Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9 Từ Cách mạng tháng Tám đến cách mạng tinh gọn bộ máy (Bài 3)
BÀI 3: NHIỀU BÀI HỌC VẪN VẸN NGUYÊN GIÁ TRỊ
80 năm trước, mùa thu tháng Tám lịch sử đã khơi dậy khát vọng độc lập, tự do trong trái tim hàng triệu người Việt Nam; toàn dân từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược, đồng lòng đứng lên tổng khởi nghĩa, giành chính quyền về tay nhân dân…
Nguyên Bí thư Tỉnh ủy U1, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Phan Văn Trang (thứ 3 từ trái qua) và lãnh đạo tỉnh đến viếng các liệt sĩ tại Căn cứ U1 Biên Hòa nhân kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30-4-2025. Ảnh: NGUYỆT HÀ
Cùng chung khí thế cách mạng, Đảng bộ tỉnh Biên Hòa đã có những quyết sách kịp thời, lãnh đạo nhân dân đoàn kết nhất tề nổi dậy khởi nghĩa giành chính quyền. Tinh thần đoàn kết ấy không chỉ góp phần làm nên thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, mà còn trở thành bài học quý giá, soi sáng con đường xây dựng, phát triển đất nước, quê hương Đồng Nai ngày nay.
Những thắng lợi to lớn
Trong tác phẩm Cách mạng tháng Tám 1945 toàn cảnh do PGS.TS Phan Ngọc Liên chủ biên đã viết: Tháng 5-1945, Liên tỉnh ủy miền Đông Nam Kỳ họp hội nghị, gồm đại biểu các Đảng bộ Tây Ninh, Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Gia Định bàn về tình hình, nhiệm vụ sắp tới của cách mạng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các tổ chức được củng cố và mở rộng, phong trào đấu tranh chính trị kết hợp với tự vệ vũ trang ngày càng lan tỏa.
Sau những thắng lợi liên tiếp ở các làng xã và đồn điền cao su trong thời kỳ tiền khởi nghĩa, khí thế cách mạng dâng cao. Từ công nhân, nông dân đến trí thức, tiểu thương đều một lòng hướng về mục tiêu giành chính quyền.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 19-8-1945, khởi nghĩa thắng lợi ở Thủ đô Hà Nội. Trước khí thế sôi sục ấy, ngày 20-8-1945, Xứ ủy Nam Kỳ họp hội nghị tại Chợ Đệm, phổ biến kế hoạch Tổng khởi nghĩa Nam Bộ.
Ngày 23-8-1945, tại căn nhà số 2, phố Sáu Sử, xã Bình Trước, quận Châu Thành (thuộc phường Tân Triều, tỉnh Đồng Nai ngày nay), đồng chí Hoàng Minh Châu chủ trì cuộc họp bàn kế hoạch khởi nghĩa giành chính quyền tại tỉnh lỵ Biên Hòa. Hội nghị quyết định thành lập Ủy ban Khởi nghĩa do đồng chí Hoàng Minh Châu làm Chủ tịch và dự kiến thành phần UBND cách mạng lâm thời. Đồng thời, đề ra một số công tác quan trọng và cấp bách khác.
Tại Lộc Ninh, sáng sớm 24-8-1945, nông dân và công nhân các đồn điền cao su Lộc Ninh, Đa Kia với lực lượng nòng cốt là Thanh niên tiền phong, Thanh niên cứu quốc, các đội tự vệ nhất tề nổi dậy. Đoàn người ồ ạt, mỗi lúc một đông, vượt rào, leo tường, giương cao cờ đỏ sao vàng, căng khẩu hiệu “Chính quyền về tay nhân dân”, “Việt Nam độc lập muôn năm”, “Đảng Cộng sản Đông Dương muôn năm”…
Trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tại Lộc Ninh, 22 chiến sĩ, công nhân đã anh dũng hy sinh. Lộc Ninh trở thành một trong những nơi giành chính quyền sớm nhất ở tỉnh Thủ Dầu Một (Bình Phước và Bình Dương cũ).
Nếu Quân lệnh số 1 không được ban hành kịp thời, hoặc lúc đó chúng ta chần chừ, do dự có lẽ chúng ta đã bỏ lỡ cơ hội ngàn năm có một để giành chính quyền.
Những người lãnh đạo Cách mạng tháng Tám đã khéo chọn thời cơ để ra một đòn chí tử, khéo chọn lúc để phát động tổng khởi nghĩa. Đó là khi đội tiên phong sẵn sàng chiến đấu, hậu bị quân ta đã sẵn sàng ủng hộ đội tiên phong, hàng ngũ quân địch đã rối loạn, hoang mang đến cực điểm. Đặc biệt, khéo đoàn kết thành sức mạnh để chiến thắng…
Thiếu tướng ĐỖ HỒNG LÂM, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Quốc phòng toàn dân
Cụ Lê Quang Tuyển, lão thành cách mạng (phường Tam Hiệp, tỉnh Đồng Nai), kể: Khí thế cách mạng sục sôi trong cả nước. Ở Biên Hòa, việc tiến hành khởi nghĩa được tích cực chuẩn bị. Sáng 26-8-1945, đồng chí Nguyễn Văn Nghĩa là lớp những người cộng sản đầu tiên trong tỉnh dẫn đầu hàng trăm quần chúng kéo vào dinh Tỉnh trưởng Biên Hòa, treo lá cờ đỏ sao vàng lên nóc dinh, khẳng định cách mạng thành công, giành chính quyền về tay nhân dân.
“Khi thực dân Pháp tái chiếm Biên Hòa, tháng 12-1945, Tỉnh ủy lâm thời Biên Hòa rút vào hoạt động bí mật. Đồng chí Nguyễn Văn Nghĩa được cử làm Chủ tịch Mặt trận Việt Minh tỉnh Biên Hòa. Ông kiên cường bám cơ sở, củng cố Mặt trận Việt Minh, xây dựng lực lượng kháng chiến, vận động nhân dân, huy động sức mạnh toàn dân tham gia kháng chiến. Ghi nhận công lao đó, tên của ông đã được đặt cho một con đường ở phường Quang Vinh, thành phố Biên Hòa cũ, nay thuộc phường Trấn Biên” - cụ Lê Quang Tuyển kể.
Sáng sớm 27-8-1945, hàng vạn quần chúng ở nội ô thị xã Biên Hòa và các quận Châu Thành (một phần phường Tân Triều, tỉnh Đồng Nai ngày nay), Long Thành, Xuân Lộc đổ về quảng trường Sông Phố dự lễ mít tinh mừng chiến thắng. Đồng bào phấn khởi hô vang “Việt Nam độc lập muôn năm!”, “Việt Minh muôn năm!” và sau đó các đoàn công nhân, nông dân, thanh thiếu niên, học sinh, công chức… tay cầm cờ đỏ búa liềm, cờ đỏ sao vàng và biểu ngữ tỏa ra các đường phố hô vang khẩu hiệu mừng Cách mạng tháng Tám thành công.
Bài học về sự đoàn kết
Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám trong cả nước nói chung và ở tỉnh Đồng Nai nói riêng là minh chứng cho sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các tầng lớp, từ công nhân, nông dân, trí thức, tiểu thương đến đồng bào các dân tộc đã cùng hướng về mục tiêu chung: Độc lập, tự do cho Tổ quốc; hòa bình, hạnh phúc cho nhân dân.
Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Biên Hòa U1, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Phan Văn Trang chia sẻ: Sở dĩ cách mạng giành thắng lợi và đạt được nhiều thành tựu to lớn trong đấu tranh giành chính quyền, trong kháng chiến bảo vệ độc lập, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay là nhờ phát huy cao độ truyền thống đoàn kết.
“Đoàn kết trong Cách mạng tháng Tám là bài học vô giá về sức mạnh của sự thống nhất, của lòng yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam. Đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố then chốt, đưa cuộc cách mạng đến thành công, giành độc lập tự do cho Tổ quốc. Trong bối cảnh hiện nay, Đảng bộ tỉnh tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết trong toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, tạo sức mạnh và nguồn sáng chân lý để giành thắng lợi trong cuộc cách mạng mới” - đồng chí Phan Văn Trang nhấn mạnh.
Mỗi lần trở về dâng hương cho đồng đội và các liệt sĩ tại Căn cứ Tỉnh ủy U1 và U3 Biên Hòa, đồng chí Phan Văn Trang trong bài phát biểu của mình vẫn luôn nhấn mạnh về truyền thống đoàn kết. Đồng chí nhắc nhở cấp ủy, chính quyền các cấp trong tỉnh phải nỗ lực xây dựng mối đoàn kết - chân lý của thời đại để giành được kết quả hơn nữa trong sự nghiệp cách mạng hiện nay.
Phát huy sức mạnh toàn dân - bài học từ Cách mạng tháng Tám trong công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước hiện nay, Đảng ta chỉ đạo: “Xây dựng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ hơn nữa giữa Đảng với dân, thực hiện có hiệu quả phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, “trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân”… Đây tiếp tục là những bài học quý để xây dựng Đảng, xây dựng quê hương, đất nước trong kỷ nguyên mới.
Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng ban Thường trực, phụ trách Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Đồng Nai NGUYỄN THỊ HỒNG TRANG
Thạc sĩ Trần Quang Toại, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử tỉnh Đồng Nai, cho rằng: “80 năm đã trôi qua nhưng bài học từ Cách mạng tháng Tám vẫn vẹn nguyên giá trị. Sự đoàn kết toàn dân, sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và khát vọng độc lập, tự do đã biến những con người bình thường thành lực lượng làm nên kỳ tích”.
80 năm qua, nhiều bài học từ thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 vẫn vẹn nguyên giá trị. Đó là bài học về nghệ thuật chớp thời cơ; về sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc gắn liền với đoàn kết quốc tế; về sự đúng đắn của con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đó còn là khát vọng độc lập, ý chí tự cường... sẽ trở thành nền tảng để đất nước tiếp tục vững bước trong kỷ nguyên mới.
