Lâm Đồng công bố 2 bảo vật quốc gia

Ngày 14/9, tại Bảo tàng tỉnh, tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức Lễ công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia Tượng Avalokitesvara Bắc Bình.

Tượng Avalokitesvara Bắc Bình được chế tác từ đá sa thạch hạt mịn màu xám đen, có niên đại thế kỷ VIII – IX, chiều cao 61cm, trọng lượng 13kg. Hiện vật đã bị gãy mất từ dưới cổ chân, một phần lớn cánh tay bên phải.

Tượng được người dân huyện Bắc Bình (tỉnh Bình Thuận cũ, nay là xã Hồng Thái, tỉnh Lâm Đồng) tình cờ phát hiện, sau đó giao nộp cho Bảo tàng tỉnh Bình Thuận (cũ) bảo tồn, trưng bày.

Nét độc đáo nổi bật của tượng Avalokitesvara Bắc Bình là vừa có đặc điểm đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc Chăm Pa, vừa có mối quan hệ gần gũi với các điêu khắc đá đặc trưng của miền hạ lưu sông Mê Kông, thể hiện đậm nét ở chất liệu sa thạch mịn màu xám đen cùng với cấu trúc cung đỡ phía sau tượng tròn trên tượng này.

Trao quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia Tượng Avalokitesvara Bắc Bình. Nguồn: baolamdong.

Về giá trị lịch sử, theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, tượng Avalokitesvara Bắc Bình là hiện vật tiêu biểu cho quá trình phát triển mang tính chất chuyển biến từ phong cách nghệ thuật tạo hình thế kỷ VII - VIII sang giai đoạn phát triển đỉnh cao của nghệ thuật tạo hình văn hóa Chăm Pa là phong cách nghệ thuật Trà Kiệu (thế kỷ IX) và phong cách nghệ thuật Đồng Dương (thế kỷ IX - X).

Từ những đặc điểm độc đáo riêng, cùng với giá trị lớn về mặt lịch sử- văn hóa, tượng Avalokitesvara Bắc Bình, được xác định là độc bản, là tư liệu quan trọng đối với quá trình nghiên cứu và nhận định lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Nam Trung Bộ nói riêng, diện mạo lịch sử văn hóa Chăm Pa nói chung, góp phần làm rõ tiến trình lịch sử văn hóa Việt Nam.

Trước đó ngày 12/9, tại Trung tâm Hội nghị Đắk Nông, phường Đông Gia Nghĩa, tỉnh Lâm Đồng tổ chức Lễ công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia Đàn đá Đắk Sơn; đón nhận Bằng xếp hạng Di tích cấp Quốc gia danh lam thắng cảnh Hang C3-C4, Hang 7, Hang 8; công bố Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ hội Tăm Blang M’Prang Bon (Lễ cúng rào bon trồng cây của người M’nông).

Bảo vật quốc gia Tượng Avalokitesvara Bắc Bình. Nguồn: Cục Di sản.

Đàn đá Đắk Sơn có niên đại khoảng 3.500 - 3.000 năm, được người dân thôn Đắk Sơn, xã Nam Xuân, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông (cũ) phát hiện ngẫu nhiên khi đào đất vào năm 2014.

Bộ đàn đá Đắk Sơn gồm 16 thanh, trong đó có 11 thanh nguyên vẹn và 5 thanh bị gãy, chiều dài trung bình từ 32- 81cm, chiều rộng khoảng 9,5–15cm, độ dày trung bình 2,5cm và trọng lượng từ 2,5kg đến trên 4,5kg.

Đàn được chế tác từ đá rhyolite (đá phiến biến chất), có đặc tính cứng, chắc, cho âm thanh vang xa, trong trẻo, với âm vực đa dạng. Bề mặt các thanh đàn có lớp patin phong hóa đồng nhất, chứng minh sự cổ xưa và tính nguyên gốc của hiện vật.

Theo đánh giá ở góc độ khoa học, đàn đá Đắk Sơn là tư liệu gốc quý hiếm cung cấp thông tin quan trọng cho các lĩnh vực khảo cổ học, âm nhạc học. Những đặc trưng hình thái và âm thanh của hiện vật khẳng định sự tồn tại của một truyền thống chế tác và sử dụng nhạc cụ đá tại Tây Nguyên vào buổi bình minh lịch sử.

Bảo vật quốc gia Đàn đá Đắk Sơn. Ảnh: Baolamdong.

Âm nhạc từ những thanh đá không chỉ phản ánh khả năng cảm thụ âm thanh tinh tế của con người thời tiền sử, mà còn gắn liền với các hoạt động cộng đồng, nghi lễ tín ngưỡng và quan niệm vũ trụ, nhân sinh.

Cùng với Tượng Avalokitesvara Bắc Bình đây là hai hiện vật quý được Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia đợt 13, tại Quyết định 1712/QĐ-TTg ngày 31/12/2024.

Trước đó, tại Quyết định số 73/QĐ-TTg, ngày 18/1/2024, về việc công nhận bảo vật quốc gia (đợt 12, năm 2023), Thủ tướng Chính phủ đã công nhận 29 hiện vật là bảo vật quốc gia, trong đó có Linga Po Dam.

Linga Po Dam nặng hơn 78g, chế tác bằng vàng ròng, được khai quật tại tháp Chăm Po Dam (huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận cũ) vào giữa tháng 6/2013, có niên đại khoảng thế kỉ VIII-IX, là hiện vật gốc độc bản, quý hiếm.

PV