Kỳ tích y học Việt Nam từ ca mổ 15 tiếng

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức ghi nhận thành công quan trọng trong lĩnh vực ghép tạng: Hai bệnh nhân được ghép hai phổi từ năm 2019 đến nay sống khỏe mạnh, đánh dấu mốc 5 năm sau ca ghép – thời gian sống lâu nhất của bệnh nhân ghép phổi tại Việt Nam. Điều này không chỉ thể hiện trình độ chuyên môn mà còn phản ánh sự phối hợp toàn diện từ chuẩn bị, phẫu thuật, hồi sức đến chăm sóc dài hạn.

Người đàn ông 38 tuổi, Hà Nội, mắc giãn toàn bộ phế quản - phế nang giai đoạn cuối, chỉ còn nặng 40kg và phải thở máy để duy trì sự sống. Khi tiên lượng sống dưới 1 năm, anh được chỉ định ghép hai phổi từ người cho chết não.

Bác sĩ chúc mừng người bệnh khỏe mạnh sau ghép phổi.

Ca phẫu thuật kéo dài hơn 15 tiếng, với sự tham gia của nhiều kíp bác sĩ chuyên sâu. Chỉ vài giờ sau mổ, anh tỉnh táo, phổi ghép hoạt động tốt. Đến nay, sau hơn 5 năm, anh vẫn sinh hoạt bình thường, trở thành một trong những bệnh nhân ghép phổi sống lâu nhất tại Việt Nam.

Ca thứ hai là người phụ nữ bị tim bẩm sinh (thông liên nhĩ lỗ lớn) và tổn thương phổi không hồi phục do tăng áp phổi nặng. Chức năng tim còn nhưng hai lá phổi không thể cứu chữa bằng phương pháp thông thường.

Tháng 12/2019, chị được ghép hai phổi đồng thời vá lỗ thông tim – ca mổ kéo dài 12 giờ với yêu cầu cực cao về kỹ thuật và hồi sức. Hơn 5 năm sau, chị vẫn sống khỏe mạnh, trở thành tiền đề cho ca ghép tim - phổi thành công đầu tiên tại Việt Nam vào tháng 7/2025.

Người phụ nữ khỏe mạnh sau ghép phổi.

Chuỗi yếu tố then chốt quyết định thành công ca ghép

Để ca ghép phổi đạt thành công và giúp bệnh nhân duy trì sức khỏe ổn định lâu dài sau phẫu thuật, bệnh viện thực hiện quy trình điều phối đồng bộ, kết hợp nhiều yếu tố cốt lõi.

Trước tiên, công đoạn lựa chọn người hiến và người nhận phù hợp đóng vai trò quyết định. Đây là bước then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và tỷ lệ sống sau ghép. Người nhận cần được chăm sóc, chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo thể trạng, cân nặng, sức cơ và chỉ số BMI đạt tiêu chuẩn phục hồi sau ghép. Đồng thời, phổi hiến phải đáp ứng các tiêu chí chất lượng nghiêm ngặt.

Trước khi tiến hành ca ghép, bệnh nhân được đánh giá toàn diện về các chức năng tim mạch, hô hấp, miễn dịch và tình trạng dinh dưỡng. Chỉ những trường hợp đủ điều kiện y tế và có khả năng tuân thủ phác đồ điều trị lâu dài mới được xem xét ghép tạng.

Ekip mổ gồm các bác sĩ phẫu thuật, gây mê hồi sức và kỹ thuật viên vận hành hệ thống tim phổi nhân tạo được đào tạo chuyên sâu, phối hợp chặt chẽ để rút ngắn thời gian mổ, đảm bảo an toàn, kiểm soát các chỉ số sinh tồn trong suốt quá trình phẫu thuật và hạn chế tối đa các biến chứng. Các thông số huyết động, hô hấp, đông máu được giám sát liên tục để đảm bảo cuộc mổ diễn ra thuận lợi.

Ngoài ra, các bác sĩ phải xử lý linh hoạt các khác biệt về hình dạng phổi giữa người cho và người nhận, kiểm soát tốt tình trạng chảy máu và các rủi ro trong quá trình mổ. Một trong những kỹ thuật khó nhất là nối chính xác các mạch máu và đường thở. Đặc biệt, vùng nối của đường thở sau phẫu thuật sẽ tiếp xúc trực tiếp với không khí bên ngoài nên nguy cơ nhiễm trùng là rất cao, đòi hỏi kỹ thuật phải cực kỳ chuẩn xác.

Sau phẫu thuật, công tác hồi sức đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nhóm hồi sức cần đảm bảo các chỉ số sống còn như hô hấp, tuần hoàn được duy trì ổn định; kiểm soát nguy cơ nhiễm khuẩn bằng cách phối hợp sử dụng kháng sinh toàn thân và tại chỗ. Đồng thời, huyết áp và dinh dưỡng được theo dõi sát sao nhằm giúp vết nối phế quản liền tốt.

Ekip hồi sức luôn theo hướng chủ động, giảm dần sự phụ thuộc vào các thiết bị hỗ trợ, đồng thời áp dụng chế độ dinh dưỡng hợp lý và hướng dẫn bệnh nhân phục hồi chức năng sớm.

Yếu tố then chốt để duy trì kết quả lâu dài chính là chăm sóc hậu phẫu và theo dõi sức khỏe định kỳ. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, tái khám đúng lịch hẹn, thực hiện các chỉ định như chụp CT, X-quang, soi phế quản… để kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường. Do thuốc ức chế miễn dịch làm giảm khả năng chống đỡ bệnh tật, nên việc phòng ngừa nhiễm khuẩn cũng rất được chú trọng: bệnh nhân phải tiêm phòng đầy đủ, đeo khẩu trang thường xuyên và giữ vệ sinh hô hấp.

Người ghép phổi cần điều chỉnh lối sống lành mạnh, có chế độ ăn uống cân đối, tập phục hồi chức năng đều đặn và lựa chọn công việc phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại.

Hai ca ghép phổi thực hiện năm 2019 trở thành minh chứng rõ ràng cho thành tựu nổi bật của y học Việt Nam trong lĩnh vực ghép tạng.

Như Loan