Lai Châu: Kiên quyết xử lý dứt điểm tình trạng khai thác khoáng sản trái phép

Để vào được khu vực Nậm Kha Á, chúng tôi phải di chuyển nhiều giờ đồng hồ trên con đường mòn độc đạo từ xã Tà Tổng sang với nhiều đoạn quanh co, sườn dốc hiểm trở. Nhiều đoạn đất đá tràn ra lấp gần kín hết mặt đường khiến chúng tôi phải dắt xe, đi bộ.

Đường dẫn vào khu vực Nậm Kha Á.

Đến khu vực Nậm Kha Á, điều đầu tiên chúng tôi ghi nhận là nhiều điểm đất đá bị đào xới nham nhở, ngổn ngang đất đá, cành cây. Thậm chí, một số chỗ do bị nước mưa rửa trôi, tạo thành những hố lớn, sâu hoắm, lầy lội bùn nước.

Trò chuyện với một người đàn ông tên T (giấu tên), ở bản Tà Tổng, xã Tà Tổng mà chúng tôi gặp trên đường, thì được biết, khi Công ty Lan Anh (Công ty TNHH Lan Anh) đưa người, máy móc vào khu vực Nậm Kha Á thăm dò khoáng sản đã kéo theo tình trạng khai thác vàng trái phép. Việc khai thác khoáng sản trái phép khiến nhiều diện tích trồng hoa màu của người dân bị thu hẹp, rừng bị chặt phá, nguồn nước bị ô nhiễm…, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống của người dân. Ông T cũng cho biết thêm, những năm trước khu vực Nậm Kha Á còn tập trung rất đông người dân ở các nơi khác về khai thác vàng trái phép với đủ các hình thức từ thủ công đến sử dụng máy móc. Họ đào hầm, lò, dùng hóa chất để lọc quặng..., làm phát sinh, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an ninh trật tự, an toàn lao động. Năm 2022, khi các bãi vàng trái phép này bị UBND tỉnh Lai Châu giải tỏa, quản lý, thì tình hình an ninh trật tự, sinh hoạt sản xuất của người dân cũng tạm thời yên ổn. Tuy nhiên, tình trạng khai thác nhỏ lẻ, thô sơ vẫn diễn ra.

Lán trại khai thác khoáng sản trái phép còn sót lại sau khi bị lực lượng chức năng địa phương phá dỡ.

Ngày 23-7-2025, UBND xã Mù Cả đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Đồng Văn Lâm về hành vi tổ chức khai thác khoáng sản trái phép.

Tâm sự với chúng tôi, Thiếu tá Nguyễn Văn Phấn, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Mù Cả, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lai Châu, cho biết, đơn vị luôn duy trì, thực hiện nghiêm kế hoạch tuần tra, quản lý, bảo vệ biên giới. Hàng tuần, đơn vị đều tổ chức tuần tra kiểm soát địa bàn quản lý, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật. Đối với người dân có hành vi khai thác khoáng sản trái phép, bên cạnh việc tuyên truyền, nhắc nhở, thì đơn vị còn kiên quyết yêu cầu viết cam kết không tái phạm.

Theo Thiếu tá Nguyễn Văn Phấn, việc khai thác khoáng sản trái phép diễn ra với quy mô nhỏ lẻ, thô sơ. Tuy nhiên, nếu các cấp ngành chức năng không có biện pháp kiên quyết ngăn chặn, thì nạn khai thác khoáng sản trái phép dễ phát sinh trở lại…

Nhiều điểm đất đá bị đào xới ngổn ngang.

Qua tìm hiểu, được biết một trong những nguyên nhân dẫn đến việc chưa xử lý triệt để tình trạng khai thác khoáng sản trái phép là do lực lượng chức năng của địa phương mỏng, chuyên môn nghiệp vụ chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Để ngăn chặn, địa phương chỉ thực hiện được các hoạt động tuần tra, kiểm soát, trục xuất, di dời các đối tượng khai thác khoáng sản trái phép ra khỏi địa bàn.

Nhằm ngăn chặn, xử lý tình trạng khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn xã Mù Cả, Mường Tè và khu vực Nậm Kha Á, ngày 14-7, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lai Châu có công văn số 2419/SNNMT-ĐCKS về việc chuyển thông tin phản ánh khai thác vàng trái phép tại mỏ Nậm Kha Á thuộc các xã Mù Cả và Mường Tè, yêu cầu UBND cấp xã thực hiện các biện pháp bảo vệ khoáng sản chưa được phép khai thác, bảo vệ môi trường gìn giữ tài nguyên thiên nhiên theo quy định của pháp luật; đảm bảo trật tự an toàn xã hội tại khu vực có khoáng sản... Phát hiện và thực hiện các giải pháp ngăn chặn kịp thời hoạt động khai thác khoáng sản trái phép và xử lý theo thẩm quyền….

Ngày 29-7, UBND xã Mù Cả có văn bản số 31/BC-UBND báo cáo kết quả kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực Nậm Kha Á. Trong đó có việc thành lập tổ công tác liên ngành do UBND xã Mù Cả chủ trì phối hợp với lực lượng công an, quân đội. Quá trình tuần tra, phát hiện ông Đồng Văn Lâm cùng một nhóm 7 người có hành vi dựng lán, khai thác khoáng sản trái phép. Tổ công tác đã lập biên bản sự việc, kiểm tra, lấy dữ liệu cá nhân, phá dỡ lán tạm và yêu cầu di dời máy móc, thiết bị ra khỏi địa bàn.

Nhiều điểm đất đá bị đào xới ngổn ngang.

Ngày 1-8-2025, UBND tỉnh Lai Châu đã ban hành Công văn số 4264/UBND-KTN chỉ đạo tăng cường quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác tại khu vực mỏ Nậm Kha Á sau khi nhận được Báo cáo số 31/BC-UBND ngày 29-7-2025 của UBND xã Mù Cả (lần 1). Tuy nhiên, theo báo cáo tình hình (lần 2) ngày 30-9 của UBND xã Mù Cả, tình trạng khai thác vàng trái phép vẫn tiếp diễn, chưa được xử lý dứt điểm, trong đó có trường hợp của Công ty Lan Anh chưa chấp hành việc di dời lán trại, máy móc, thiết bị ra khỏi khu vực sau khi UBND xã Mù Cả đã thông báo, nhắc nhở nhiều lần.

Trước thực trạng trên, ngày 3-10-2025, UBND tỉnh Lai Châu đã có công văn hỏa tốc số 5949/UBND-KTN về việc xử lý dứt điểm tình trạng khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực mỏ Nậm Kha Á thuộc các xã Mù Cả và Mường Tè. Nội dung văn bản nêu rõ: Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Thanh tra tỉnh, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh và UBND các xã liên quan tổ chức ngay việc kiểm tra, xử lý kiên quyết, đúng pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có dấu hiệu tổ chức, tiếp tay cho hoạt động khai thác, vận chuyển, tiêu thụ vàng trái phép tại khu vực mỏ Nậm Kha Á. Báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh kết quả xử lý trước ngày 25-10-2025.

Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Tài chính, Sở Tư pháp, Thanh tra tỉnh, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh theo chức năng, nhiệm vụ được giao nghiên cứu, xem xét, xử lý các đề xuất của UBND xã Mù Cả. Báo cáo kết quả giải quyết về UBND tỉnh Lai Châu (qua Sở Nông nghiệp và Môi trường) trước ngày 25-10-2025. Sở Nông nghiệp và Môi trường tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh trước ngày 30-10-2025.

Mới đây, ngày 17-10, UBND tỉnh Lai Châu đã thành lập đoàn kiểm tra thực tế địa bàn khu vực Nậm Kha Á. Tuy nhiên, quá trình kiểm tra lực lượng chức năng không phát hiện, xử lý được trường hợp nào khai thác khoáng sản trái phép./.