Làm chủ C/O: Thước đo năng lực hội nhập của doanh nghiệp Việt
Chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) đang trở thành 'bài kiểm tra năng lực' đối với doanh nghiệp, phản ánh mức độ tuân thủ, trình độ quản trị và khả năng hội nhập.
Trong bối cảnh Việt Nam tham gia ngày càng nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) với các cam kết sâu và tiêu chuẩn cao, chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) không còn là thủ tục mang tính hình thức. Ngược lại, C/O đang trở thành một “bài kiểm tra năng lực” đối với doanh nghiệp, phản ánh mức độ tuân thủ, trình độ quản trị và khả năng hội nhập thực chất vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo ông Nguyễn Bình Minh, đại diện Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam cho rằng, những cải cách mạnh mẽ về thủ tục hành chính thời gian qua, đặc biệt là việc số hóa quy trình cấp C/O, đã tạo thuận lợi rõ rệt cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, cải cách thủ tục mới chỉ là điều kiện cần. Để C/O thực sự phát huy hiệu quả, điều kiện đủ nằm ở việc doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), phải được nâng cao năng lực một cách bài bản và lâu dài.
C/O đang trở thành “bài kiểm tra năng lực” đối với doanh nghiệp, phản ánh mức độ tuân thủ, trình độ quản trị và khả năng hội nhập.
Theo phân tích của ông Nguyễn Bình Minh, nhiều SME hiện nay vẫn gặp khó khi tiếp cận và tận dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA, không hẳn vì quy định quá phức tạp, mà do thiếu thông tin và kỹ năng thực thi. Không ít doanh nghiệp chưa hiểu rõ quy tắc xuất xứ trong từng FTA, lúng túng trong việc xác định hàm lượng giá trị khu vực, xuất xứ nguyên liệu hay cách lập bộ hồ sơ C/O điện tử đúng chuẩn. Khi năng lực nội tại chưa đủ vững, C/O dễ trở thành “điểm nghẽn”, thay vì công cụ hỗ trợ xuất khẩu.
Từ thực tiễn đó, ông Minh nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh công tác đào tạo, hướng dẫn doanh nghiệp theo hướng sát thực tế và chuyên sâu theo ngành hàng. “Doanh nghiệp cần được trang bị kiến thức nền tảng về quy tắc xuất xứ trong từng FTA, từ EVFTA, CPTPP đến RCEP, cũng như kỹ năng lập hồ sơ C/O điện tử và quản trị chuỗi cung ứng. Đây không chỉ là vấn đề thủ tục, mà là năng lực cốt lõi để phát triển bền vững”, ông Minh nói.
Theo ông, việc nâng cao năng lực tuân thủ sẽ giúp doanh nghiệp thay đổi tư duy từ bị động sang chủ động. Khi hiểu rõ và làm chủ được C/O, doanh nghiệp sẽ chủ động thiết kế chuỗi cung ứng phù hợp, lựa chọn nguồn nguyên liệu, tổ chức sản xuất theo đúng tiêu chí xuất xứ, thay vì “chạy theo” từng bộ hồ sơ hay xử lý tình huống phát sinh. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các biện pháp phòng vệ thương mại gia tăng và các thị trường nhập khẩu ngày càng siết chặt kiểm tra xuất xứ.
Ở góc độ dài hạn, ông Nguyễn Bình Minh cho rằng C/O cần được nhìn nhận như một “chỉ dấu” phản ánh trình độ sản xuất và quản trị của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp có thể đáp ứng ổn định và minh bạch các yêu cầu về xuất xứ đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đó đã đạt được mức độ chuẩn hóa nhất định về quy trình, chất lượng và quản trị rủi ro. Đây chính là nền tảng để hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, không chỉ ở vai trò gia công, mà từng bước tiến lên các khâu có giá trị gia tăng cao hơn.
Để quá trình này diễn ra hiệu quả, ông Minh nhấn mạnh vai trò điều phối của Chính phủ, trong đó Bộ Công Thương giữ vị trí then chốt trong hoàn thiện thể chế, ban hành hướng dẫn rõ ràng và tổ chức đào tạo, tập huấn cho doanh nghiệp. Song song với đó, các hiệp hội ngành hàng, địa phương cần phát huy vai trò cầu nối, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thông tin, chia sẻ kinh nghiệm và chuẩn hóa thực hành tốt.
“Khi Nhà nước cải cách thể chế, Bộ Công Thương hoàn thiện khung pháp lý, còn doanh nghiệp chủ động nâng cao năng lực tuân thủ, ba yếu tố này sẽ tạo thành ‘kiềng ba chân’ vững chắc. Khi đó, C/O không chỉ là giấy thông hành để hưởng ưu đãi thuế quan, mà trở thành đòn bẩy thúc đẩy xuất khẩu bền vững và nâng cao sức cạnh tranh cho hàng Việt”, ông Nguyễn Bình Minh nhận định.
