Lần đầu ghi hình cá voi sát thủ cắn lưỡi nhau ngoài tự nhiên

Đây là lần đầu tiên hành vi hiếm thấy này được quan sát và ghi hình trong môi trường hoang dã, các nhà khoa học cho rằng nó có thể là một hình thức thể hiện sự gắn bó xã hội, gần giống như một nụ hôn của con người.

Khung hình tĩnh trích từ đoạn video được ghi lại cảnh tương tác cắn lưỡi giữa hai con cá voi sát thủ tại vịnh hẹp Kvænangen, Na Uy, năm 2024. (Nguồn: Oceans 2025)

Cảnh tượng đặc biệt này được các nhà khoa học công dân ghi lại vào tháng 10/2024, trong một chuyến lặn bằng ống thở để quan sát cá voi, cách thành phố Tromso khoảng 100 km. Hai con cá voi sát thủ (Orcinus orca) nhẹ nhàng tiếp xúc miệng, rồi cắn lưỡi nhau ba lần liên tiếp trong vòng chưa đầy hai phút trước khi bơi đi theo những hướng riêng.

Theo nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Oceans ngày 11/6, hành vi cắn lưỡi ở cá voi sát thủ trước đây chỉ từng được ghi nhận trong điều kiện nuôi nhốt, với lần đầu tiên vào năm 1978 và gần đây nhất là vào năm 2019 tại công viên Loro Parque (Tây Ban Nha), nơi nuôi ba cá thể cá voi sát thủ.

Trong suốt nhiều năm, hành vi này vẫn được coi là cực kỳ hiếm, ngay cả trong môi trường có điều kiện quan sát thuận lợi hơn như tại các công viên hải dương học. Chính vì vậy, việc phát hiện nó trong tự nhiên là một cột mốc quan trọng.

Các nhà nghiên cứu cho rằng tiếp xúc miệng giữa các loài động vật có thể mang nhiều ý nghĩa xã hội khác nhau, từ biểu hiện tình cảm đến sự phục tùng hay hòa giải. Ở loài linh trưởng, hôn và chạm môi là cách thể hiện sự tin tưởng và gắn kết.

Ở chó và sói, việc liếm miệng nhau, đặc biệt từ cá thể nhỏ hơn hoặc yếu thế hơn, có thể là dấu hiệu của sự tôn trọng. Đối với các loài động vật sống dưới nước như cá voi, việc dùng miệng để giao tiếp có thể là một phương tiện xã hội quan trọng, do các chi của chúng đã tiến hóa để thích nghi với bơi lội và không còn đảm nhiệm vai trò biểu cảm như ở động vật có vú trên cạn.

Theo Tiến sĩ Javier Almunia, đồng tác giả nghiên cứu và giám đốc Quỹ Loro Parque Fundacion: "Cắn lưỡi là hành vi cực kỳ hiếm. Những người chăm sóc cá voi sát thủ tại nhiều cơ sở đều biết đến hành vi này, nhưng nó xuất hiện rất ít và có thể biến mất trong nhiều năm". Ông cho rằng hành vi này có thể đóng vai trò như một hình thức liên kết xã hội, tương tự như cách cá voi trắng, một loài có họ hàng gần, sử dụng tiếp xúc miệng để giao tiếp.

Tuy nhiên, không phải tất cả các chuyên gia đều đồng tình với quan điểm này. Tiến sĩ Luke Rendall, nhà nghiên cứu tại Đại học St. Andrews (Scotland), cảnh báo rằng cần thận trọng khi đưa ra kết luận từ một quan sát duy nhất.

Ông cho rằng chưa có dữ liệu định lượng đầy đủ về tần suất hành vi cắn lưỡi ở cả cá voi nuôi nhốt và cá voi hoang dã, do đó khó xác định được ý nghĩa thật sự của nó. Theo Rendall, hành vi này có thể là một trò chơi, một cách gợi ý chia sẻ thức ăn, hoặc đơn giản là một hình thức "chải chuốt" mang tính xã hội.

Xuân Minh