Kỳ tích ghép khí quản từ người cho bị chết não

Phẫu thuật ghép khí quản từ người cho chết não. Ảnh: BV Việt Đức.

Bệnh nhân (BN) được ghép khí quản (quê ở Thanh Hóa), bị tai nạn giao thông vào tháng 7/2022, gây chấn thương sọ não, hàm mặt, ngực, gan... Quá trình hồi sức sọ não phải thở hỗ trợ, do vậy bác sĩ mở khí quản người bệnh (tạo một lỗ ở cổ để thở, không thể thở qua đường mũi như bình thường). 1 tháng sau khi mở khí quản, BN được hội chẩn điều trị bảo tồn nong và đặt stent khí quản nhưng thất bại. Điều này dẫn đến hiện tượng khó thở, phải mở lại khí quản vĩnh viễn.

Trong thời gian điều trị hẹp khí quản cổ, khi chưa phải mở khí quản vĩnh viễn, BN ăn uống hoàn toàn bình thường và tiêm thuốc chống tạo sẹo vào vị trí khí quản bị hẹp. Đến tháng 5/2023, sau mũi tiêm thứ 6, BN xuất hiện chảy dịch sữa qua chỗ mở khí quản, được các bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa chẩn đoán rò khí - thực quản tại vị trí tiêm chống tạo sẹo của khí quản và tiến hành mở thông dạ dày nuôi ăn. BN vẫn được thăm khám định kỳ tại BV Việt Đức. Gần 2 năm vừa qua qua, BN phải ăn bơm qua mở thông dạ dày, không thở qua đường mũi mà thở qua đường mở khí quản ở cổ (thường xuyên loét chảy máu và nhiễm trùng tại vị trí mở khí quản).

Trước những thương tổn phức tạp của người bệnh, các bác sĩ của BV Việt Đức đã hội chẩn liên chuyên khoa (tai mũi họng, tiêu hóa, phẫu thuật lồng ngực, phục hồi chức năng, gây mê hồi sức, ngân hàng mô, dinh dưỡng….) thống nhất phẫu thuật cùng lúc tạo hình cắt, nối đoạn thực quản cổ bị hẹp hoặc tạo hình thực quản bằng đoạn đại tràng, đồng thời ghép đoạn khí quản cổ bằng đoạn khí quản của người cho chết não. 1 tháng sau ca phẫu thuật, BN tăng 5kg, sẹo mổ liền tốt, ăn uống bằng đường miệng và tự thở qua đường mũi trở lại. Kết quả soi thực quản và khí quản cho thấy sẹo mổ liền tốt, đoạn khí quản ghép màu hồng, không hoại tử, không hẹp. Sau khám lại 3 tháng, BN đã tăng được 10kg với thể trạng toàn thân khỏe mạnh, tự thở qua mũi, tự ăn qua đường miệng.

TS.BS Dương Đức Hùng - Giám đốc BV Việt Đức cho biết, đến nay sức khỏe của BN tiến triển tốt, ăn được bằng đường miệng và thở bằng đường mũi như bình thường. Khoảng 1 tháng nữa BN sẽ được tháo stent (một loại giá đỡ bằng silicon) ở đoạn ghép khí quản, khi đó giọng nói của BN sẽ trở lại bình thường sau hơn 2 năm không nói được.

Theo BS Hùng, thành công đặc biệt của ca ghép này là BN không phải sử dụng thuốc chống thải ghép sau khi được ghép khí quản. Hiện nay, số người bệnh phải mở nội khí quản rất nhiều và tỉ lệ hẹp, biến chứng khá cao.

Thực tế phẫu thuật ghép khí quản nói chung và phẫu thuật ghép đường thở nói riêng vẫn là thách thức trong ngoại khoa và trong giới y học trên thế giới. Có nhiều báo cáo ngắn hạn về phẫu thuật ghép đoạn khí quản nhưng kết quả rất khiêm tốn và còn nhiều thách thức và chưa có một phương pháp nào hiệu quả nhất để xử trí loại hình tổn thương này (tổn thương đoạn khí quản dài trên 6cm). Cụ thể, số ca được ghép như BN này trên thế giới đếm trên đầu ngón tay, dưới 10 ca. Thái Lan có 2 ca theo dõi đến 20 tháng. Các trường hợp khác ở các quốc gia khác đều không thành công. Từ ca ghép khí quản này cũng mở ra cơ hội cho những BN có tổn thương đoạn khí quản dài trên 6cm (do chấn thương, hẹp bẩm sinh hoặc có khối u ở khí quản), có thể phục hồi trở lại đường thở một cách tốt nhất.

Trước đó, năm 2007, BV Việt Đức đã thực hiện thành công ghép tự thân khí quản bằng cách lấy một đoạn động mạch chủ ở thận người bệnh ghép vào phần khí quản của họ.

Ca ghép khí quản của BN nói trên là trường hợp đầu tiên thành công ghép khí quản từ nguồn hiến là người cho chết não.

An Thái