Kỳ lạ loại lựu đạn nổ để… cứu người

Trong lịch sử, ý tưởng phát minh ra một thiết bị chữa cháy, lại mang tính chất quân sự hơn là công cụ chữa cháy ngày nay. Phương tiện chuyên dụng đầu tiên để dập lửa được phát minh vào năm 1715, bởi nhà thiết kế người Đức Zachary Greil. Trong thiết bị này, chất chữa cháy được sử dụng còn khá sơ khai.

Ý tưởng ban đầu là đặt một thùng nhỏ đựng thuốc súng vào trong một thùng gỗ chứa đầy nước, trong đó có gắn một cầu chì. Trong quá trình cháy, cầu chì sẽ bắt lửa và gây cháy thùng đựng thuốc nổ. Chiếc thùng phát nổ và làm nổ thùng đựng nước, tạo ra tác dụng dập lửa.

Một thiết bị như vậy đối phó với hỏa hoạn không hiệu quả cho lắm, nhưng ít nhất vẫn tốt hơn là so với việc đổ nước vào ngọn lửa bằng tay. Và những thiết bị chữa cháy như vậy được sử dụng trong một thời gian dài, phải mất 100 năm sau chúng mới được cải tiến.

Nhà phát minh người Anh vào năm 1813 đã có ý tưởng, trong thùng gỗ không chỉ là nước, mà còn bỏ thêm cả muối kali và được gọi là kali cacbonat. Muối được hòa tan trong nước và được cho vào một bình đồng. Khi lắc mạnh và mở van, dưới áp suất khi vặn van trên bình, dung dịch sẽ trào ra ngoài và có thể dập tắt các đám cháy.

Sức chứa của chiếc bình đồng là 13 lít, nó được vận chuyển trên một chiếc xe đẩy đặc biệt. Thiết bị này đã trở thành một trong những phát minh nổi tiếng nhất của Manby, người đã làm việc miệt mài trong việc tạo ra các thiết bị chữa cháy, cũng như các thiết bị để cứu người trong trường hợp hỏa hoạn.

Năm 1871, một phương tiện chữa cháy mới xuất hiện trên thị trường, gọi là lựu đạn lửa. Thiết bị này đã được cấp bằng sáng chế dưới tên riêng của nhà phát minh người Mỹ Henry Harden, sống ở Chicago.

Bằng sáng chế đã được cấp cho thiết bị "Harden's Garnet số 1". Đây là một bình thủy tinh chứa đầy dung dịch muối. Khi có hỏa hoạn, sử dụng bình ném vào đám cháy, bình sẽ vỡ và dung dịch muối bắn ra dập tắt lửa. Dung tích của lựu đạn Harden và các thiết bị chữa cháy tương tự, thường dao động từ 700 ml đến một lít.

Lựu đạn Harden tuy sử dụng cũng chưa đủ hiệu quả, nhưng nó đã tồn tại dưới nhiều hình thức trong một thời gian dài. Với nhiều phiên bản, Harden được sản xuất và sử dụng từ những năm 1870 đến những năm 50 của thế kỷ XX. Lựu đạn Harden được sử dụng rộng rãi nhất trong những năm đầu thế kỉ XX.

Phát minh của Harden đã được bán rộng rãi trên thị trường Mỹ, cho đến năm 1877 các nhà sản xuất ở Anh mới quan tâm đến. Vì vậy, khi Harden đã hết thời ở Mỹ, thì ở Anh, nhiều công ty mới bắt đầu tiếp nhận và sản xuất cho thị trường châu Âu.

Lựu đạn Harden thu hút khách hàng vì nó rất dễ sử dụng. Quả lựu đạn chỉ cần ném vào lửa, lớp vỏ bằng thủy tinh sẽ vỡ vụn, giải phóng những thứ bên trong, đó là cacbon tetraclorua, một chất lỏng đặc biệt giúp dập tắt ngọn lửa.

Hơn nữa, chất này cực độc và nguy hiểm cho con người. Do đó, để bảo đảm an toàn hơn, các nhà sản xuất đã thay thế hỗn hợp cacbon tetraclorua bằng dung dịch muối hợp chất. Mặc dù, các đặc tính chữa cháy của thiết bị đã giảm độ hiệu quả. Nhưng nó đã giảm được nguy cơ tử vong do sử dụng các phương tiện dập lửa.

Thông thường, những quả lựu đạn Harden được cắm bằng nút chặn và có một móc gắn vào cổ, cho phép treo những bình chữa cháy lên tường. Những quả lựu, được sản xuất ở Chicago, được phân biệt bởi vẻ ngoài rất tươi sáng, giống như chai nước hoa có cổ, làm bằng thủy tinh màu xanh và có hình ngôi sao nổi trên vỏ.

Ngày nay các thiết bị chữa cháy đã hiện đại hơn rất nhiều và tiện dụng như bình chữa cháy, nhưng lựu đạn cứu hỏa vẫn được bán trên thị trường. Lựu đạn chữa cháy vẫn có thể được sử dụng để dập tắt các đám cháy trong chung cư, văn phòng, trường học, bệnh viện, giao thông công cộng và các khu vực đông người.

Các sản phẩm này vẫn còn trên thị trường do một số yếu tố, trong đó yếu tố chính là tính dễ sử dụng, chỉ cần ném lựu đạn lửa vào lửa. Yếu tố đơn giản là rất quan trọng, vì trong những tình huống căng thẳng, mọi người thường bị rối và lo lắng; trong những điều kiện như vậy, không phải ai cũng có thể sử dụng đúng cách bình chữa cháy phổ biến nhất.

Một lợi ích khác của lựu đạn lửa, do dễ sử dụng, chúng có thể được sử dụng bởi mọi người ở mọi lứa tuổi. Ưu điểm là trọng lượng nhẹ, kích thước nhỏ gọn. Lựu đạn chữa cháy hiện đại phổ biến nhất hiện nay là Rescuer-01 (SAT119). Lựu đạn này chứa thành phần hóa học đặc biệt và hóa chất có tác dụng trung hòa lửa.

Người dùng chỉ cần ném thiết bị vào ngọn lửa, bình sẽ vỡ ra, chất lỏng có hóa chất bắt đầu tác dụng. Nước từ quả lựu làm giảm nhiệt độ đốt cháy và khí cacbonic, amoniac thải ra sẽ trung hòa oxy, làm tắt đám cháy nhanh chóng. Lựu đạn lửa này đặc biệt hiệu quả trong giai đoạn đầu của đám cháy, nó sẽ vô hiệu hóa quá trình cháy trên một diện tích lớn hơn nhiều so với sử dụng nước.

Rescuer-01 có thể dập tắt đám cháy trên diện tích 8-15 mét vuông, đủ để dập tắt đám cháy bắt đầu trong một căn hộ hoặc văn phòng. Đồng thời, lựu đạn chữa cháy Rescuer-01 thân thiện với môi trường, không gây hại cho môi trường và con người.

Tiến Minh (TH)