà đường Trường Sơn chưa vươn tới được.

Trong điều kiện kẻ địch có ưu thế về không quân, hải quân, tổ chức ngăn chặn ta quyết liệt từ biển đến bờ, từ Bắc vào Nam, nhưng những con tàu Không số vẫn kiên trì, anh dũng thực hiện nhiệm vụ đặc biệt: vận chuyển vũ khí, thuốc men… chi viện cho chiến trường miền Nam.

Những chiến công đặc biệt xuất sắc

Trong hàng trăm chuyến đi của những con tàu Không số chở hàng chi viện cho miền Nam, nhiều chuyến đi tới đích và trở về an toàn góp phần quan trọng làm nên những chiến thắng oanh liệt trên các chiến trường. Nhưng cũng có những con tàu, những chuyến đi mãi mãi không bao giờ về lại bến. Những người lính cách mạng trên những con tàu này đã dũng cảm chiến đấu trong vòng vây của địch, cuối cùng phải hủy tàu, chấp nhận hy sinh để bảo toàn bí mật về con đường và vũ khí không rơi vào tay giặc.

Tàu 41 (nay là HQ671) là một trong những con tàu Không số của Đoàn 125 Hải quân đã góp phần làm nên con đường huyền thoại - Đường Hồ Chí Minh trên biển. Đây là một trong hai tập thể anh hùng có nhiều thành tích nhất trong vận chuyển chi viện chiến trường miền Nam những năm 1962-1974; trong Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 giải phóng miền Nam thống nhất đất nước; trong vận chuyển chi viện đảo và tham gia đấu tranh bảo vệ chủ quyền quần đảo Trường Sa, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đây cũng là con tàu duy nhất còn lại trong những con tàu Không số đã lập nên chiến công đặc biệt xuất sắc trên đường Hồ Chí Minh trên biển.

Hành trình của tàu vận tải quân sự HQ671 từ hai lần được Nhà nước phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân đến Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận Bảo vật quốc gia là một hành trình dài, lắm gian khổ hy sinh và cũng tràn đầy niềm vinh dự, tự hào.

Bắt đầu từ ngày 19/10/1962, chiếc tàu gỗ mang số hiệu 41 có mật danh Phương Đông 1 (nhân sự kiện Liên Xô phóng thành công tàu thăm dò vũ trụ mang tên Phương Đông 1). Sau 7 ngày vật lộn với sóng to gió lớn, buồm rách, bánh lái gãy… đã cập bến Cà Mau thắng lợi. Chuyến đi mà các cơ quan Bộ Tổng tham mưu phối hợp theo dõi từng thời khắc và thở phào nhẹ nhõm khi được tin báo “tàu cập bến an toàn”. Tin thắng lợi chuyến đi đầu tiên mở đường vận tải trên biển mang tên vị cha già kính yêu của dân tộc đã được Đại tướng Võ Nguyên Giáp báo lên Bác Hồ và được Bác biểu dương khen ngợi. Tiếp đến là các tàu Phương Đông 2, 3, 4 xuất phát và cập bến an toàn.

Ngày 3/10/1963, chiếc tàu gỗ mang số hiệu 41 lại chở 30 tấn hàng đột phá vào bến mới Lộc An - Bà Rịa. Tàu vào bến vừa lúc thủy triều xuống nên bị mắc cạn cách đồn địch 3km. Ban chỉ huy bến sợ bị lộ nên đã 2 lần đề nghị phá tàu, nhưng chính trị viên và máy trưởng tàu xin ở lại, sẵn sàng hy sinh quyết tâm bảo vệ tàu, mặc cho máy bay địch lượn nhiều vòng xoi mói từng vật dụng trên tàu. Các anh đã dùng mọi cách hợp pháp ngụy trang che mắt địch, chờ nước lên vào bến giao hàng rồi ra.

Cuộc hành trình của tàu 41 từ tàu gỗ sang tàu sắt với trọng tải 50 tấn rồi 100 tấn do xưởng đóng tàu 3 Hải Phòng thiết kế và đóng mới, sau đó đặt hàng cho xưởng đóng tàu Quảng Châu - Trung Quốc sản xuất theo nhu cầu chi viện chiến trường.

Ngày 24/11/1963, chiếc tàu sắt 41 (C41) chở 50 tấn hàng rời Bãi Cháy chi viện cho miền Tây Nam Bộ vào bến Bến Tre.

Tiếp đến từ tháng 12/1963-7/1964, tàu C41 bốn lần cập bến Trà Vinh, Bạc Liêu và Cà Mau thắng lợi.

Ngày 15/10/1964, tàu C41 chở hàng đi Cà Mau bị lên cạn ở quần đảo Hoàng Sa, cách đồn ngụy Sài Gòn 5km (trước đây đã có 2 tàu của Đoàn 125 cũng bị cạn nơi đây chỉ giữ được hàng, còn tàu phải phá hủy). Sau 2 ngày đêm dầm mình dưới nước biển, bằng sức mạnh đoàn kết hiệp đồng, sử dụng nhiều biện pháp, anh em đã đưa tàu ra khỏi cạn, kiểm tra thấy an toàn nên thuyền trưởng xin cấp trên được tiếp tục đưa hàng vào bến Cà Mau và trở về miền Bắc an toàn. Chuyến đi được cấp trên đánh giá là chiến công kép.

Anh hùng LLVT Hồ Đắc Thạnh. Ảnh: XUÂN HIẾU

Tàu Không số - Bến Vũng Rô

Những năm 1964-1965, nhu cầu vũ khí của Quân khu 5 đòi hỏi cấp thiết. Theo chỉ thị của Bộ Tổng tham mưu, Hải quân tìm mọi phương án vận chuyển cho Khu 5 đánh giặc.

Ngày 28/11/1964, tàu C41 chở 63 tấn hàng chi viện cho Khu 5 vào bến Vũng Rô. Vượt qua sóng gió, ngụy trang khéo léo, mặc cho máy bay tàu chiến địch tiếp cận nổ súng bắn dọa, các chiến sĩ vẫn bình tĩnh xử lý đưa tàu vào đúng bến. Lượng hàng quá nhiều, khả năng của bến không thể bốc dỡ hết trong đêm. Giữa lúc tàu và bến có nhiều ý kiến khác nhau: Người kiến nghị cho tàu ra vùng biển quốc tế chờ tối mai vào bốc hàng! Người thì bảo nên cho tàu ngụy trang ở lại bến tối mai bốc hết hàng rồi ra. Sau khi trao đổi với chi ủy, thuyền trưởng quyết định cho tàu ngụy trang ở lại bến, tối mai bốc hết hàng rồi ra! Đây là một quyết định rất khó khăn và táo bạo của người chịu trách nhiệm. Bởi nếu sai lầm thì chẳng những người và vũ khí rơi vào tay địch mà con đường vận tải trên biển Đông sau bao năm xây dựng không còn giữ được bí mật nữa, cách mạng miền Nam gặp nhiều khó khăn.

Tranh thủ thời cơ thuận lợi, ngày 25/12/1964, tàu C41 đưa hàng vào bến Vũng Rô lần thứ 2. Và ngày 1/2/1965, tàu C41 lại vào bến Vũng Rô lần thứ 3 và tổ chức đón Tết Ất Tỵ 1964-1965 tại đây. Như vậy là chỉ trong thời gian 2 tháng, tàu C41 đã 3 lần cập bến Vũng Rô với khối lượng gần 200 tấn và 6 cán bộ tăng cường.

Sau vụ tàu 143 bị lộ ở Vũng Rô, địch tăng cường lực lượng ngăn chặn buộc ta phải tìm nhiều phương án, mà một trong những phương án chi viện cho Khu 5 là đưa tàu vào bến bãi ngang thả hàng rồi trở ra trong đêm để hôm sau lực lượng bến trục vớt hàng lấy dần.

Một lần nữa tàu C41 nhận nhiệm vụ đột phá thí điểm phương án này. Vượt qua trận gió mùa đông bắc, đêm 28/11/1966, tàu C41 tiếp cận vào đến bến chỉ định thả hàng. Không gặp bến đón, tàu chạy dọc theo bờ biển từ Phổ An đến cửa Mỹ Á - Đức Phổ vẫn không bắt được liên lạc với bến. Thuyền trưởng quyết định thả hàng và cử 2 thủy thủ bơi vào bờ bắt liên lạc với bến để hôm sau hướng dẫn bến trục vớt lấy hàng.

Khi thả được 2/3 lượng hàng, tàu bị sóng đập cong chân vịt không cơ động được. Tàu địch phát hiện bao vây. Không thể để tàu và hàng rơi vào tay địch! Sau khi hội ý với chi ủy, thuyền trưởng quyết định thực hiện phương án 2: Tổ chức cho anh em rời tàu bơi vào bờ còn thuyền trưởng và máy trưởng chuẩn bị bộc phá, điểm hỏa và bơi vào bờ sau.

Bộc phá nổ, tàu tan ra từng mảnh. Tàu địch ngỡ ngàng bắn pháo vào bờ nhằm ngăn chặn thủy đoàn vừa lên bờ. Ngoài 2 thủy thủ đã hy sinh cùng một số anh em du kích địa phương, toàn bộ cán bộ thủy thủ tàu còn lại được sự giúp đỡ của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương hướng dẫn lên rừng vượt Trường Sơn ra Bắc.

Kỳ cuối: Gìn giữ cho muôn đời sau

Anh hùng LLVT HỒ ĐẮC THẠNH

(Nguyên Thuyền trưởng Tàu 41)