Lãi suất đồng euro dường như vẫn quá cao

ECB đã đi trước Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong chu kỳ nới lỏng hiện tại và có khả năng sẽ thực hiện lần cắt giảm lãi suất thứ hai trước khi Fed có thể thực hiện lần cắt giảm lãi suất đầu tiên tại cuộc họp chính sách diễn ra ngày 17-18/9 tới.

Điều đó là hoàn toàn có cơ sở bởi hai lý do. Thứ nhất nền kinh tế khu vực đồng tiền chung euro đã yếu hơn nhiều so với Mỹ trong hai năm qua. Trong khi châu Âu còn dễ bị tổn thương hơn trước sự những khó khăn của kinh tế Trung Quốc và sự suy thoái sản xuất toàn cầu. Thứ hai, lạm phát tại khu vực đang có xu hướng giảm khá nhanh và mục tiêu lạm phát của ECB đang trong tầm ngắm. Barclays gần đây đã chỉ ra rằng lạm phát hàng hóa cốt lõi hàng năm trong khu vực đồng euro đã giảm xuống chỉ còn 0,4% vào tháng 7, trong khi lạm phát tổng thể đã giảm xuống còn 2,2%.

Nhà quản lý quỹ đầu cơ Stephen Jen từ lâu đã cảnh báo rằng các nước phương Tây có thể hạ thấp đáng kể kỳ vọng lạm phát và rơi vào tình trạng giảm phát hoàn toàn khi những vấn đề về nguồn cung gây ra phần lớn cú sốc lạm phát gần đây được giải quyết. “Tôi vẫn tin rằng có khả năng sẽ có một giai đoạn giảm phát hoàn toàn”, ông nói.

Hãy nhớ rằng trước tháng 10 năm 2023, lãi suất chính sách "thực" của ECB đã dành toàn bộ thời gian trừ một tháng của thập kỷ trước ở mức âm.

Cũng chính bởi vậy, không ai nghi ngờ gì về việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ của ECB, song câu hỏi hiện nay chính là điểm kết thúc của chu kỳ nới lỏng này. Và điều đáng ngạc nhiên là hiện thị trường tiền tệ chỉ dự báo lãi suất của đồng euro sẽ chạm đáy trong 12 đến 18 tháng tới ở mức khoảng 2,10%-2,20%.

NHTW châu Âu - ECB

Bởi nếu như lạm phát diễn biến đúng như dự kiến là sẽ giảm mạnh trở lại mục tiêu 2,0% của ECB trước năm 2026, thì dự báo của thị trường cũng mang hàm ý lãi suất đồng euro sẽ vẫn thực dương trong suốt chu kỳ này. Điều đó cũng có nghĩa là lãi suất sẽ vẫn cao hơn mức mà hầu hết các nhà hoạch định chính sách của ECB cho là lãi suất trung lập.

Tại sao thị trường lại do dự với việc đặt cược vào một đợt kích thích tiền tệ khác của ECB? Theo các nhà phân tích, kỳ vọng của thị trường chịu ảnh hưởng lớn bởi những phát biểu của các quan chức ECB trong thời gian gần đây mà phần nhiều trong số họ vẫn cho rằng cần phải kiềm chế lạm phát trong lĩnh vực dịch vụ vẫn đang đứng ở mức cao, cộng thêm tốc độ tăng trưởng tiền lương nhanh chóng. Những phát biểu này của các quan chức ECB cho thấy họ muốn neo giữ kỳ vọng lạm phát ở mức thấp.

Tuần trước, thành viên hội đồng quản trị ECB Isabel Schnabel đã nhấn mạnh tầm quan trọng của “sự kiên trì” chính sách cũng như “cam kết” của các NHTW trong việc kiểm soát lạm phát. Bà cũng cho rằng, sự mơ hồ xung quanh mức lãi suất trung lập có thể khiến việc xác định mức lãi suất cuối cùng trở thành một trò chơi đoán mò.

“Lãi suất chính sách càng gần với mức ước tính cao nhất của lãi suất trung lập - tức là chúng ta càng không chắc chắn về mức độ hạn chế của chính sách - thì chúng ta càng nên thận trọng hơn", Schnabel phát biểu trong bài phát biểu tại Tallinn.

Bên cạnh đó có những yếu tố mang tính cơ cấu khiến nền kinh tế khu vực trở nên khó khăn hơn. Theo đó, cuộc xung đột Nga – Ukraine đã khiến việc tiếp cận khí đốt giá rẻ của Nga bị gián đoạn. Thậm chí còn những lực cản lớn hơn nhiều đối với tiềm năng kinh tế của khu vực, đặc biệt là sự già hóa dân số của khối, trái ngược hoàn toàn với bức tranh tươi sáng hơn ở Mỹ.

Thế nhưng theo các nhà phân tích, lý do ECB không được kỳ vọng sẽ chuyển sang lập trường chính sách kích thích thực sự trong chu kỳ này là vì họ có thể không làm được. Nhóm tín dụng của Deutsche Bank gần đây đã nêu bật các cuộc khảo sát cho thấy tình hình việc làm trên toàn khối đang xấu đi, ngay cả khi mức lương cơ bản và tăng trưởng giá vẫn còn quá cao đối với nhiều quan chức ngân hàng trung ương.

Bên cạnh đó, “lạm phát cao có thể gây thêm nhiễu vào chức năng phản ứng của ECB, khiến ECB thiên vị quá mức so với xu hướng tăng trưởng của châu Âu”, Steve Caprio và nhóm của Deutsche đã viết vào tháng trước.

Hoàng Nguyên