Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21-6) Trưởng thành từ nhà báo chiến trường

Nhà báo Nguyễn Thiện Nhựt, nguyên Tổng biên tập Báo Đồng Nai (giai đoạn 1987-2006), vẫn giữ thói quen đọc Báo Đồng Nai hàng ngày. Ảnh: H.Yến

Trong hành trình 34 năm gắn bó với nghề báo, trong cương vị nào, ông cũng đề cao tính trung thực, chính xác và tinh thần đạo đức, cách mạng trong sáng của người làm báo.

Cơ duyên với nghề báo

Nhà báo Nguyễn Thiện Nhựt năm nay 81 tuổi, theo lời tự nhận thì trí nhớ của ông đã giảm sút nhiều. Vậy nhưng, những cột mốc chính trong cuộc đời làm báo vẫn còn vẹn nguyên trong ông.

Quê gốc ở thành phố Châu Đốc (tỉnh An Giang) nhưng gia đình ông Thiện Nhựt từng có thời gian sinh sống ở Phnôm Pênh (Campuchia). Ông học tập, rồi làm giáo viên cho một trường học của người Việt ở đây. Suốt những năm tháng đó, ông thường xuyên đọc báo Trung Lập (tờ báo của Cách mạng miền Nam Việt Nam hoạt động công khai tại Campuchia) để theo dõi tình hình trong nước. Cuối năm 1967, theo tiếng gọi của cách mạng, để chuẩn bị cho Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, ông quyết định rời bỏ cuộc sống đang yên bình ở Campuchia để trở về Việt Nam tham gia kháng chiến.

Trong chiến tranh, quá trình làm báo của nhà báo NGUYỄN THIỆN NHỰT không được liên tục vì phải làm những nhiệm vụ khác do tổ chức phân công. Tuy nhiên, chính điều đó đã giúp ông luôn có cảm hứng mới mẻ, giúp ông có động lực vừa làm, vừa học từ thực tiễn.

“Chúng tôi đến điểm tập kết giáp biên giới Việt Nam - Campuchia, tập hợp thành lực lượng vũ trang chính trị, sau đó đi theo hướng huyện Bình Chánh để vào trung tâm Sài Gòn. Trên đường hành quân, đơn vị chúng tôi nghỉ lại ở xã Tân Nhựt, huyện Bình Chánh. Đang ngủ thì chúng tôi được đánh thức dậy để tìm nơi trú ẩn vì hành quân bị lộ, địch sắp tấn công. Khi đó, mọi người tản ra nhiều hướng để tìm nơi ẩn nấp. Chừng nửa tiếng sau thì địch bắn phá, tới gần sáng thì trực thăng địch quần thảo trên trời...” - nhà báo Thiện Nhựt nhớ lại.

Trận đó, đơn vị ông bị tổn thất khá nặng nề, ông bị lạc 2 ngày trong vùng, may nhờ có người dân cho đồ ăn, thức uống. Sau đó, có lẽ nhận được thông tin từ cơ sở bí mật của ta nên đơn vị cho người đến đón và đưa ông vào trạm phẫu thuật tiền phương để chăm sóc y tế, rồi quay trở lại điểm tập kết ban đầu ở biên giới Campuchia để chờ tổ chức sắp xếp, phân công lại nhiệm vụ.

Tại đây, ông Thiện Nhựt có cơ duyên gặp ông Trịnh Yến (Bảy Yến), khi đó là phóng viên của Thông tấn xã Giải phóng được tăng cường từ miền Bắc vào Nam. Sau khi tìm hiểu lý lịch của ông Bảy Nhựt, biết ông có vốn chữ nghĩa nên ông Bảy Yến đã đề đạt, “xin” tổ chức cho ông Bảy Nhựt về làm việc ở Cơ quan Thông tấn xã Giải phóng và được tổ chức chấp thuận. Khoảng tháng 4-1968, ông Bảy Nhựt theo ông Bảy Yến về R (mật danh của Trung ương Cục miền Nam) và bắt đầu tiếp cận nghề báo, với công việc đầu tiên là dò morasse cho bản tin Thông tấn xã Giải phóng.

Ông Bảy Nhựt chia sẻ: “Đây là công việc rất mới mẻ đối với tôi. Tôi được các anh, các chú căn dặn rằng dò morasse cũng là công việc quan trọng để phát hiện ra các lỗi sai. Vì vậy, tôi làm rất cẩn thận, không để xảy ra sai sót”.

Bài học nghiệp vụ: chất liệu từ cuộc sống

Ngoài công việc chuyên môn, ở R, tất cả mọi người (trừ người già, người bệnh) đều phải làm những công việc khác như: tham gia sản xuất cải thiện đời sống, tải gạo, đào hầm… Riêng ông Bảy Nhựt, nhờ có chút vốn tiếng Campuchia nên còn được giao thêm nhiệm vụ làm tiếp phẩm (đi chợ bên Campuchia để mua thực phẩm, mỗi chuyến đi tầm 2-3 ngày).

Đến năm 1970, Tiểu ban Thông tấn báo chí thuộc Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam mở lớp báo chí tại chức do các nhà báo lão thành từ miền Bắc vào giảng dạy. Ông Bảy Nhựt được phân công học lớp này. Sau khóa học, ông vẫn tiếp tục công việc dò morasse và các nhiệm vụ do tổ chức phân công. Đồng thời, ông tranh thủ thời gian để học nghiệp vụ từ các nhà báo trong đơn vị. Đến năm 1973, ông mới chính thức được phân công đi thực tế cơ sở với tư cách là phóng viên Thông tấn xã Giải phóng.

Từ Căn cứ Trung ương Cục miền Nam, phóng viên Thiện Nhựt cùng 3 phóng viên khác của Thông tấn xã Giải phóng theo dẫn đường của giao liên để đi về Bà Rịa.

“Chúng tôi đi bộ hơn một tháng mới đến được Bà Rịa, hành quân chủ yếu theo đường rừng để giữ bí mật. Có những đoạn phải băng qua đường lộ thì đi vào buổi tối, giao liên cẩn thận trải tấm ny-lông cho chúng tôi đi trên đó rồi cuộn lại để xóa dấu vết. Đến Bà Rịa, chúng tôi tỏa ra các hướng khác nhau, tôi đi về hướng Long Điền, Đất Đỏ rồi ra Xuyên Mộc, Phước Hải. Tin, bài sau khi viết thì giao cho Phân xã của Thông tấn xã Giải phóng ở địa phương để truyền về Tổng xã (Thông tấn xã Giải phóng ở Trung ương Cục miền Nam)” - ông Bảy Nhựt kể.

Sau 3 tháng đi thực tế ở cơ sở, trên đường quay trở về R, ông Bảy Nhựt ghé Phân xã Đông Nam Bộ của Thông tấn xã Giải phóng và gặp lại ông Bảy Yến, được ông Bảy Yến mời ở lại đây làm việc. Khi quay về đơn vị, ông Bảy Nhựt báo cáo kết quả chuyến đi thực tế và đề đạt nguyện vọng về Thông tấn xã Khu Đông Nam Bộ và được đồng ý.

Giai đoạn 1974 và trong suốt Cuộc tổng tiến công mùa Xuân năm 1975, nhà báo Thiện Nhựt theo chân các đơn vị bộ đội hành quân đến các địa bàn: Tân Phú, Định Quán, Xuân Lộc, Trảng Bom… Ông không đưa tin chiến sự (vì đã có các nhà báo quân đội làm) mà đưa tin, viết bài về việc sắp xếp, ổn định cuộc sống, sản xuất của người dân ở những vùng đã được quân ta giải phóng. Đây là những thông tin mà Thông tấn xã Giải phóng rất quan tâm.

9 năm kể từ khi theo cách mạng, phần lớn thời gian ông Bảy Nhựt sống trong rừng nên khi được gặp gỡ, gần gũi nhân dân thì ông rất vui. Điều này cũng tạo cảm hứng để ông có nhiều tin, bài phản ánh chân thực hơi thở cuộc sống.

Khi Biên Hòa giải phóng, ông không theo đơn vị bộ đội về Sài Gòn, mà ở lại Biên Hòa rồi về vùng Tân Phú làm nhiệm vụ của phóng viên thường trú. Đến tháng 4-1976, ông về “đầu quân” cho Báo Đồng Nai, trải qua các vị trí: phóng viên, tổ trưởng, thư ký tòa soạn, phó tổng biên tập, tổng biên tập (từ 1987-2006).

Nhà báo cần tinh thần cách mạng và đạo đức trong sáng

Lựa chọn rời bỏ cuộc sống an nhàn để theo cách mạng, từng 3 lần trực diện với cái chết, 6 tháng trời “đóng thuế rừng” (bị sốt rét)… dù đối diện với nhiều khó khăn, gian khổ nhưng nhà báo Thiện Nhựt vẫn không ngừng học tập, giữ vững bản lĩnh của một nhà báo cách mạng.

Nguyên Tổng biên tập Báo Đồng Nai bày tỏ: “Tôi luôn tâm niệm, mình mang danh nhà báo cách mạng thì phải hết sức trung thực, cố gắng viết đúng, trúng; thông tin phải có tính thuyết phục, tính chiến đấu, cái tốt thì viết để lan tỏa, cái tiêu cực thì quyết tâm chống lại”.

Nghỉ hưu đã 19 năm nhưng nhà báo Thiện Nhựt luôn theo dõi hành trình phát triển của Báo Đồng Nai. Ông bày tỏ vui mừng vì Báo Đồng Nai có nhiều cải tiến, đáp ứng thông tin bạn đọc, tờ báo có nhiều nhà báo trẻ có năng lực, khả năng viết tốt. Đồng thời, mong muốn đội ngũ những người làm Báo Đồng Nai không ngừng trau dồi, học tập để nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ; điều quan trọng là phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, giữ gìn đạo đức trong sáng, không “bẻ cong” ngòi bút vì bất cứ lý do gì.

“Phải viết đúng, trúng, đời. Làm nhà báo là niềm tự hào nhưng không được tự mãn, phải không ngừng học tập” - nhà báo Thiện Nhựt chia sẻ.

Cũng theo ông Bảy Nhựt, trong bối cảnh công nghệ số phát triển, nhà báo có nhiều thuận lợi trong tiếp cận thông tin nhưng nhà báo cần duy trì đi thực tế, phải tiếp xúc trực tiếp với người dân để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân. Có như vậy thì nhà báo mới có các bài viết giàu chất liệu, giàu cảm xúc…

Hải Yến