Kỳ II: Tiến lên vì người bệnh

Năm 2011, ca ghép tim “made in Việt Nam” cho bệnh nhân (BN) Trần Mậu Đức ghi danh Huế - Việt Nam trên bản đồ ghép tim thế giới. Hiện, người đàn ông này là nhân viên bảo vệ tại Trung tâm Nhi. Tuổi thọ sau ghép của anh dẫn đầu các ca ghép tim cả nước với 14 năm. Sự hiện diện của anh Đức trong môi trường y tế gieo hy vọng cho hàng ngàn người bệnh, đồng thời, nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của hiến mô tạng.

Sau dấu ấn “đầu tiên”, nhiều thành tựu khác được kiến tạo, khẳng định thương hiệu “ghép tạng xuyên Việt” của Huế trong hệ thống y tế quốc gia.

Ngày 6/5/2022, BV thực hiện ca ghép tim xuyên Việt, thiết lập kỷ lục: Rút ngắn tối đa thời gian bảo quản tim, thời gian phẫu thuật và thời gian hồi phục sau mổ. Tiếp đó, trong 48 giờ của ngày 2/4/2024, đơn vị triển khai đồng loạt 4 ca ghép thận cùng huyết thống, 1 ca ghép thận tự thân, 3 ca ghép tạng xuyên Việt; lần đầu tiên tại Việt Nam, ghép bộ ba tim - gan - thận từ người cho chết não ở tuyến tỉnh. Trung tuần tháng 6/2025, ê kíp ghi thêm mốc son mới khi đồng thời thực hiện thành công 4 ca ghép tim, gan, giác mạc xuyên Việt, gửi đi thông điệp nhân văn về sự sống không ngừng được hồi sinh trên đất Cố đô.

Quá trình vận chuyển mô tạng xuyên Việt được các chuyên gia nước ngoài đánh giá cao. Bà Anna Rossi, Giám đốc Chương trình Quốc tế, FutureDocs Abroad, Tổ chức The National Leadership Academies (Hoa Kỳ) thán phục: “Tôi ngạc nhiên trước khả năng điều phối vận chuyển mô tạng bằng các chuyến bay thương mại. Thật ấn tượng khi mọi người có thể xử lý loạt quy trình phức tạp như vậy một cách nhanh chóng, hiệu quả. Khả năng linh hoạt và tận tâm của ê kíp BVTW Huế thật đáng khâm phục".

Kỹ thuật ghép tế bào gốc ở trẻ em cũng không ngừng đột phá. Ngày 11/8/2025, BV triển khai ca ghép tủy thalassemia thứ 11 - trường hợp đầu tiên tại Việt Nam sử dụng nguồn tủy từ mẹ ruột BN, dù hai mẹ con bất đồng nhóm máu. "Con tôi đã trở lại cuộc sống bình thường, không còn phải truyền máu hàng tháng nữa. Hạnh phúc gia đình tôi ươm mầm từ đôi tay và tấm lòng của đội ngũ y bác sĩ BVTW Huế", anh V.Đ.Q. đến từ Bắc Ninh, cha của bệnh nhi V.Q.C. (6 tuổi) xúc động nói lời tri ân.

Với những bước tiến vượt bậc này, GS. Lawrence Faulkner, chuyên gia người Ý về ghép tế bào gốc tự tin nhận định: “BVTW Huế có thể trở thành một đơn vị ghép tế bào gốc đồng loại xứng tầm khu vực, thế giới”.

“Đừng thỏa mãn với những gì đạt được”, lời nhắn gửi của GS.TS.BS. Bùi Đức Phú - người khai mở ghép tim đầu tiên ở Huế, không chỉ là tâm niệm nghề nghiệp mà trở thành mệnh lệnh thời đại. Trên nền tảng ông xây dựng, BVTW Huế chứng minh sức sống của một chiến lược tiên phong: dám đi vào lĩnh vực khó nhất, thể hiện bản lĩnh trí tuệ của nền y học.

Nếu trước đây, ghép tim được xem như “kỳ tích hiếm hoi”, thì nay trở thành kỹ thuật thường quy ở Huế với 20 ca thành công. Song, phía sau thành công ấy không đồng nghĩa với mọi điều luôn thuận lợi, như ý. Mỗi ca ghép là một “bài toán sinh tử” bởi sự khác biệt kích thước tim, chênh lệch tuổi tác giữa cho - nhận, người ghép có bệnh nền… Tất cả thách thức nói trên yêu cầu phải xử lý bài bản, đảm bảo sự thành công cho ca phẫu thuật, bởi trái tim chỉ có một. Đội ngũ BVTW Huế biến những tình huống ngặt nghèo đó thành bài học kinh nghiệm. Từ Huế, y học Việt Nam khẳng định vị thế trong bản đồ ghép tim thế giới.

Bên cạnh phẫu thuật, BVTW Huế còn cải tiến trong hồi sức sau ghép. Theo BSCKII. Đặng Thế Uyên, Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Trưởng khoa Gây mê Hồi sức tim mạch, ê kíp đã tìm cách rút ngắn thời gian thiếu máu lạnh của tim, “huấn luyện” tim ghép giải quyết tình huống bất tương xứng giữa người cho và người nhận… Về lâu dài, các bác sĩ đang nghiên cứu phương pháp nuôi dưỡng tim hiến xuyên Việt, bảo toàn các chức năng hoạt động của nó. Nỗ lực này minh chứng cho tinh thần không bằng lòng với giới hạn. Thước đo không đơn thuần ở tiêu chí thành công của từng ca mổ, mà còn góp phần nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Đội ngũ y, bác sĩ còn khẳng định bản lĩnh chuyên môn qua số lượng ca ghép thận dẫn đầu cả nước: gần 300 ca ghép/năm. Đến nay, đơn vị chinh phục nhiều kỹ thuật khó, như: mạch máu thận hiến phức tạp, sử dụng các mạch máu tự thân thay thế cho người nhận thận có teo hẹp mạch máu, ghép thận lần 2, 3. Rửa thận ngược dòng tránh tổn thương các động mạch thận bé hay các nhánh động mạch thận xuất phát sớm; giúp các chuyên khoa khác giải quyết các biến chứng tắc mạch thận bằng ghép thận tự thân cấp cứu. Đây còn là biểu tượng cho sự công bằng y tế: BN miền Trung vẫn được tiếp cận dịch vụ ở tầm cao nhất, “không ai bị bỏ lại phía sau” trong hành trình mang lại sự sống.

Nhìn về tương lai, các bác sĩ trẻ trở về từ các trung tâm y học hàng đầu thế giới được kỳ vọng sẽ tạo nên những bước tiến mới trong ghép gan. Hy vọng đó được gửi gắm vào những người như ThS. BS Vũ Hoài Anh, Phó Trưởng khoa Ngoại tổng hợp BVTW Huế Cơ sở 2. Vị bác sĩ nhiệt huyết này sắp có chuyến trở lại Pháp, học tập ở lĩnh vực chuyên sâu anh đang theo đuổi. Anh tâm sự: “Mình từng trải qua ca ghép gan chỉ cầm chắc 2 - 3 phần sống, ấy vậy mà họ hồi sinh ngoạn mục. Người bệnh đã truyền đi thông điệp và cho mình niềm tin: Kỳ tích không tự nhiên xuất hiện, nó là kết quả của tri thức, quyết tâm và sự đồng lòng”.

Không thể nói đến thành công trong ghép mô tạng của BVTW Huế nếu thiếu điều trị sau ghép. Tỷ lệ 98% BN sau ghép ổn định sức khỏe là con số đáng tự hào trong cả nước ở lĩnh vực này. Cá thể hóa phác đồ, giảm độc tính thuốc, nâng hiệu quả ức chế miễn dịch tùy thể trạng từng người, cho thấy đơn vị có một tầm nhìn dài hạn về “nghệ thuật cứu chữa” và nuôi dưỡng sự sống sau từng ca phẫu thuật.

Chuyến bay VN1545 khởi hành từ Hà Nội đến TP. Huế lúc 16 giờ 30 ngày 10/9/2025 lùi giờ cất cánh 15 phút, chờ đón trái tim hiến từ Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ. Hơn 200 hành khách và phi hành đoàn cùng dõi theo những chiến sĩ áo trắng "hiệp đồng tác chiến" xuyên Việt cứu người, cầu mong “phép màu” sẽ đến. Câu chuyện nhân văn này được tạo nên nhờ sự đồng lòng sẻ chia và minh chứng thành công của chiến lược lan tỏa tri thức y học chuyên sâu từ Huế.

Hơn một tiếng sau đó, trong phòng mổ tại BVTW Huế, khi những mũi kim đầu tiên bắt đầu khâu nối mạch máu, TS.BS Vũ Đức Thắng, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Quân y 103 mở cửa lao vào, khoác áo phẫu thuật. Anh cùng các đồng nghiệp từ Hà Nội đáp chuyến bay cuối ngày vào Đà Nẵng, bắt taxi ra Huế trực tiếp tham gia ca ghép tim này với tư cách là học viên.

Lan tỏa tinh hoa ghép tạng

Kết thúc ca mổ, TS. Thắng cho hay: “BV chúng tôi đã triển khai phẫu thuật tim hở thường quy nhưng ghép tim thì hoàn toàn mới. Điểm mấu chốt cần quan tâm là sự phối hợp nhịp nhàng, vận hành chuyên nghiệp, sao cho mỗi ca ghép diễn ra đều an toàn và thành công. Nhóm chuyển giao kỹ thuật sẽ cố gắng lĩnh hội tinh hoa từ các thầy ở Huế”.

“Chúng tôi khâm phục nỗ lực và tổ chức các kíp ghép tim xuyên Việt của BVTW Huế. Trải qua quãng đường dài, việc “hồi sinh” nhịp tim đòi hỏi năng lực chuyên môn vượt trội. Vì vậy, ngoài kỹ thuật ghép, những học trò như tôi còn nắm bắt thêm nhiều “bí quyết” khác nữa”, TS. Thắng nói thêm.

Ngoài BV Quân y 103, nhiều BV khác cũng được BVTW Huế chia sẻ tri thức. TS.BS Ngô Phi Long, Phó trưởng Đơn vị Phẫu thuật Tim mạch, BV Bạch Mai nhấn mạnh rằng, khâu tổ chức là điều mà đơn vị ông học được nhiều nhất từ BVTW Huế. “Sau 6 tháng tiếp nhận chuyển giao, tôi mong sớm thực hiện ca ghép tim đầu tiên, mở ra thêm cơ hội sống cho người bệnh tại miền Bắc”, TS.BS Long kỳ vọng.

Trong lĩnh vực ghép thận, thành công đã được ghi nhận. Tháng 10/2020, BV Nguyễn Tri Phương (TP. Hồ Chí Minh) tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật từ BVTW Huế và hiện đã làm chủ công nghệ này. Tôn vinh thành tích đáng tự hào, tháng 1/2024, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đã trao tặng Bằng khen cho BVTW Huế về việc giúp đỡ phát triển kỹ thuật chuyên sâu cho BV Nguyễn Tri Phương.

Mỗi thành công trong từng ca phẫu thuật đánh dấu bước tiến kỹ thuật, thể hiện cho khát vọng vì sự sống con người. Ghép mô tạng của BVTW Huế đang đi xa hơn, nhưng trên hết còn vì người bệnh, vì sự sống và ý nghĩa nhân văn cao cả.

Kỳ III: Mở rộng cánh cửa sự sống