Ký ức hào hùng tuổi thanh xuân

Bà Nguyễn Thị Ngọc Lan cùng chồng - ông Nguyễn Du (lúc còn sống) bên kỷ vật là lá cờ Tổ quốc do chính tay bà may. Ảnh: TT -HG

50 năm trôi qua, kể từ ngày Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) được giải phóng, nhưng trong ký ức của bà Nguyễn Thị Ngọc Lan - người may những lá cờ Tổ quốc tung bay rực rỡ trong khoảnh khắc lịch sử ấy vẫn luôn vẹn nguyên.

Nhiệm vụ thiêng liêng với non sông

Những ngày cuối tháng 4/2025, trong căn nhà nhỏ nằm trên đường Nguyễn Viết Xuân (TP Buôn Ma Thuột), bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, người may những lá cờ Tổ quốc tung bay rực rỡ trong ngày giải phóng thành phố cùng con cháu nâng niu, sắp xếp lại những kỷ vật quý giá. Những huân, huy chương, những tấm ảnh cũ và một phần ký ức của cả một thời hào hùng như sống dậy trong từng câu chuyện bà kể.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Lan (SN 1942), tại xã Phước Thắng, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, tham gia cách mạng từ khi tuổi đời còn rất trẻ, sau đó được phân công về Tổ May mặc, Ban Kinh tài của huyện H4 (nay là các huyện Krông Búk, Krông Năng và thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk). Khi ấy, tổ may chỉ có 3 người, gồm tổ trưởng và 2 thành viên phụ trách.

“Ban đầu, chúng tôi chỉ may quần áo, mũ tai bèo, túi đựng gạo, balo cho các chiến sĩ. Đến năm 1967, đơn vị được giao thêm nhiệm vụ may cờ Tổ quốc. Một nhiệm vụ hết sức thiêng liêng nhưng cũng đầy gian nan”, bà Lan nhớ lại và cho biết, nguồn nguyên liệu ngày ấy vô cùng khan hiếm.

Để có được tấm vải đỏ, vải vàng may cờ, bà và đồng đội phải tìm cách liên hệ với các cơ sở của ta nằm trong vùng địch kiểm soát. Khi có tín hiệu an toàn, họ lập tức lên đường.

Cũng theo lời bà Lan: Do nguồn nguyên liệu khan hiếm, để có vải và dụng cụ may, bà cùng anh em trong tổ công tác thường xuyên phải xuống địa bàn, liên hệ với cơ sở. Điểm tập kết chính là đồn điền Rosi (đồn điền cà phê từ thời Pháp để lại - PV). Khi cơ sở báo ra, nếu địa điểm được an toàn, không có lính mai phục thì mọi người trong tổ lại bí mật đi lấy hàng về. Nhiều khi, đang đi mà bị lộ thì phải tìm cách rút lui.

Để có được chiếc máy may và vải là một thành công lớn của tổ công tác. Theo bà Lan, đây là khâu khó nhất do đi đâu cũng gặp tai mắt của địch. Nếu mua nhiều liền bị địch chú ý, xét hỏi. Thêm nữa, do vải có màu đỏ và vàng dùng để may cờ nên việc giữ bí mật càng khó gấp bội.

“Mỗi khi có động, hay khu căn cứ bị địch càn, chị em trong tổ phải cất giấu hết đồ đạc bằng cách nguy trang như: Lấy cây tranh tết lại và phủ lên rồi mới rút nên vẫn bảo đảm được các kho dự trữ của ta. Vì vậy, chúng tôi vẫn luôn bảo đảm may cờ Tổ quốc theo đúng chuẩn dài 120cm và rộng 80cm”, bà Lan kể.

Bà Lan kể chuyện may cờ Tổ quốc cho chiến dịch giải phóng Buôn Ma Thuột. Ảnh: TT

Đèn dầu soi sáng cờ Tổ quốc

Đầu tháng 2/1975, khi tình hình chiến sự đang chuẩn bị chuyển biến quyết liệt, tổ may của bà Lan nhận được lệnh may cờ đỏ sao vàng liên tục. “Chúng tôi được lệnh phải may cờ đỏ sao vàng liên tục, lúc này mọi người chưa nghĩ là có chiến dịch lớn sẽ diễn ra trên địa bàn.

Ba người trong tổ may suốt ngày, đến đêm lại thắp đèn dầu để làm việc, cứ tầm từ 3 đến 4 ngày thì được khoảng 100 lá cờ, làm được bao nhiêu thì lại có người trong đội công tác đến và mang đi. Trước đó, năm 1968 mọi người cũng may rất nhiều cờ nên lần này ai cũng thắc mắc, nhưng không ai tưởng tượng được là sẽ được may những lá cờ trong trận đánh quyết định”, bà Lan bồi hồi nhớ lại.

Nềm vui lớn nhất đến vào đêm 10/3/1975, khi tin giải phóng Buôn Ma Thuột vang lên từ chiếc radio. Bà Lan cùng đồng đội ôm nhau khóc, nước mắt rơi hòa vào niềm hạnh phúc vỡ òa. Những lá cờ họ miệt mài may suốt nhiều đêm liền giờ đã tung bay khắp phố phường, báo hiệu thắng lợi quan trọng chuẩn bị cho giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Vài ngày sau chiến thắng, tổ may H4 nhận nhiệm vụ tiếp quản nhà máy may và các cơ sở tư nhân tại Krông Buk. Lúc này, vải đã không còn khan hiếm như trước. Bà Lan hướng dẫn các cơ sở tiếp tục may cờ phục vụ cách mạng. “Nhiều gia đình theo cách mạng nên không lấy tiền. Làm xong, chúng tôi kiểm tra chất lượng rồi bàn giao. Đến cuối tháng 3/1975, cấp trên thông báo đã đủ số lượng, chúng tôi mới dừng lại”, bà Lan kể.

Được biết, chồng bà Lan, ông Nguyễn Du (SN 1930 - mất năm 2018) cũng là một cán bộ cách mạng, giữ chức Chính trị viên Huyện đội H5 (nay là địa bàn các huyện Cư M’gar, Buôn Đôn và Ea Súp).

Theo tư liệu tại Bảo tàng Đắk Lắk, đầu tháng 3/1975, đơn vị của ông Nguyễn Du có nhiệm vụ đánh lạc hướng Trung đoàn 53 (lực lượng chủ lực của địch) để hỗ trợ cho đòn tiến công chính vào trung tâm Buôn Ma Thuột. Đến 2 giờ sáng 10/3/1975, đơn vị này được lệnh tiến công giải phóng Quảng Phú (xã Quảng Tiến và thị trấn Quảng Phú, huyện Cư M’gar).

Bà Nguyễn Thị Ngọc Lan sắp xếp lại các Huân, Huy chương chuẩn bị đón ngày thống nhất đất nước 30/4.

Kỷ vật không rời xa

Trong gần 50 năm sau ngày giải phóng, bà Lan luôn gìn giữ cẩn thận một lá cờ Tổ quốc do chính tay mình may vào tháng 3/1975. Với bà Lan, đó là kỷ vật vô giá, là minh chứng sống động cho niềm tin và tinh thần cách mạng. Đến năm 2020, bà đã quyết định trao tặng lá cờ cho Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ để bảo quản lâu dài và lan tỏa giá trị lịch sử cho công chúng.

Sau chiến tranh (năm 1976), bà Lan được cử đi học quản lý rồi trở về công tác tại ngành thương nghiệp cho đến khi nghỉ hưu. Dù ở vai trò nào, bà cũng cùng chồng luôn giữ tinh thần tiên phong, gương mẫu của người đảng viên, tham gia tích cực các phong trào của địa phương.

Nay bà Lan đã ngoài 80 tuổi, sống cùng con cháu tại TP Buôn Ma Thuột. Gia đình bà có bốn người cháu nội, ngoại, đều ngoan ngoãn, học giỏi. Mỗi dịp kỷ niệm ngày giải phóng, bà lại kể cho con cháu nghe những câu chuyện về thời kỳ kháng chiến, một cách để giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ mai sau.

“Mỗi dịp tới ngày giải phóng đất nước, mẹ cùng con cháu sắp xếp lại những Huân - Huy chương, những tấm ảnh cũ của ông bà. Điều này không chỉ giúp sống dậy ký ức của một thời hào hùng, còn là dịp để giáo dục con, cháu về những hy sinh, gian khổ của thế hệ cha ông cho ngày độc lập hôm nay”, chị Phan Thị Thủy, con dâu bà Lan chia sẻ.

TS Phan Bá Lê Hiền - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Lê Duẩn (Đắk Lắk) trong một lần sưu tầm tư liệu lịch sử, đã có dịp trò chuyện với bà Nguyễn Thị Ngọc Lan. “Những người như má Nguyễn Thị Ngọc Lan là nhân chứng sống quý báu để giáo dục học sinh về giá trị của lịch sử, lòng biết ơn thế hệ cha ông. Từ đó các em nỗ lực trong học tập, rèn luyện để gánh vác trọng trách xây dựng quê hương, đất nước trong kỷ nguyên vươn mình”, TS Hiền nhấn mạnh.

Thành Tâm