Lâm Đồng: Quản lý nhà kính thích ứng với biến đổi khí hậu

Tham gia hội thảo có đại diện từ Viện Môi trường Nông nghiệp, Viện Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, Trường Đại học Đà Lạt, Hiệp hội Hoa Đà Lạt, Công ty TNHH Watanabe Pipe Việt Nam, Công ty TNHH Dalat Hasfarm, Công ty TNHH Nhà kính Nguyễn Thành, Agribank Chi nhánh tỉnh Lâm Đồng cùng 20 đại biểu từ các doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân tiêu biểu trong việc ứng dụng công nghệ nhà kính trên địa bàn.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lâm Đồng, tính đến hết quý I/2024, toàn tỉnh có diện tích nhà kính là 5.688,48 ha, tăng gần 271,6 ha so với năm 2022. Trong đó, thành phố Đà Lạt có gần 2.900,3 ha; các huyện Đức Trọng 317,6 ha; Đơn Dương 450 ha và Lạc Dương gần 1.648,2 ha. So với năm 2022, diện tích nhà kính mới xây dựng đã giảm tại Đà Lạt nhưng tăng tại các khu vực khác như Đức Trọng, Đơn Dương và Lạc Dương. Diện tích nhà kính trái phép được giải tỏa cũng được ghi nhận ở các địa phương trên.

Cụ thể, diện tích nhà kính làm mới giảm 7 ha (Đà Lạt); tăng gần 19,2 ha (Đức Trọng); tăng 48 ha (Đơn Dương); tăng hơn 182,6 ha (Lạc Dương) và diện tích giải tỏa nhà kính trái phép ở Đà Lạt, Đức Trọng, Đơn Dương, Lạc Dương lần lượt gần 71,6 ha; 3,5 ha; hơn 14,7ha và gần 4,7ha.

Theo điều tra của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Lâm Đồng, việc canh tác rau và hoa trong nhà kính đã giúp giảm 30% lượng nước tưới và phân bón, đồng thời giảm 50% chi phí thuốc bảo vệ thực vật. Nhiều doanh nghiệp cũng như người nông dân đã thu lãi hàng tỷ đồng nhờ ứng dụng công nghệ nhà kính. Đặc biệt, năng suất và giá trị sản phẩm có thể tăng gấp 2 - 3 lần và 1,5 - 2 lần so với trồng ngoài trời khi kết hợp với các công nghệ cao khác.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng và tự phát của các nhà kính với mật độ xây dựng cao ở một số khu vực đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cảnh quan cũng như mỹ quan đô thị. Việc này đã làm thay đổi đáng kể hình ảnh của các khu vực dẫn đến sự mất cân bằng về mặt thẩm mỹ và sinh thái.

Hơn nữa, không phải tất cả các loại rau và hoa đều cần thiết phải trồng trong nhà kính. Việc trồng một số loại cây không cần thiết trong nhà kính không chỉ dẫn đến lãng phí nguồn lực mà còn làm giảm đa dạng sinh học. Trong môi trường nhà kính, số lượng loài thiên địch như các loài côn trùng có ích thường giảm so với môi trường tự nhiên, điều này ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái. Hệ vi sinh vật trong đất cũng bị tác động gây ra những thay đổi trong cấu trúc và chức năng của đất.

Ngoài ra, tập trung trồng trong nhà kính đã dẫn đến sự gia tăng của một số loài côn trùng chích hút như bọ trĩ, bọ phấn và nhện đỏ trong khi các loài côn trùng tham gia vào quá trình thụ phấn lại giảm đi. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ đậu quả của các cây trồng. Hơn nữa, xây dựng và duy trì các nhà kính đạt tiêu chuẩn yêu cầu một mức đầu tư đáng kể, điều này không phải lúc nào cũng là giải pháp kinh tế bền vững cho nông dân và các doanh nghiệp nhỏ.

Tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Châu - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng đã tiếp thu ý kiến và đề xuất các giải pháp cho UBND tỉnh, bao gồm việc nhanh chóng lập, phê duyệt quy hoạch đô thị, công khai quy hoạch phát triển nhà kính, chọn lựa các vùng phát triển nhà kính với điều kiện tự nhiên thuận lợi và chuyển hướng sang các mô hình nông nghiệp đô thị, nông nghiệp du lịch cảnh quan, nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn và hữu cơ kết hợp với bảo vệ môi trường nhằm quản lý nhà kính và thích ứng với BĐKH.

Được biết, BĐKH đang gây ra những tác động sâu rộng và nghiêm trọng đối với Việt Nam nói chung với những dấu hiệu rõ rệt về sự thay đổi môi trường cũng như các hệ sinh thái. Nhiệt độ trung bình hàng năm đang tăng cao dẫn đến những đợt nắng nóng kéo dài và gay gắt. Các trận mưa lớn và bão ngày càng dữ dội, đặc biệt tại miền Trung và miền Nam đã gây ra lũ lụt nghiêm trọng ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng và cuộc sống của người dân. Miền Trung và Tây Nguyên đối mặt với tình trạng khô hạn nghiêm trọng dẫn đến sa mạc hóa, ảnh hưởng đến nguồn nước và khả năng canh tác. Sản xuất nông nghiệp cũng bị ảnh hưởng nặng nề với sự thay đổi lượng mưa và nhiệt độ làm giảm năng suất và đe dọa an ninh lương thực. Hệ sinh thái tự nhiên bao gồm rừng và đầm lầy đang chịu tác động tiêu cực dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học. Sức khỏe cộng đồng cũng bị ảnh hưởng khi nhiệt độ cao và thời tiết cực đoan làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến nhiệt độ và ô nhiễm.

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí Kinh tế môi trường, GS.TS Hoàng Xuân Cơ -Trưởng ban Khoa học của Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam cho hay: “Thích ứng với BĐKH nghĩa là chấp nhận những gì đang xảy ra nhưng phải chuẩn bị để đối mặt với nó để làm giảm thiệt hại. Các hoạt động thích ứng với BĐKH rất đa dạng, có thể thực hiện ở từng cá nhân và quy mô cộng đồng, quy mô quốc gia, quy mô toàn cầu. Về nguyên lý, để thích ứng với BĐKH phải: (1). Tăng cường nhận biết/dự báo những gì có thể xảy ra do BĐKH; (2). Chuẩn bị các điều kiện để khi những sự cố do BĐKH xảy ra (bão, lũ, hạn hán, nước biển dâng, nhiệt độ cực đoan,…) con người không bị động mà có khả năng chống đỡ, giảm thiểu tác động; (3). Liên kết, giúp đỡ nhau trong hoạn nạn do BĐKH gây ra. Có vẻ như đơn giản nhưng trong thực tế đôi khi chúng ta không chú ý nên khi sự cố xảy ra không chống đỡ nổi. Như vậy, thích ứng với BĐKH là cách chúng ta giảm thiểu tác động khi sự cố do BĐKH gây nên (có vẻ bị động) còn khi chúng ta biết nguyên nhân diễn ra BĐKH và tìm cách ngăn chặn thì người sẽ chủ động giảm, không để sự cố xảy ra và giảm hoặc tránh được hậu quả của BĐKH”.

GS.TS Hoàng Xuân Cơ -Trưởng ban Khoa học của Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam

Tại Lâm Đồng, việc quản lý nhà kính để thích ứng với BĐKH trở thành một nhiệm vụ cấp bách và cần thiết. Trong bối cảnh khí hậu đang ngày càng biến đổi phức tạp, việc áp dụng các giải pháp quản lý nhà kính không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tối ưu hóa hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Các giải pháp bao gồm quy hoạch và kiểm soát mật độ xây dựng nhà kính, lựa chọn công nghệ và vật liệu phù hợp và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, cộng đồng địa phương. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực của BĐKH mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững trong ngành nông nghiệp của tỉnh. Để thành công, cần có sự cam kết từ tất cả các bên liên quan và một chiến lược dài hạn nhằm đảm bảo rằng nhà kính không chỉ là một công cụ sản xuất hiệu quả mà còn là một phần của hệ thống nông nghiệp thông minh và bền vững.

Thanh Trúc