Làm sâu sắc hơn quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Cuba

Trong đó, chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đến Cuba diễn ra vào dịp kỷ niệm 60 năm Cuba thành lập Ủy ban đoàn kết với miền Nam Việt Nam (25/9/1963-2023), 50 năm Lãnh tụ Fidel Castro Ruz lần đầu thăm Việt Nam và tới Vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam (tháng 9/1973), góp phần làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ chính trị vốn gắn bó mật thiết giữa Đảng, Nhà nước, Quốc hội và nhân dân hai nước Việt Nam-Cuba.

Mối quan hệ đoàn kết đặc biệt, hình mẫu của quan hệ quốc tế

Trong lịch sử thế giới đương đại, hiếm có mối quan hệ nào đặc biệt như quan hệ giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam-Cuba.

Mối quan hệ tốt đẹp giữa nhân dân hai nước đã được anh hùng dân tộc Cuba José Martí, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Fidel Castro gây dựng và được các thế hệ lãnh đạo Cuba, Việt Nam dày công vun đắp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh đạo cấp cao Việt Nam tham dự lễ mít-tinh của hơn 1000 đại biểu các tầng lớp nhân dân thủ đô Hà Nội, chào mừng Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Cách mạng Cuba, do Tổng thống Osvaldo Dorticós Torrado dẫn đầu sang thăm Việt Nam, cuối tháng 10/1966. (Ảnh: Văn Lượng/TTXVN)

Trong suốt hơn 6 thập kỷ qua, kể từ ngày hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, hai dân tộc Việt Nam-Cuba đã luôn kề vai sát cánh trong cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở mỗi nước.

Tình đoàn kết thủy chung, trong sáng, đầy tinh thần quốc tế cao cả đó của Cuba được thể hiện vô cùng sinh động trong những câu nói bất hủ của Tổng Tư lệnh Fidel Castro: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình,” “Trong hòa bình, Cuba sẵn sàng đổ mồ hôi để góp phần xây dựng lại Việt Nam mười lần to đẹp hơn như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.”

Về phần mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng khẳng định: “Việt Nam và Cuba cách xa nhau hàng vạn dặm nhưng lòng dân hai nước gần gũi như anh em một nhà.” Thực hiện di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các thế hệ lãnh đạo và nhân dân Việt Nam luôn khẳng định: “Đoàn kết, ủng hộ Cuba là lương tâm và trách nhiệm của những người cộng sản và toàn thể nhân dân Việt Nam!”

Cuba là nước Mỹ Latinh đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2/12/1960), là nước đầu tiên trên thế giới công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và chấp thuận Phái đoàn Đại diện thường trú của Mặt trận (7/1962), thành lập Ủy ban Đoàn kết với Miền Nam Việt Nam (25/9/1963), công nhận về mặt ngoại giao Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1965); cử Đại sứ bên cạnh Ủy ban trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng (3/1969)...

Chủ tịch Fidel Castro là vị lãnh tụ nước ngoài đầu tiên và duy nhất tới thăm vùng mới giải phóng Quảng Trị, Việt Nam, vào tháng 9/1973, bất chấp khói lửa của bom đạn lúc bấy giờ.

Thủ tướng Chính phủ Cách mạng Cuba, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba Fidel Castro giương cao ngọn cờ truyền thống "Bách chiến -Bách thắng" lấp lánh huân chương của Đoàn Khe Sanh, Quân Giải phóng Trị Thiên-Huế anh hùng, trong chuyến thăm vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam, ngày 15/9/1973. (Nguồn: TTXVN)

Thủ tướng Cuba Fidel Castro cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng trong cuộc mít-tinh của nhân dân Quảng Trị chào mừng Đoàn đến thăm vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam, ngày 15/9/1973. (Nguồn: TTXVN)

Trong thời kỳ khó khăn nhất của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của Việt Nam, Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba anh em luôn dành cho Việt Nam sự ủng hộ và giúp đỡ vô cùng quý báu, có hiệu quả về cả tinh thần lẫn vật chất.

Cuộc sống vật chất còn thiếu thốn trăm bề nhưng ước tính những năm tháng chiến tranh ác liệt ấy, Cuba đã giúp Việt Nam hàng vạn tấn đường và bán số đường đó lấy ngoại tệ để gửi cho Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam.

Trong suốt hơn 60 năm qua, dù tình hình thế giới có nhiều thách thức, thăng trầm, song mối quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam-Cuba ngày càng được củng cố và phát triển, gắn bó khăng khít trên nhiều lĩnh vực. Giờ đây, khi hai nước nói riêng và thế giới nói chung bước vào giai đoạn phát triển mới, Đảng và Nhà nước hai nước Việt Nam-Cuba đều nhận thức rõ mối quan hệ hợp tác giữa hai nước cần phải được nâng lên tầm cao mới.

Quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Cuba hiện đang được mở rộng trên nhiều lĩnh vực chính trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, kỹ thuật...

Quan hệ chính trị ngày càng gắn bó mật thiết và tin cậy lẫn nhau. Lãnh đạo cấp cao hai Đảng, Nhà nước, Chính phủ vẫn thường xuyên thực hiện các chuyến thăm lẫn nhau, góp phần thúc đẩy quan hệ song phương có hiệu quả, mở rộng giao lưu đến các bộ, ngành, các lĩnh vực.

Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Chính phủ Cuba Fidel Castro đón Chủ tịch nước Lê Đức Anh tại sân bay quốc tế Jose Marti, trong chuyến thăm hữu nghị chính thức Cuba từ ngày 12-17/10/1995. (Ảnh: Cao Phong/TTXVN)

Đáng chú ý là các chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 4/2012 và tháng 3/2018); Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (tháng 3/2014), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (tháng 9/2015); Chủ tịch nước Trần Đại Quang (tháng 11/2016); Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tham dự tang lễ Lãnh tụ Fidel Castro (tháng 11/2016); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (9/2021)…

Các chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Fidel Castro (tháng 9/1973, tháng 12/1995 và tháng 2/2003); Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Raul Modesto Castro Ruz (tháng 7/2012); Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernández (tháng 6/2017), Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Díaz-Canel (tháng 11/2018), Thủ tướng Manuel Marrero Cruz (tháng 9/2022)…

Trong giai đoạn đại dịch COVID-19, lãnh đạo cấp cao và các bộ, ngành hai nước vẫn tiếp tục duy trì trao đổi qua hình thức trực tuyến, có thể kể đến như: Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Raul Castro Ruz (9/2/2021); Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel (5/5 và 27/7/2021); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel (23/8/2021); Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng nước Cộng hòa Cuba Manuel Marrero Cruz (1/7/2021); Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Ngoại giao Cuba Bruno Rodriguez Parrilla (16/3/2021); Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Bộ trưởng Ngoại giao Cuba Bruno Rodríguez Parrilla (7/5/2021)…

Đặc biệt, trong chuyến thăm Việt Nam gần đây nhất của Thủ tướng nước Cộng hòa Cuba Manuel Marrero Cruz (từ ngày 28/9 đến 2/10/2022), lãnh đạo cấp cao hai nước nhất trí tiếp tục duy trì đối thoại, trao đổi đoàn cấp cao, giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả hợp tác song phương thông qua các cơ chế Hội thảo lý luận giữa hai Đảng, Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế và khoa học-công nghệ...

Hai bên nhất trí trao đổi các biện pháp nhằm tăng cường hợp tác thực chất, hiệu quả trong lĩnh vực chính trị-ngoại giao, an ninh-quốc phòng, thương mại-đầu tư, y tế, giáo dục-đào tạo, y tế, dược phẩm... đáp ứng mục tiêu trọng tâm đưa quan hệ kinh tế ngang tầm quan hệ chính trị tốt đẹp.

Về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, hai nước nhất trí tiếp tục tham vấn, phối hợp chặt chẽ và ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương; chia sẻ lập trường ủng hộ giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc.

Nhân chuyến thăm, Đảng, Nhà nước Việt Nam đã ủng hộ nhân dân Cuba 5.000 tấn gạo để góp phần khắc phục những khó khăn kinh tế-xã hội gần đây, thể hiện tinh thần tương trợ anh em truyền thống giữa hai nước; Thủ tướng Cuba Manuel Marrero Cruz cũng đã vinh dự đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh.

Các lĩnh vực hợp tác luôn được tăng cường

Quan hệ chính trị-ngoại giao tốt đẹp giữa Việt Nam-Cuba đã tạo đà cho hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước phát triển. Trong những năm gần đây, kim ngạch thương mại song phương đạt mức 250-300 triệu USD/năm.

Hai nước đã ký Hiệp định thương mại song phương (FTA) trong chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Cuba Miguel Díaz-Canel năm 2018, và hiệp định đã có hiệu lực từ 1/4/2020, góp phần thúc đẩy trao đổi giao thương giữa hai nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng nước Cộng hòa Cuba Manuel Marrero Cruz chứng kiến Lễ ký kết Bản ghi nhớ giữa Bộ Nông nghiệp hai nước về hợp tác nông lương (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)

Hiệp định cho phép tiếp tục mở rộng, đa dạng hóa trao đổi thương mại, đồng thời tạo điều kiện cho xuất nhập khẩu hàng hóa và thâm nhập thị trường. Hai nước kỳ vọng kim ngạch thương mại song phương sẽ đạt 500 triệu USD vào năm 2025.

Về đầu tư, hiện Việt Nam là nước đầu tư lớn nhất ở khu vực châu Á-châu Đại Dương tại Cuba. Rất nhiều dự án đầu tư 100% vốn nước ngoài và liên doanh giữa hai nước đã được thiết lập và đi vào hoạt động. Rất nhiều doanh nghiệp quan trọng của Việt Nam quan tâm đến thị trường Cuba và đã đến Cuba để tìm cơ hội hợp tác, đầu tư.

Khách sạn Thắng Lợi (Hà Nội) - một trong năm công trình kinh tế-xã hội hiện đại được Cuba tặng Việt Nam năm 1973, sau chuyến thăm của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro. (Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN)

Trong chuyến thăm hữu nghị chính thức Việt Nam, chiều 10/11/2018, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez đến thăm Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: Tiến Lực/TTXVN)

Về hợp tác nông nghiệp, Dự án hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa gạo quy mô hộ gia đình giai đoạn 2011-2015 với tổng số vốn đầu tư 43 triệu USD đạt kết quả tích cực.

Các dự án hỗ trợ Cuba sản xuất ngô, đậu tương và nuôi trồng thủy sản giai đoạn 1 và 2 cũng thu được kết quả tốt. Hai bên đang tiếp tục nghiên cứu và triển khai các dự án nông nghiệp-thủy sản khác, trong đó Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt Dự án “Hợp tác Việt Nam-Cuba phát triển sản xuất lúa gạo giai đoạn 2019-2023” và đang triển khai.

Bộ Quốc phòng và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cũng đang hỗ trợ kỹ thuật giúp Cuba phát triển cây ngô cao sản. Hai bên cũng đã thống nhất nội dung triển khai Dự án hỗ trợ Cuba nuôi trông thủy sản giai đoạn 3 (2022-2025).

Trong chuyến thăm hữu nghị chính thức Cuba, ngày 30/9/2015, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm Dự án sản xuất lúa gạo Calimete ở tỉnh Matanzas. (Ảnh: Nguyễn Khang/TTXVN)

Trại bò giống Ba Vì (Hà Nội) - một trong 5 công trình kinh tế-xã hội hiện đại được Cuba tặng Việt Nam năm 1973, sau chuyến thăm của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro. (Nguồn: TTXVN)

Về giáo dục, hàng năm Cuba trao nhiều học bổng chuyên ngành cho sinh viên Việt Nam, trong khi thanh niên Cuba được cấp học bổng sang học tiếng và văn hóa Việt Nam tại Ðại học Quốc gia Hà Nội.

Hai nước cũng hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ lẫn nhau trong phòng, chống dịch COVID-19 và đang nỗ lực thúc đẩy hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư.

Bệnh viện Việt Nam-Cuba Đồng Hới (Quảng Bình) - biểu tượng của tình hữu nghị sắt son Việt Nam-Cuba, một trong năm công trình kinh tế-xã hội hiện đại được Cuba tặng Việt Nam năm 1973, sau chuyến thăm của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro. (Ảnh: Mạnh Thành/TTXVN)

Hợp tác nghị viện đóng góp tích cực, thực chất trong quan hệ hai nước

Về hợp tác nghị viện, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, các nhà lãnh đạo Cuba và Quốc hội Cuba đều đánh giá rất cao những đóng góp tích cực, thực chất của Quốc hội hai nước vào việc củng cố và tăng cường mối quan hệ đặc biệt, mẫu mực thủy chung giữa hai nước và mong muốn tiếp tục tăng cường, làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ Việt Nam-Cuba nói chung và giữa hai Quốc hội nói riêng.

Kể từ năm 2006 đến nay, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam đã nhiều lần thăm Cuba như Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An (tháng 3/2006), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng (tháng 9/2010); Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thay mặt Đảng, Nhà nước, Quốc hội Việt Nam dự Lễ tang Chủ tịch Fidel Castro (tháng 11/2016)…

Cùng với đó là các đoàn cấp Phó Chủ tịch Quốc hội, các Ủy ban chuyên môn của Quốc hội. Hai Quốc hội cũng đã thành lập Nhóm Nghị sỹ hữu nghị, trong đó Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Việt Nam-Cuba do Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam-Cuba Vũ Hải Hà làm Chủ tịch (2021-2026).

Gần đây, Quốc hội Việt Nam đã trao tặng Quốc hội Cuba các thiết bị tin học nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội Cuba. Về phía Cuba, Quốc hội Cuba cũng đã thành lập nhóm Nghị sỹ hữu nghị với Việt Nam do ông Joaquin Bernal Rodrique làm Chủ tịch Nhóm.

Gần đây, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã có cuộc hội đàm trực tuyến rất thành công cùng Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez (ngày 25/3/2022) về tăng cường hợp tác giữa hai Quốc hội và thúc đẩy hợp tác hai nước ngày càng hiệu quả hơn nữa trong bối cảnh quốc tế mới, thời đại số.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tiếp Thủ tướng nước Cộng hòa Cuba Manuel Marrero Cruz ngày 29/9/2022. (Nguồn: TTXVN)

Thủ tướng Cuba Manuel Marreto Cruz trong cuộc hội kiến với Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ (tháng 9/2022) cũng rất mong muốn Quốc hội Việt Nam sẽ tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm với Quốc hội Cuba về công tác lập pháp và đề nghị Quốc hội hai nước sớm tổ chức phiên họp chung đầu tiên.

Chuyến thăm Cuba của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lần này diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm nhiều sự kiện trọng đại của cách mạng Cuba và quan hệ hai nước như: Kỷ niệm 62 năm ngày Chiến thắng Girón (19/4/1961-2023), 70 năm cuộc tấn công trại lính Moncada (26/7/1953-26/7/2023); kỷ niệm 60 năm Cuba thành lập Ủy ban đoàn kết với miền Nam Việt Nam (25/9/1963-2023), tiền thân của Hội Hữu nghị Cuba-Việt Nam ngày nay; kỷ niệm 50 năm lãnh tụ Fidel Castro Ruz lần đầu thăm Việt Nam và tới Vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam (9/1973-2023)…

Đại sứ Cuba tại Việt Nam Orlando Nicolás Hernández Guillén khẳng định chuyến thăm có ý nghĩa rất quan trọng, bởi đây là chuyến thăm của một trong những lãnh đạo cấp cao nhất của Việt Nam tới Cuba.

Chuyến thăm có "tầm quan trọng lịch sử" cùng với sự tham gia của đông đảo đại diện nhiều lĩnh vực tháp tùng trong chuyến đi, sẽ góp phần thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà cho biết “phía Cuba hết sức mong đợi chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.”

Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ là nhà lãnh đạo cấp cao nước ngoài đầu tiên đến thăm Cuba ngay sau khi Bạn tổ chức thành công Tổng tuyển cử bầu Quốc hội Khóa X và bầu các chức danh quan trọng của Nhà nước theo Hiến định.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Vũ Hải Hà, dự kiến trong chuyến thăm Cuba lần này, lãnh đạo Quốc hội hai nước sẽ ký Thỏa thuận về thành lập cơ chế hợp tác liên nghị viện giữa hai Quốc hội.

Việc ký thỏa thuận hợp tác giữa hai Quốc hội nhằm tăng cường trao đổi kinh nghiệm hoạt động cũng như hỗ trợ lẫn nhau tại các diễn đàn liên nghị viện khu vực và quốc tế; cùng phối hợp thúc đẩy giám sát các thỏa thuận hợp tác giữa hai bên, qua đó đưa hợp tác giữa Việt Nam và Cuba ngày càng đi vào thực chất và hiệu quả.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng nước Cộng hòa Cuba Manuel Marrero Cruz duyệt Đội danh dự Quân đội nhân dân Việt Nam. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)

TTXVN