Kỹ thuật 'gõ' chuẩn mở đường cho xuất khẩu

“Đôi tai vàng” giữa vườn cây

Giữa không gian rộn ràng mùa thu hoạch, tiếng dao chạm nhẹ vào trái sầu riêng vang lên liên hồi. Âm thanh “bộp bộp” quen thuộc ấy chính là tín hiệu đầu tiên cho thấy một mùa vụ chất lượng đang đến gần. Nhưng để phân biệt đâu là âm thanh của trái đủ độ già, đâu là tiếng vọng của quả non - đó là cả một nghệ thuật.

Ông Trương Văn Lực, một trong những thợ gõ giàu kinh nghiệm tại Đắk Lắk chia sẻ: “Lúc mới vào nghề, tôi từng cắt nhầm không biết bao nhiêu quả non, thiệt hại cả trăm triệu đồng. Nhưng chỉ có thất bại mới dạy được mình nghe ra sự khác biệt. Đến giờ, chỉ cần nhìn gai, nghe tiếng gõ, tôi có thể xác định chính xác trái nào đủ chuẩn để thu hoạch”.

Thợ gõ mở trái sầu riêng để kiểm tra cơm sầu đã đạt chuẩn hay chưa.

Tại các vùng trồng trọng điểm như Đắk Lắk, Lâm Đồng, những đội thợ gõ lành nghề được các chủ vườn tin tưởng tuyệt đối. Dụng cụ của họ chỉ đơn giản là con dao nhỏ, nhưng kỹ năng thì không hề đơn giản. Chỉ cần một lần “gõ sai”, hậu quả có thể ảnh hưởng đến cả một lô hàng chục tấn, gây thiệt hại lớn cho chủ vườn và làm mất uy tín thương hiệu.

Ông Huỳnh Tấn Lợi, người có hơn 10 năm trong nghề thợ gõ cho biết: “Không chỉ nghe âm thanh, chúng tôi còn phải quan sát màu vỏ, đầu gai, đường chỉ và cảm nhận mùi thơm của quả. Một quả đạt chuẩn sẽ có màu xanh đậm, gai khô, đường chỉ đậm nét và khi gõ phát ra âm thanh trầm, đục. Nếu nghe ‘boong boong’ là quả còn non”.

Ngoài âm thanh, các yếu tố khác cũng được sử dụng để xác định độ chín sinh lý của quả, đảm bảo khi thu hoạch, trái sầu riêng đạt từ 7,5 đến 8 điểm trở lên (trong thang 10 điểm). Mức độ này giúp cơm sầu đủ mềm, ngọt và thơm, đáp ứng yêu cầu kiểm định nghiêm ngặt của thị trường Trung Quốc và nhiều quốc gia nhập khẩu khác.

Thực tế, nghề thợ gõ không dễ học, không thể đào tạo cấp tốc. Để có thể đứng vững trong nghề, người thợ phải trải qua nhiều năm luyện tập và trả giá bằng chính những lô hàng bị từ chối xuất khẩu. Có trường hợp từng phải đền bù hàng trăm triệu đồng vì thu hoạch sai thời điểm.

Đảm bảo chất lượng từ gốc - điều kiện tiên quyết để vươn xa

Sự phát triển mạnh mẽ của ngành sầu riêng thời gian qua là tín hiệu tích cực cho nông nghiệp Việt Nam, song cũng đặt ra yêu cầu ngày càng cao về tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc và quy trình thu hoạch. Trong đó, kỹ thuật xác định độ chín tại vườn là mắt xích cần được quan tâm đúng mức.

Không ồn ào như công nghệ cao, không hiện đại như hệ thống kiểm định tự động, nhưng những người thợ gõ, với đôi tai và kinh nghiệm của mình lại đang âm thầm giữ vai trò không thể thay thế. Chính họ là người trực tiếp góp phần quyết định một lô hàng có được chấp nhận để xuất khẩu hay không.

Trong bối cảnh ngành sầu riêng Việt Nam đang từng bước chinh phục các thị trường khó tính, việc chuẩn hóa quy trình thu hoạch, trong đó có kỹ thuật gõ và phân loại trái đạt chuẩn, cần được nhìn nhận như một phần trong chiến lược nâng cao giá trị nông sản quốc gia.

Để làm được điều đó, cần có cơ chế hỗ trợ, đào tạo bài bản cho đội ngũ thợ gõ; đồng thời ứng dụng công nghệ hỗ trợ nhằm giảm thiểu rủi ro. Khi chất lượng được đảm bảo từ gốc, hành trình “vươn ra thế giới” của trái sầu riêng Việt sẽ không còn là câu chuyện của may rủi, mà là kết quả tất yếu của một nền nông nghiệp chuyên nghiệp, hiện đại và có trách nhiệm.

Thu Hường