Kỷ luật và sáng tạo: Cặp đôi không đối lập trong quản trị

Người ta sợ rằng siết chặt kỷ luật sẽ giết chết sáng tạo, trong khi buông lỏng để khuyến khích ý tưởng lại làm giảm hiệu quả, phá vỡ quy trình. Nhưng thực tế, kỷ luật và sáng tạo không phải là kẻ thù. Trong quản trị hiện đại, chúng là cặp đôi cần thiết để xây dựng một đội ngũ linh hoạt, hiệu quả và bền vững.

Kỷ luật – Nền tảng cho sáng tạo thực tế

Nhiều người nghĩ sáng tạo nghĩa là tự do tuyệt đối, nhưng doanh nghiệp không phải phòng thí nghiệm nghệ thuật. Ở đây, sáng tạo cần tạo ra giá trị thực. Kỷ luật – cụ thể là tuân thủ quy trình, cam kết deadline và minh bạch trách nhiệm tạo nên “sàn diễn” vững chắc để ý tưởng có thể trở thành hiện thực. Nếu không có kỷ luật, ý tưởng hay chỉ nằm trên giấy. Khi một công ty đặt ra các tiêu chuẩn rõ ràng và kỳ vọng nhất quán, nhân viên có thể tự tin thử nghiệm và triển khai sáng kiến mà không sợ hỗn loạn.

Kỷ luật và sáng tạo là hai yếu tố cần thiết để doanh nghiệp phát triển bền vững

Kỷ luật không phải kiểm soát cực đoan

Ở đây, kỷ luật bị hiểu sai thành mệnh lệnh và kiểm soát vi mô. Một lãnh đạo giỏi sẽ phân biệt giữa “kỷ luật” – thống nhất về mục tiêu, phương thức làm việc – và “quản lý vi mô” – soi mói mọi chi tiết, kìm hãm sáng kiến. Kỷ luật đúng nghĩa thiết lập khung vận hành rõ ràng để nhân viên tự do trong phạm vi được hiểu và thống nhất. Giống như luật lệ trên đường nhờ có luật, xe cộ mới lưu thông được trật tự nhưng vẫn có hàng triệu lộ trình sáng tạo khác nhau để đi đến đích.

Văn hóa cho phép thử và chấp nhận sai sót có kỷ luật

Một yếu tố quan trọng của sáng tạo là chấp nhận rủi ro. Nhưng không phải rủi ro mù quáng. Ở những công ty giỏi, kỷ luật không triệt tiêu sai sót mà định hình cách kiểm soát và học từ nó. Ví dụ, họ có quy trình thử nghiệm nhỏ (pilot), báo cáo thất bại và rút bài học rõ ràng. Sự kỷ luật trong cách tiếp cận sai lầm giúp công ty giảm thiểu rủi ro lớn nhưng không bóp nghẹt đổi mới. Khi nhân viên biết mình được phép thất bại “có kiểm soát”, họ dám đưa ra ý tưởng mới.

Vai trò lãnh đạo – cân bằng và làm gương

Cuối cùng, không thể có sự kết hợp hài hòa giữa kỷ luật và sáng tạo nếu người lãnh đạo không làm gương. Người lãnh đạo cần kiên định về mục tiêu, minh bạch kỳ vọng và yêu cầu kỷ luật trong thực thi. Đồng thời, họ phải khuyến khích thảo luận mở, lắng nghe ý tưởng mới, và phản hồi để nhân viên cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Đội ngũ sẽ soi vào hành vi của lãnh đạo để điều chỉnh văn hóa làm việc. Nếu sếp chỉ đòi kỷ luật nhưng bác bỏ mọi ý tưởng mới, sáng tạo sẽ chết dần.

Như vậy, kỷ luật và sáng tạo không phải là hai thái cực buộc bạn phải chọn một. Chúng là hai yếu tố cần thiết để doanh nghiệp phát triển bền vững trong một thế giới biến đổi nhanh. Là nhà quản trị, hãy hỏi: Bạn đã xây dựng được kỷ luật vững chắc nhưng đủ linh hoạt để nuôi dưỡng sáng tạo chưa? Đừng ngại xem xét lại quy trình.

ThS. Trần Gia Thông