Làm rõ nguồn vốn của 3 dự án cao tốc hơn 84.000 tỷ đồng

Chiều nay (13/5), UB Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ - Sóc Trăng; Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột; Biên Hòa -Vũng Tàu (giai đoạn 1).

Theo Tờ trình của Chính phủ, với dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng có chiều dài khoảng 188,2 km. Quy mô 6 làn xe. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 44.691 tỷ đồng.

Chủ nhiệm UB Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh. Ảnh: Quốc hội

Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu chiều dài khoảng 53,7 km. Quy mô 6 - 8 làn xe. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 17.837 tỷ đồng.

Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột có chiều dài khoảng 117,5 km. Quy mô 4 làn xe. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 21.935 tỷ đồng.

Về tiến độ của 3 dự án, dự kiến chuẩn bị dự án năm 2022; khởi công năm 2023, cơ bản hoàn thành năm 2025.

Các dự án sử dụng các nguồn vốn: Nguồn vốn thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 đã được phân bổ của Bộ Giao thông vận tải (khoảng 33.494 tỷ đồng); Nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (khoảng 9.620 tỷ đồng); Nguồn ngân sách địa phương tham gia đầu tư (khoảng 8.358,5 tỷ đồng); Nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương năm 2021 (khoảng 13.796 tỷ đồng); Nguồn vốn năm 2026 được ưu tiên bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030.

Thẩm tra tờ trình, Chủ nhiệm UB Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, UB nhất trí cần đầu tư các dự án. Tuy nhiên, cơ quan này thấy, việc triển khai thực hiện nhiều dự án đường cao tốc trong cùng một thời gian, trong đó tập trung chủ yếu vào giai đoạn 2022 - 2025 sẽ cần một nguồn lực rất lớn. Do đó, việc triển khai các dự án này sẽ khó bảo đảm tiến độ cơ bản hoàn thành trong năm 2025.

Về sơ bộ tổng mức đầu tư, một số ý kiến đề nghị cần tiếp tục rà soát kỹ suất đầu tư và so sánh với các dự án cao tốc tương tự để làm rõ sơ bộ tổng mức đầu tư của các dự án này.

Thường trực UB Kinh tế cũng đề nghị cần bổ sung, làm rõ nguồn vốn để bảo đảm tính khả thi cho các dự án.

Cần nghiên cứu kỹ lưỡng

Nêu ý kiến tại phiên họp, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cho hay, suất đầu tư được tính toán rất kỹ lưỡng, chia từng cung đường. Sơ bộ tổng mức đầu tư cũng rất cụ thể.

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể. Ảnh: Quốc hội

Về nguồn vốn, ông Thể bày tỏ “thành thật là trách nhiệm chung của Chính phủ, cá nhân tôi không đại diện được, nhưng cũng xin lỗi UB Thường vụ Quốc hội là gói kích thích đến thời điểm này phải có danh mục nhưng chưa trình được thì là lỗi của Chính phủ. Các bộ ngành sẽ tham mưu chặt chẽ để sớm trình cho UB Thường vụ Quốc hội”.

Về phân cấp cho địa phương, Bộ trưởng GTVT cho hay, với số tiền hiện nay Bộ đang giải ngân thì Bộ không thể làm thêm được. Chưa có nhiệm kỳ nào chúng ta nhiều vốn như thế này. Các tỉnh đã sẵn sàng thành lập Ban chỉ đạo, BQL dự án, phân công cho các cán bộ trong thường trực để làm.

Theo ông, sau này khi phân cấp thì chắc chắn sẽ trình Quốc hội một quy chế rõ ràng trách nhiệm Chính phủ, Bộ GTVT, các bộ ngành ở đâu, địa phương như thế nào để cơ bản hoàn thành dự án trong nhiệm kỳ này.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, đây đều là dự án quan trọng và Bộ Chính trị cũng đã có kết luận đồng tình với chủ trương đầu tư, cá nhân ông đồng tình cao với chủ trương đầu tư dự án.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, dù muốn nhanh song phải tương xứng với năng lực, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế.

“Cả 3 dự án đều hoàn thành vào năm 2025 mà giờ giữa 2022 rồi. Cùng lúc ào ạt hàng loạt dự án thế này thì có xong được không. Nếu không xong thì ai chịu trách nhiệm. Phải có cam kết trách nhiệm chính trị, trách nhiệm hành chính cụ thể. Chứ không phải việc đại sự thế này mà chỉ đưa ra bấm nút một cái rồi làm được chăng hay chớ thì không hết trách nhiệm”, ông Vương Đình Huệ lưu ý.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý tính khả thi về nguồn vốn của các dự án này và đề nghị cơ quan giải trình rõ thì mới có cơ sở để UB Thường vụ Quốc hội quyết định được.

Đối với nguồn vốn đầu tư công trung hạn đã được phân bổ cho Bộ GTVT nay chuyển sang cho các dự án, Chủ tịch Quốc hội cho rằng “là con số chưa xác định”. Vì vậy, Chính phủ và Bộ GTVT phải giải trình với UB Thường vụ Quốc hội xem rà soát cắt giảm dự án nào, dôi dư bao nhiêu, có thuyết phục không thì mới đủ điều kiện xem xét.

Với nguồn vốn từ ngân sách địa phương, Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng “chưa chắc chắn” vì hiện nay, chỉ mới có văn bản cam kết của một số UBND tỉnh trong khi cơ quan này không phải là cơ quan có thẩm quyền quyết định.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Quốc hội

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các địa phương cũng phải cam kết cả về tổng mức đầu tư, tiến độ dự án cũng như trường hợp tổng mức đầu tư tăng lên thì mới đủ điều kiện xem xét các dự án này.

Với nguồn vốn từ tăng thu tiết kiệm chi, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, tới nay, Chính phủ vẫn chưa báo cáo xem tăng thu tiết kiệm chi được bao nhiêu và dự kiến sử dụng như thế nào nên cũng chưa rõ.

Riêng nguồn vốn từ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Chủ tịch Quốc hội cho rằng rõ nhất nhưng số vốn lại quá bé trong khi chính nhờ số vốn này mà các dự án lại được hưởng các cơ chế đặc thù của chương trình phục hồi phát triển kinh tế.

Ông Vương Đình Huệ nêu, trong 5 nguồn vốn thì mới chỉ chắc chắn 1 nguồn nhưng lại quá bé, còn lại đều chưa xác định. Ngoài ra, việc chuẩn bị đầu tư, tính khả thi về vận hành, thu phí…, theo Chủ tịch Quốc hội cũng còn nhiều vấn đề cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, giải trình thuyết phục.

“Từ cha sinh mẹ đẻ tới giờ tôi chưa thấy trình dự án đầu tư lại bảo đáng nhẽ 100 đồng nhưng tiết kiệm được 20 đồng nên chỉ báo cáo tổng mức đầu tư là 80 đồng thôi. Tư nhân cũng chẳng làm thế chứ đừng nói nhà nước. Đếm cua trong lỗ. Tôi 10 năm kiểm toán, Phó Tổng kiểm toán, Bộ trưởng Tài chính mấy chục năm chưa thấy ai làm như vậy”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Hương Quỳnh