Kỷ niệm 200 năm ngày sinh Danh nhân Phạm Thận Duật (1825-2025)

Quang cảnh buổi lễ kỷ niệm.

Dự lễ kỷ niệm có đồng chí Trần Song Tùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; đại diện Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam; Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; lãnh đạo các sở, ngành của tỉnh; Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Ninh Bình; Hội Di sản văn hóa tỉnh Ninh Bình; Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật; các chuyên gia, nhà khoa học quốc tế, trong nước đến từ các viện, trường đại học; lãnh đạo xã Yên Mạc; Hội đồng hương Ninh Bình tại Hà Nội; Hội đồng hương Yên Mạc tại Hà Nội; Ban liên lạc Hội đồng họ Phạm Việt Nam; Hội đồng gia tộc dòng họ Phạm Nhàn Ngu xã Yên Mạc...

Đồng chí Trần Song Tùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh trình bày diễn văn kỷ niệm.

Trong diễn văn kỷ niệm 200 năm ngày sinh Danh nhân Phạm Thận Duật, thay mặt lãnh đạo UBND tỉnh Ninh Bình, đồng chí Trần Song Tùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh đã bày tỏ lòng thành kính, biết ơn sâu sắc đối với công lao và tấm gương sáng ngời của Danh nhân Phạm Thận Duật - một người con ưu tú của quê hương Ninh Bình, nhà yêu nước kiên trung, nhà cải cách tiên phong, học giả uyên bác và nhà ngoại giao lỗi lạc của dân tộc Việt Nam thế kỷ XIX.

Diễn văn nêu rõ: Danh nhân Phạm Thận Duật sinh năm 1825 tại làng Yên Mô, phủ Yên Mô (nay là xã Yên Mạc, tỉnh Ninh Bình). Ngay từ thuở thiếu thời, ông nổi tiếng thông minh, hiếu học, sớm lập chí giúp dân, giúp nước. Năm 1843, ông đỗ Cử nhân, rồi Tiến sĩ, được triều đình nhà Nguyễn trọng dụng, giao giữ nhiều trọng trách trong bộ máy nhà nước.

Trên cương vị quan triều, Phạm Thận Duật luôn giữ trọn nhân cách liêm chính, thanh liêm và tận tụy. Ông từng đảm nhiệm các chức vụ quan trọng như Tuần phủ, Thượng thư Bộ Học, Thượng thư Bộ Lễ, Phó Tổng tài Quốc sử quán - người trực tiếp tham gia biên soạn bộ Khâm định Việt sử thông giám cương mục, một công trình sử học đồ sộ, có giá trị lớn trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc.

Không chỉ là một vị quan mẫu mực, ông còn là một trí thức lớn, có tư duy canh tân tiến bộ. Trong bối cảnh đất nước gặp nhiều khó khăn, ông đã sớm nhận ra yêu cầu đổi mới về giáo dục, kinh tế, quân sự và ngoại giao để chấn hưng quốc gia. Tư tưởng canh tân của ông cùng các sĩ phu cùng thời như Nguyễn Trường Tộ, Đặng Huy Trứ… đã góp phần hình thành dòng chảy tư tưởng đổi mới của Việt Nam trong thế kỷ XIX.

Trên cương vị Trưởng phái đoàn Việt Nam ký Hòa ước Giáp Thân năm 1884, ông thể hiện bản lĩnh ngoại giao cứng rắn, khôn khéo, đặt lợi ích dân tộc lên trên hết.

Sau khi đất nước rơi vào ách xâm lược, ông không cam chịu, mà cùng các sĩ phu hưởng ứng phong trào Cần Vương, kêu gọi nhân dân đứng lên cứu nước. Dù bị đày ra Côn Đảo và qua đời nơi đất khách năm 1885, ông vẫn giữ trọn khí tiết trung nghĩa, để lại tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước và nhân cách thanh cao.

Diễn văn khẳng định: Hai trăm năm đã trôi qua, song tên tuổi và sự nghiệp của Danh nhân Phạm Thận Duật vẫn tỏa sáng như ngọn đuốc soi đường cho các thế hệ hôm nay. Ông là niềm tự hào to lớn của quê hương Ninh Bình, người đã góp phần quan trọng trong việc giữ gìn, bảo tồn tinh hoa văn hóa và khơi dậy ý chí tự cường của dân tộc.

Kỷ niệm 200 năm Ngày sinh của ông là dịp để chúng ta tri ân công lao của một bậc hiền tài, đồng thời ôn lại truyền thống hiếu học, nhân nghĩa và yêu nước của con người Ninh Bình - mảnh đất “địa linh nhân kiệt”, nơi đã sản sinh ra nhiều anh hùng, danh nhân góp phần vào sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.

Phát huy truyền thống quý báu ấy, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Ninh Bình hôm nay đang không ngừng nỗ lực xây dựng quê hương ngày càng phát triển. Tỉnh tập trung thực hiện các đột phá chiến lược về chuyển đổi số, phát triển du lịch xanh - di sản, nông nghiệp sinh thái hữu cơ, công nghiệp công nghệ cao, đồng thời chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển văn hóa và bảo tồn di sản.

Tinh thần đổi mới tư duy, dám nghĩ, dám làm, vì dân vì nước của Danh nhân Phạm Thận Duật chính là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để Ninh Bình vươn lên trong giai đoạn phát triển mới - hướng tới mục tiêu trở thành tỉnh phát triển khá trong vùng Đồng bằng sông Hồng vào năm 2030, phát triển bền vững, toàn diện vào năm 2045.

Nhân dịp này, đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh đã gửi lời cảm ơn đến các vị khách quốc tế, các nhà khoa học, các cơ quan, tổ chức và con cháu dòng họ Phạm đã đồng hành cùng tỉnh trong việc gìn giữ, nghiên cứu và lan tỏa giá trị tinh thần của Danh nhân Phạm Thận Duật; mong muốn toàn thể cán bộ, đảng viên, nhân dân trong tỉnh và con cháu dòng họ Phạm trong và ngoài nước tiếp tục phát huy truyền thống hiếu học, đoàn kết, đổi mới sáng tạo, ra sức thi đua lao động, học tập, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh - xứng đáng với truyền thống của vùng đất Cố đô Hoa Lư anh hùng, văn hiến và nghĩa tình.

Ông Phạm Vũ Hưng, Chủ tịch Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật - Đại diện hậu duệDanh nhân phát biểu tại lễ kỷ niệm.

Đại diện hậu duệ Danh nhân Phạm Thận Duật, ông Phạm Vũ Hưng, Chủ tịch Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, tưởng nhớ, tri ân và tôn vinh một con người mà cuộc đời, sự nghiệp, nhân cách và trí tuệ luôn là nguồn cảm hứng và tấm gương sáng cho muôn đời hậu thế. Những giá trị mà Danh nhân Phạm Thận Duật đã gây dựng vẫn còn nguyên giá trị, chính là ngọn đuốc soi đường để các thế hệ con cháu của ông luôn tiếp nối truyền thống, góp phần vào sự nghiệp phát triển văn hóa, giáo dục, khoa học nước nhà, để di sản tinh thần của Danh nhân Phạm Thận Duật mãi lan tỏa, bền vững với thời gian.

Trong đó, Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật trải qua hơn 2 thập kỷ hình thành và phát triển đã đồng hành cùng nhiều thế hệ sử học gia Việt Nam, ghi nhận và tôn vinh những công trình khoa học giá trị, góp phần làm giàu thêm kho tàng tri thức và ý thức lịch sử dân tộc.

Tại lễ kỷ niệm, các đại biểu đã cùng theo dõi phim tư liệu về cuộc đời, sự nghiệp của Danh nhân Phạm Thận Duật cũng như những đóng góp của ông gắn liền với truyền thống hiếu học, nghĩa khí và nhân văn của đất nước.

Phan Hiếu - Minh Quang