Lại bàn về câu chuyện xây dựng chợ đầu mối

Tôi đã nhiều lần nhấn mạnh, “không thể không có chợ đầu mối ở Việt Nam”, trước những bức xúc về chất lượng hàng hóa và vệ sinh an toàn thực phẩm ở nước ta, nhất là hàng nông sản thực phẩm, cộng thêm việc mua bán hàng hóa ít được công khai minh bạch và thiếu tính cạnh tranh trên thị trường nội địa.

Nhiều năm nay, người sản xuất hầu hết bị thiệt thòi khi đưa hàng ra thị trường tiêu thụ. Họ bị ép cấp, ép giá do một số cá nhân, tổ chức lợi dụng những tình thế khó khăn của nông dân để làm những việc thiếu tính nhân văn giữa con người với nhau.

Tình trạng mang dáng dấp độc quyền mua và công khai bán với giá cao vô lý trên thị trường năm nào cũng có. Tình trạng này dẫn tới “ai chơi với nông dân đều khá lên, còn nông dân chưa khá lên được”, mà 70% dân số ở nước ta là nông dân.

Kỳ vọng sẽ có những chợ đầu mối hiện đại trong thời gian tới. (Ảnh minh họa)

Cách đây mấy năm, đại sứ quán Pháp ở Việt Nam có nhã ý giúp đỡ chúng ta xây dựng một chợ đầu mối nông sản thực phẩm hiện đại, nhằm đảm bảo cho công tác an toàn thực phẩm. Tin vui đã đến sau mấy năm nghiên cứu tại địa bàn Thủ đô, đề án xây dựng chợ đã hoàn thành, chờ các cấp có thẩm quyền phê duyệt để thực hiện. Địa bàn xây dựng với quy mô hàng trăm héc ta tại một huyện phía Bắc Thủ đô.

Lợi ích khi chợ đi vào hoạt động thì đã rõ, bởi chúng ta có sự thực tế hàng chục năm nay ở Pháp, Hàn Quốc và nhiều nước khác đã thực hiện trước Việt Nam. Với quy mô lớn, cơ sở vật chất hiện đại, các khu vực được bố trí khoa học mang tính chất của một chợ đầu mối, chính mô hình này sẽ là đầu mối thu gom hàng nông sản thực phẩm cho cả một vùng rộng lớn ở đồng bằng Bắc Bộ.

Lý thuyết phải tập trung vào mới quản lý được, nghe có vẻ đơn giản, song thực tế nếu không có chợ đầu mối đủ tiêu chuẩn, thì sẽ không bao giờ thực hiện đầy đủ được để đáp ứng yêu cầu bức thiết của xã hội tiêu dùng và mong muốn của cơ quan quản lý Nhà nước.

Thực ra, ở Việt Nam hàng chục năm nay vẫn có hàng chục chợ, gọi là chợ “đầu mối” ở nhiều tỉnh thành trong cả nước. Tuy nhiên công bằng mà nói, tất cả các chợ này đều không đạt nhiều yêu cầu về các mặt của một chợ đầu mối đủ tiêu chuẩn quốc tế.

Chợ đầu mối hiện nay chỉ là nơi chủ yếu để tập kết hàng hóa, trước khi đi ra khâu bán lẻ, công tác kiểm soát an toàn thực phẩm làm chưa được bao nhiêu. Không chợ đầu mối nào có sàn giao dịch hàng hóa nông sản thực phẩm đủ tiêu chuẩn, ngoài ra các điều kiện khác như hệ thống kho, dự trữ, nơi chế biến, khu vực bán lẻ, khu vực hậu cần, cấp thoát nước, hệ thống giao thông nội bộ và kết nối với các vùng sản xuất… đều chắp vá, thiếu thốn, không đạt tiêu chuẩn tối thiểu.

Từ nay cho đến khi chợ đi vào hoạt động không phải là một thời gian ngắn, ngoài công tác thiết kế, xây dựng, lắp đặt, thi công… thì cần phải có những công việc song song khác cũng phải sớm tiến hành từng bước, như: Cơ chế, chính sách vào chợ bao gồm thuế phí, các điều kiện để hàng hóa vào được trong chợ, để bà con và các doanh nghiệp vào đây kinh doanh một cách thoải mái, yên tâm lâu dài về công việc của mình tại chợ…

Đồng thời, thiết lập các hệ thống kiểm soát từ đầu vào, đến khi hàng hóa ra khỏi chợ về các kênh bán lẻ, công tác đào tạo nguồn nhân lực, bộ máy quản lý, đáp ứng cho sự vận hành của một chợ đầu mối hiện đại đầu tiên ở Việt Nam do các bạn Pháp hỗ trợ thực hiện.

Chúng ta tin tưởng rằng, được sự chỉ đạo giúp đỡ của Nhà nước, của các bộ, ngành và lãnh đạo Thủ đô Hà Nội và các bạn Pháp, trong tương lai một chợ đầu mối thực sự sẽ hiện diện tại Thủ đô, góp phần tạo dựng bộ mặt hệ thống phân phối hiện đại ở nước ta, thúc đẩy sản xuất phát triển phục vụ đắc lực cho tiêu dùng xã hội.

Chuyên gia Vũ Vinh Phú