Lạch Trường - bản anh hùng ca chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam

Kỷ niệm 55 năm Ngày truyền thống đánh thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam (ngày 2 và 5-8-1964)

Đài chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam được xây dựng tại Lạch Trường, xã Hoằng Trường, huyện Hoằng Hóa. Ảnh: Minh Hiếu

Cách đây 55 năm, đã diễn ra một trận chiến không cân sức vào ngày 2 và 5-8-1964, giữa một bên là lực lượng hùng hậu tàu chiến, máy bay hiện đại của quân đội Mỹ và một bên là lòng quả cảm, tinh thần mưu trí, sáng tạo của những người lính Hải quân Việt Nam và quân dân Thanh Hóa gắn với các địa danh Lạch Trường, Hòn Nẹ, Hòn Mê, Hòn Bò... Năm 1964, trước nguy cơ thất bại của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc Mỹ với ý đồ thực hiện chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân, hải quân. Đêm 31-7, rạng sáng 1-8-1964, tàu khu trục Ma-đốc của Mỹ đã tiến sâu vào vùng Đông Bắc đảo Hòn Mê. Với ý chí quyết tâm, Biên đội tàu phóng lôi 333, 336, 339 của Hải quân Việt Nam đã xuất kích chiến đấu, phóng ngư lôi làm tàu Ma-đốc bị thương phải tháo chạy ra khỏi hải phận miền Bắc. Bị đánh đuổi, Mỹ đã dựng lên sự kiện “Vịnh Bắc bộ” vu cáo cho Hải quân Việt Nam cố tình tấn công tàu chiến Mỹ ở vùng biển quốc tế. Ngày 5-8-1964, Mỹ huy động 64 lượt máy bay ồ ạt, bất ngờ ném bom vào nhiều mục tiêu quan trọng của Hải quân Việt Nam suốt dải ven biển từ sông Gianh (Quảng Bình) đến Bãi Cháy (Quảng Ninh), trong đó địa danh Lạch Trường (Thanh Hóa) là một trong những trọng điểm đánh phá của địch.

Lúc 14 giờ 45 phút ngày 5-8-1964, lực lượng không quân Mỹ từ Hạm đội 7 bay vào đánh phá từ đảo Hòn Nẹ, huyện Hậu Lộc đến cửa Lạch Trường, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Ngay sau khi máy bay Mỹ xuất hiện bắn phá cửa Lạch Trường và công kích vào các tàu hải quân ta, đơn vị dân quân các xã Ngư Lộc, Đa Lộc, Minh Lộc, Hòa Lộc thuộc huyện Hậu Lộc; xã Hoằng Trường, huyện Hoằng Hóa; tự vệ đánh cá Lạch Trường; Đại đội 19 Phòng không bảo vệ trạm ra-đa; đồn công an vũ trang 74... nhanh chóng vào vị trí sẵn sàng chiến đấu. Bằng những khẩu súng bộ binh của dân quân các xã Ngư Lộc, Đa Lộc, Minh Lộc, Hòa Lộc, Hoằng Trường; súng máy 14,5mm của đại đội 19 bộ đội phòng không; súng trường của đồn công an vũ trang trên bờ phối hợp với súng máy, cao xạ trên tàu hải quân ngoài khơi bắn trả quyết liệt máy bay giặc Mỹ. Những tay súng của tự vệ Xí nghiệp đánh cá Lạch Trường, cùng các chiến sĩ trên tàu hải quân quần nhau với giặc giữa biển khơi. Trung đội dân quân xã Hoằng Trường do trung đội trưởng trực tiếp chỉ huy là cụ Tường 63 tuổi. Tuy tuổi cao, mắt kém song cụ vẫn bình tĩnh phụ trách khẩu trung liên cùng con cháu chiến đấu kiên cường. 12 cô gái dân quân xã Hòa Lộc, huyện Hậu Lộc đã chiến đấu ngoan cường với lũ “giặc trời”. Hai cô gái Nguyễn Thị Vy (17 tuổi); Lê Thị Thảo (20 tuổi) chưa từng quen với sóng cả nhưng vẫn xung phong vượt sóng ra khơi dưới làn bom đạn địch để cứu chữa thương binh, tiếp đạn cho tàu hải quân chiến đấu. Đoàn viên, thanh niên Tô Thị Đạo không tiếc thân mình nhiều lần tiếp máu cứu sống thương binh. Sự chi viện, chăm sóc của nhân dân khu vực Lạch Trường đã làm tăng thêm sức chiến đấu của lực lượng hải quân ta, góp phần viết nên bản hùng ca trận đầu chiến thắng của Hải quân Nhân dân Việt Nam.

Trong trận chiến đấu ngày 5-8-1964, quân dân toàn miền Bắc bắn rơi 8 máy bay Mỹ, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống 1 giặc lái. Cùng với chiến công ngày 2-8 đánh đuổi tàu khu trục Mỹ, chiến thắng ngày 5-8 đã mở đầu trang sử oanh liệt, hào hùng của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Riêng tại Thanh Hóa, trong cả 2 đợt chiến đấu ngày 2 và 5-8 ở Lạch Trường bắn rơi 2 máy bay giặc Mỹ. Chiến thắng ngày 5-8-1964 trở thành chiến công đầu tiêu biểu, mở đầu trang sử anh hùng trong lịch sử xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Chiến thắng này đã góp phần cổ vũ toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta ở miền Bắc và đồng bào miền Nam thi đua đánh giặc lập công, quyết tâm giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước. Đây là khởi đầu bản hùng ca oanh liệt của Hải quân Nhân dân Việt Nam, của quân, dân miền Bắc trong chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ; chiến thắng của sức mạnh chính trị tinh thần toàn dân tộc, của ý chí quyết tâm dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng; là biểu tượng của bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam. Ngày 5-8-1964 trở thành Ngày truyền thống đánh thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam và quân, dân miền Bắc, tại Thanh Hóa đó là Ngày kỷ niệm Chiến thắng Lạch Trường.

55 năm đã trôi qua, song “chiến thắng Lạch Trường - chiến công đánh thắng trận đầu” của quân và dân Việt Nam vẫn còn nguyên giá trị lịch sử - thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt trong tình hình hiện nay, công cuộc bảo vệ chủ quyền biển, đảo thân yêu của Tổ quốc một lần nữa đòi hỏi chúng ta phải biết phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng, của nghệ thuật quân sự Việt Nam, nhằm đánh bại mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch; bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Phát huy truyền thống cách mạng, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã Hoằng Trường đã và đang quyết tâm thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã lần thứ XX, nhiệm kỳ 2015 - 2020 đề ra. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, kinh tế của địa phương có bước phát triển, với lợi thế là xã ven biển nên để phát triển nghề khai thác hải sản, những năm gần đây UBND xã đã vận động ngư dân đầu tư đóng mới, nâng cấp tàu cá công suất lớn, trang bị phương tiện hiện đại phục vụ khai thác hải sản xa bờ, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Toàn xã hiện có 704 phương tiện khai thác hải sản, trong đó có 105 tàu công suất từ 165 CV trở lên, tạo việc làm cho hơn 1.800 lao động, bình quân thu nhập đạt 26 triệu đồng/người/năm. Thời gian gần đây, UBND xã vận động nhân dân cải hoán, đóng mới tàu thuyền vươn khơi bám biển. Đặc biệt, mỗi ngư dân Hoằng Trường là một “cột mốc sống” trên biển, vừa đánh bắt hải sản mưu sinh, vừa quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Minh Hiếu