Làn sóng 'Đại nghỉ việc' bùng phát khắp nước Mỹ
Năm 2025, thị trường lao động Mỹ đang chịu tác động tiêu cực bởi làn sóng sa thải kỷ lục. Vào tháng 10 năm nay, trào lưu nghỉ việc, hay còn gọi là 'Đại nghỉ việc' (the Great Resignation) đã bùng phát quy mô lớn trong hơn hai thập kỷ qua.
Các công ty lớn như Amazon và Target đã công bố đợt sa thải hàng loạt trong những tháng gần đây. Ảnh: GETTY IMAGES
Hàng nghìn người lao động Mỹ đang trở thành nạn nhân của các đợt cắt giảm việc làm liên tục tại nhiều công ty lớn khi làn sóng “Đại nghỉ việc” bùng phát trở lại vào năm 2025. Ngay trong tháng 10 năm nay, dữ liệu từ công ty việc làm Challenger, Gray & Christmas (CGC) đã ghi nhận nhiều doanh nghiệp Mỹ công bố kế hoạch cắt giảm nhân sự lớn nhất theo cùng kỳ trong hơn 20 năm qua.
Thống kê vào tháng 10, các doanh nghiệp Mỹ đã sa thải đến 153.000 lao động, cao gấp đôi so với tháng 9. Các tập đoàn lớn của Mỹ đồng loạt thông báo kế hoạch sa thải nhân sự. Những công ty lớn như Amazon và Target thông báo các đợt sa thải hàng loạt khối nhân viên văn phòng. Các doanh nghiệp khác gồm Paramount Skydance, Starbucks, Delta Air Lines, CarMax, Rivian Automotive và Molson Coors Beverage cũng lần lượt thông báo cắt giảm nhân sự.
Trong khi đó, công ty chuyển phát nhanh UPS tháng trước xác nhận cắt giảm 34.000 vị trí ở khối vận hành và đóng cửa hoạt động hằng ngày tại 93 tòa nhà thuê trong kế hoạch tái cấu trúc. Đáng chú ý hơn, làn sóng sa thải nhân sự hàng loạt xảy ra đúng lúc nhiều công chức Mỹ phải nghỉ việc do chính phủ nước này đóng cửa.
Từ ngày 1.10 năm nay, Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cho thôi việc 4.108 nhân viên liên bang, đúng vào thời điểm chính phủ đóng cửa một phần. Các chuyên gia kinh tế nhận định Chính phủ Mỹ đóng cửa kéo dài nhất trong lịch sử đang gây tổn thất kinh tế nghiêm trọng nhất từ trước đến nay.
Nếu năm 2021 và 2022 là thời kỳ “khát nhân lực” thì năm 2025 chứng kiến sự thay đổi bước ngoặt của thị trường lao động, trong đó có thắt chặt biên chế và tạm dừng tuyển mới. Đứng sau làn sóng sa thải này, một phần phải kể đến sự phát triển mạnh mẽ của Trí tuệ nhân tạo (AI). Nhiều ý kiến cho rằng AI có thể xử lý được nhiều công việc của nhân viên văn phòng, hỗ trợ công việc hiệu quả và giải phóng sức lao động giúp định hình lại công việc văn phòng ở Mỹ.
Theo các nhà quan sát, với sự trỗi dậy của AI, các doanh nghiệp đang muốn “dồn sức” đầu tư vào công nghệ nhiều hơn nhằm tăng năng suất dài hạn. Làn sóng sa thải tháng 10 không chỉ là một cú sốc ngắn hạn, mà còn đánh dấu bước ngoặt chuyển dịch quyền lực giữa lao động và công nghệ trong nền kinh tế số.
Các nhà quan sát đã ví von những đợt sa thải hàng loạt giống như “đại dịch thất nghiệp”, bày tỏ lo ngại về kỷ nguyên AI trỗi dậy thay thế con người. Tuy nhiên, giữa làn sóng bi quan đó, các dữ liệu thực tế lại cho thấy một bức tranh khác đó là quá trình chuyển dịch lao động do AI phát triển ngày càng xuất hiện rõ nét hơn, nhưng chưa phải là dấu hiệu của “tận thế việc làm”.
Làn sóng sa thải toàn cầu năm 2025 phần nhiều bắt nguồn từ nền kinh tế suy yếu và nhu cầu tiêu dùng sụt giảm, chứ không hoàn toàn do AI. Từ Mỹ đến châu Âu, các công ty công nghệ đang phải đối mặt với áp lực lợi nhuận thấp, nhưng vẫn đầu tư mạnh tay vào nghiên cứu và hạ tầng AI. Họ cho rằng cắt giảm nhân sự là cần thiết để “giữ sức” trong cuộc đua công nghệ khốc liệt, mà không phải là thay thế con người hoàn toàn bằng máy móc.
“AI sẽ thay đổi cách chúng ta làm việc, chứ không xóa bỏ khái niệm công việc. Chúng ta phải tìm cách thích nghi và xem AI như là công cụ hữu hiệu hỗ trợ đắc lực”, ông Dario Amodei, CEO của Anthropic - công ty khởi nghiệp hàng đầu thế giới trong lĩnh vực AI thừa nhận.
Theo các nhà quan sát, xu hướng này thực ra không hoàn toàn mới. Lịch sử kinh tế thế giới đã nhiều lần chứng minh mỗi khi một công nghệ đột phá xuất hiện, nỗi sợ mất việc của con người lại gia tăng. Những phát minh - từ máy hơi nước, dây chuyền sản xuất, đến máy tính và Internet - đã mở ra một cuộc cách mạng, mang đến hàng triệu công việc mới cho thế giới.
Giờ đây, AI cũng đang lặp lại chu kỳ đó. Công việc không hề mất đi, mà đang “tăng trưởng” mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Nếu thích nghi tốt với xu hướng tất yếu này, con người sẽ tiếp tục đóng vai trò trung tâm. Những “gã khổng lồ” như Amazon hay Google vẫn tuyển hàng nghìn kỹ sư AI, nhà thiết kế sản phẩm, chuyên viên vận hành dữ liệu nhằm sử dụng công nghệ hiệu quả nhất. Giống như một giám đốc nhân sự tại Microsoft từng nói: “Chúng tôi không sa thải vì AI, mà chỉ là đang tái cấu trúc để mọi người có thể làm việc cùng AI hiệu quả hơn”.
