Kỳ vọng gì vào chuyến thăm châu Á của Tổng thống Mỹ Donald Trump?

Diễn ra trong bối cảnh chính phủ Mỹ đang phải đóng cửa suốt hơn 3 tuần qua và chưa có dấu hiệu quay trở lại hoạt động, chuyến công du được đánh giá là bước điều hướng dư luận cả trong và ngoài nước đối với chính sách đối ngoại của ông Trump, đặc biệt là nỗ lực thúc đẩy hòa bình thế giới mà Tổng thống Mỹ đang theo đuổi. Liệu chuyến công du sẽ mang lại những gì cho nước Mỹ và cá nhân ông Trump?

Tổng thống Mỹ Donald Trump tới cuộc gặp thượng đỉnh với nhà lãnh đạo Nhật Bản ở Tokyo, ngày 28/10/2025. Ảnh: Reuters

Dự họp ASEAN, chứng kiến Lễ ký Tuyên bố chung Thái Lan - Campuchia

Việc có mặt tại Malaysia tham gia các cuộc họp cấp cao ASEAN, đặc biệt là chứng kiến Lễ ký Tuyên bố chung về hòa bình Thái Lan - Campuchia là một bước đi rất đáng chú ý, phản ánh sự linh hoạt trong cách tiếp cận chính sách đối ngoại của Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ này.

Trước đây, ông Trump thường thể hiện thái độ hoài nghi, thậm chí coi nhẹ vai trò của các thể chế đa phương — từ Liên hợp quốc, WTO cho đến ASEAN. Tuy nhiên, việc ông trực tiếp tới Malaysia để tham dự chuỗi hội nghị cấp cao ASEAN và đặc biệt là chứng kiến lễ ký Tuyên bố chung hòa bình giữa Thái Lan và Campuchia cho thấy Washington đang tính toán lại lợi ích chiến lược tại khu vực.

Có thể thấy, đây là lần đầu tiên kể từ năm 2017 ông Trump mới tham dự hội nghị cấp cao ASEAN, chính quyền Trump nhận ra rằng Đông Nam Á không chỉ là tuyến hàng hải trọng yếu, mà còn là “mắt xích mềm” trong cạnh tranh ảnh hưởng với Trung Quốc. Bằng việc xuất hiện tại ASEAN và ủng hộ một sáng kiến hòa bình mang tính khu vực, Mỹ muốn gửi thông điệp rằng họ vẫn giữ vai trò rất quan trọng cấu trúc an ninh châu Á – Thái Bình Dương.

Hơn nữa có thể thấy trong chuyến đi này, ông Trump đã đạt được 2 hiệp định khung thương mại rất quan trọng với Việt Nam và Thái Lan. Đây là hai nước xuất khẩu rất nhiều hàng hóa sang Mỹ và việc đạt được thỏa thuận khung này cũng giúp Mỹ giảm nhẹ sự phụ thuộc vào hàng hóa Trung Quốc. Qua đó cũng giúp ông Trump ghi điểm với cử tri trong nước, nhất là bối cảnh chính phủ Mỹ đã đóng cửa kéo dài và không có dấu hiệu quay trở lại hoạt động.

Hai điểm đến chiến lược trong khu vực

Tại hai điểm dừng chân Nhật Bản và Hàn Quốc, định hình quan hệ với chính quyền mới của các đồng minh hàng đầu khu vực được đánh giá là trọng tâm chương trình nghị sự của Tổng thống Trump. Cả hai nước này đều có chính phủ mới. Đây cũng là hai đồng minh rất thân cận với Mỹ tại châu Á. Việc ông Trump tới cả hai quốc gia này đều gửi đi thông điệp đó là Mỹ sẵn sàng làm mới mối quan hệ truyền thống đồng thời tiếp tục định hình vai trò của Mỹ ở khu vực Đông Á.

Cả Hàn Quốc và Nhật Bản đều là nơi có quân Mỹ đồn trú, ông Trump rất muốn hai nước này trả thêm tiền cho sự hiện diện của quân đội Mỹ tại đây. Tuy nhiên, lần này ông lại mềm mỏng hơn rất nhiều.

Với sự thể hiện thiện chí hợp tác, ông Trump có thể vừa củng cố niềm tin của Tokyo, vừa thúc đẩy Nhật Bản đóng vai trò tích cực hơn trong việc kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc và duy trì trật tự khu vực theo hướng có lợi cho Mỹ.

Với Hàn Quốc, mục tiêu của ông Trump là: củng cố hợp tác an ninh song phương, đồng thời tìm kiếm sự đồng thuận trong chính quyền mới tại Seoul về vấn đề Triều Tiên và cân bằng chiến lược Mỹ - Trung. Bên cạnh đó, yếu tố thương mại cũng không bao giờ thiếu trong các chương trình nghị sự của ông Trump, ông đều muốn cả Nhật Bản lẫn Hàn Quốc tăng cường đầu tư vào Mỹ để mang lại công ăn việc làm cho người Mỹ.

Thượng đỉnh Mỹ-Trung tại Hàn Quốc

Một trong những tâm điểm của chuyến công du lần này là quan hệ Mỹ-Trung với các cuộc tiếp xúc từ Malaysia bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN cho đến Hàn Quốc bên lề Tuần lễ Cấp cao APEC. Dù vậy giới quan sát của cả Mỹ và Trung Quốc đều không mấy hy vọng cuộc gặp giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ mang lại những thay đổi rõ rệt. Nó chỉ giúp Mỹ - Trung tạm thời giữ nguyên trạng thái và không leo thang căng thẳng thương mại thêm nữa.

Tuy nhiên, thỏa thuận khung đạt được ở Malaysia một cách nhanh chóng cho thấy một tín hiệu làm tan băng. Rõ ràng cả Washington lẫn Bắc Kinh đều muốn có một phương án an toàn có kiểm soát cho cuộc đối đầu thương mại kéo dài gây tổn hại cho cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Song đây mới chỉ là bước khởi động kỹ thuật, còn những vấn đề cốt lõi như chuyển giao công nghệ, trợ cấp công nghiệp và an ninh chuỗi cung ứng sẽ chỉ được giải quyết nếu hai nhà lãnh đạo đạt được đồng thuận chính trị ở cấp cao nhất. Còn cuộc thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo siêu cường tại Hàn Quốc thì lại mang ý nghĩa chiến lược nhiều hơn là kinh tế thuần túy. Ông Trump muốn chứng minh với cử tri trong nước rằng, cách tiếp cận “đàm phán cứng rắn” của ông đang mang lại kết quả thực tế. Trong khi đó, Bắc Kinh lại muốn tận dụng cơ hội này để ổn định quan hệ với Washington, tránh rủi ro leo thang.

Giới quan sát ở Mỹ đánh giá rằng, một thỏa thuận tạm thời hoặc “đình chiến thương mại có điều kiện” là kịch bản khả dĩ nhất. Tuy nhiên, mối quan hệ Trung – Mỹ vẫn có nhiều tiềm ẩn bất ổn không chỉ về thương mại mà còn là về công nghệ và tầm ảnh hưởng toàn cầu. Cuộc gặp tại Hàn Quốc, dù mang tính đột phá, sẽ khó chấm dứt hoàn toàn cuộc chiến thương mại, nhưng nếu thành công, nó có thể mở ra giai đoạn “hòa hoãn có kiểm soát” trong quan hệ giữa hai siêu cường.

Quang Trung/VOV-Washington