'Làn sóng đỏ' đã không xảy ra

Giữ quyền kiểm soát Thượng viện

Chiến thắng ở Thượng viện có được sau khi Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto giữ được ghế tại bang Nevada trước đối thủ Adam Laxalt, cựu Tổng chưởng lý bang được cựu Tổng thống Donald Trump hậu thuẫn - theo kết quả được truyền thông Mỹ đưa tin tối 12.11 giờ địa phương, giúp Đảng Dân chủ hiện nắm trong tay 50 ghế thượng viện.

Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto giữ được ghế tại bang Nevada trước đối thủ Adam Laxalt của Cộng hòa. Nguồn Getty Image

Kết quả trên đánh dấu một chiến thắng đáng kể cho chương trình nghị sự của chính quyền Biden trong hai năm tới, không chỉ liên quan đến các cuộc đàm phán lập pháp tiềm năng mà còn các quyền lực khác bao gồm đề cử nhân sự trong nội các và đề cử thẩm phán của Tổng thống Joe Biden diễn ra suôn sẻ. Kết quả trên cũng giúp đảng Dân chủ nắm quyền kiểm soát đối với các cuộc điều tra tiềm tàng nhằm vào chính quyền ông Biden, đồng thời có khả năng bác bỏ các dự luật đến từ Hạ viện, trong trường hợp đảng Cộng hòa (GOP) nắm cơ quan này.

Phát biểu khi đang dự Hội nghị ASEAN ở Campuchia ngày 13.11, Tổng thống Biden tỏ ra rất hài lòng, theo Hãng tin AP. Thậm chí, ông chủ Nhà Trắng nói ông vẫn hy vọng đảng Dân chủ giữ được luôn Hạ viện - hiện đảng Dân chủ có 204 ghế và đảng Cộng hòa có 211 ghế. “Chúng tôi cảm thấy hài lòng về vị trí của mình", ông Biden nói. "Và tôi biết tôi là một người lạc quan - tôi hiểu điều đó - ngay từ đầu, nhưng tôi không ngạc nhiên về số cử tri đi bầu”.

Tổng thống Biden nói thêm rằng trọng tâm của đảng sẽ tập trung vào cuộc đua vào Thượng viện ở bang Georgia vào tháng tới. Nếu thượng nghị sĩ Raphael Warnock của đảng Dân chủ đánh bại đối thủ Herschel Walker của đảng Cộng hòa do ông Donald Trump ủng hộ, trong vòng bỏ phiếu thứ hai tại bang Georgia vào ngày 6.12, đảng Dân chủ sẽ bảo đảm thế đa số tuyệt đối ở Thượng viện với tỷ lệ 51 - 49 ghế; bằng không, họ vẫn thắng thế nhờ lá phiếu của Phó Tổng thống Kamala Harris (kiêm Chủ tịch Thượng viện).

Dù đảng Cộng hòa vẫn được dự đoán kiểm soát Hạ viện song theo Hãng tin Bloomberg, phiếu bầu vẫn đang được kiểm ở nhiều quận then chốt của một số bang, bao gồm California, Arizona và Oregon. Đài CNN bình luận ngay cả khi đảng Dân chủ để mất ghế ở Hạ viện thì đảng Cộng hòa cũng chỉ có được thế đa số mong manh.

Tính đến sáng 13.11, đảng Cộng hòa vẫn còn 7 ghế trong số 218 ghế cần thiết để giành quyền kiểm soát Hạ viện, trong đó đảng Dân chủ cần 14 ghế, một dấu hiệu cho thấy đa số ở cả hai bên sẽ giảm. Khi các cuộc thảo luận nội bộ giữa các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện ngày càng gia tăng về các vai trò lãnh đạo tiềm năng, với việc lãnh đạo phe thiểu số Kevin McCarthy phải đối mặt với sự phản đối từ chính nội bộ đảng, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi vẫn thận trọng về tương lai của chính mình. Bà nói rằng sẽ không đưa ra bất kỳ thông báo nào về kế hoạch của mình cho đến khi quyền kiểm soát của Hạ viện quyết định.

Trong khi các đảng viên cao cấp của đảng Dân chủ vẫn cảnh giác về cơ hội giữ quyền kiểm soát cả hai viện của Quốc hội, bà Pelosi đã ca ngợi thành tích của đảng trong giữa nhiệm kỳ sau nhiều tháng dự đoán cho thấy tổn thất nặng nề. Bà nói với CNN: “Ai có thể nghĩ rằng hai tháng trước, làn sóng đỏ này (ám chỉ làn sóng của đảng Cộng hòa) sẽ biến thành những giọt nhỏ li ti”. Bà nói thêm: “chúng tôi không cầu nguyện cho chiến thắng… nhưng cầu nguyện rằng ý muốn của Chúa sẽ được thực hiện”.

Điều gì giúp đảng Dân chủ đảo ngược xu hướng lịch sử

Cho đến nay, các cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ là nơi mà hy vọng và ước mơ của các đảng cầm quyền tan thành mây khói. Kể từ năm 1932, đảng cầm quyền đã mất trung bình 28 ghế Hạ viện và 4 ghế Thượng viện. Năm 2018, hai năm sau khi nắm quyền ở Nhà Trắng và cả hai Viện của Quốc hội, đảng Cộng hòa mất 40 ghế trong Hạ viện và quyền kiểm soát Thượng viện. Năm 2010, đảng Dân chủ mất 63 ghế. Năm 1994, là 54 ghế Hạ viện và 8 ghế Thượng viện. Có vẻ như cứ hai năm một lần, sau khi bầu một tổng thống mới, nói chung, cử tri Mỹ đi bỏ phiếu với tâm trạng hối hận của một người mua sai hàng.

Thế nhưng vòng lặp đó không xảy ra trong năm nay. Trong một kết quả thực sự đáng kinh ngạc, đảng Dân chủ đã đảo ngược các xu hướng lịch sử và ít nhất là vào thời điểm hiện tại, bảo vệ được vị trí của họ trước làn sóng đỏ (ám chỉ đảng Cộng hòa) được các nhà phân tích dự đoán từ đầu năm.

Trong khi tất cả các phiếu bầu vẫn đang được cập nhật và một số cuộc bỏ phiếu vẫn tiếp tục, đảng Dân chủ đã chắc chắn sẽ giữ quyền kiểm soát Thượng viện và có cơ hội duy trì đa số hẹp của họ tại Hạ viện. Vào đầu năm, một kịch bản như vậy gần như không thể tưởng tượng được. Đảng Dân chủ không chỉ đối mặt với những cơn gió ngược lịch sử mà còn cả lạm phát gia tăng, nền kinh tế đang đi xuống và một tổng thống đương nhiệm không được lòng dân. Theo truyền thống, đây là các loại động lực chính trị hỗ trợ cho chiến thắng của làn sóng đảng Cộng hòa vào tháng 11.

Nhưng sau đó vào tháng 6, Tòa án Tối cao Mỹ do phe Cộng hòa kiểm soát đã lật lại vụ án Roe kiện Wade, xóa bỏ điều khoản được bảo đảm trong Hiến pháp 50 năm qua để bảo vệ quyền sức khỏe sinh sản của phụ nữ và hầu như chỉ trong một đêm đã biến phụ nữ Mỹ thành công dân hạng hai. Quyết định của Tòa án Hiến pháp lật ngược quyền Hiến định của phụ nữ về nạo phá thai đã trở thành gót chân Achilles của phe Cộng hòa.

Trong khi đó, vào mùa hè, các đảng viên đảng Dân chủ tại Quốc hội đã đạt được một loạt thành công đáng chú ý về mặt lập pháp và Tổng thống Biden đã tuyên bố xóa nợ hàng tỷ USD cho sinh viên, thực hiện lời hứa mà ông đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020.

Đến mùa thu, làn gió chính trị chuyển hướng theo hướng có lợi cho đảng Dân chủ - và không có vấn đề nào lớn hơn vấn đề phá thai. Vào tháng 8, cuộc trưng cầu dân ý về việc cấm phá thai ở Kansas, vốn là một “bang màu đỏ” và như vậy về lý thuyết sẽ giúp các đảng viên Cộng hòa trong cơ quan lập pháp của bang dễ dàng bỏ qua thủ tục này hơn, đã thua 18 điểm. Các cố vấn chiến dịch của đảng Dân chủ đã lấy tín hiệu của họ từ Kansas và biến việc phá thai trở thành trọng tâm của chiến dịch mùa thu. Và ở những bang mà chiến thắng của đảng Cộng hòa có thể dẫn đến việc hạn chế phá thai lớn hơn, chẳng hạn như Michigan và Pennsylvania, đảng Dân chủ đã giành được chiến thắng quyết định. Ở các quận ngoại ô, trụ cột mới của liên minh Dân chủ, những nữ sinh viên da trắng tốt nghiệp đại học, bị xúc phạm bởi quyết định của tòa án tối cao, đã thúc đẩy các ứng cử viên đảng Dân chủ tại Hạ viện giành chiến thắng trong các cuộc đua.

Đảng Cộng hòa đã làm phức tạp thêm vấn đề bằng cách đề cử một loạt các ứng cử viên Thượng viện và thống đốc lần đầu. Nhiều cử tri cũng cho rằng một số ứng viên đảng Cộng hòa quá cực đoan và là mối đe dọa cho nền dân chủ, nhất là sau cuộc bạo loạn tại trụ sở Quốc hội Mỹ hôm 6.1.2021. Tính trên toàn quốc, thăm dò của AP cho thấy phân nửa cử tri nhìn vào tình hình lạm phát để bỏ phiếu, trong khi 44% xem trọng tương lai của nền dân chủ.

Đạt Quốc