Làng Sình vào hội vật

Người xem nô nức, tạo nên sức nóng của ngày hội. Ảnh: Tiêu Dao

Thuở xa xưa, làng Sình chỉ là bãi đất bồi của 3 nhánh sông hợp lại. Nơi đây địa thế bằng phẳng, rộng rãi nên được các chúa Nguyễn trưng dụng làm nơi luyện tập võ thuật của quân lính triều đình. Khi quan quân triều đình chúa Nguyễn về nơi đây luyện tập võ công, làng Sình có một trang thiếu niên vì say mê với những chiêu đấu vật của các võ tướng nên đã đi theo tòng quân. Trải qua nhiều trận mạc, chiến tranh kết thúc, trang thiếu niên này trở về làng lập gia đình rồi sau này bày ra hình thức đấu vật cho con cháu trong nhà cùng luyện tập nâng cao sức khỏe. Người này sau này được làng tôn lên làm ông tổ môn vật.

Từ sáng sớm ngày 10 tháng Giêng âm lịch, không khí lễ hội đã rộn ràng, tiếng trống rộn rã, băng rôn và cờ hoa rực rỡ đầy màu sắc. Người xem, người dự nô nức, chen lấn tạo nên sức nóng của ngày hội. Hội vật làng Sình có hai phần: phần lễ, phần hội và chỉ diễn ra trong một ngày. Phần lễ được tổ chức khá tôn nghiêm tại đình làng Lại Ân. Tại đây, các cụ cao niên trong làng sẽ làm nghi lễ cúng Thành hoàng ở đình làng. Sau đó, phần hội chính thức được bắt đầu.

Với truyền thống 200 năm lịch sử, hội vật làng Sình được người dân tổ chức như một hình thức giải trí sau những ngày Tết chứ không vì mục đích tuyển chọn võ sĩ cho triều đình phong kiến lúc bấy giờ. Nét đặc trưng của hội vật làng Sình là bất kỳ khán giả nào cũng có thể đăng ký tham gia. Lệ làng quy định, các đô vật dự đấu không nhất thiết phải là người địa phương mà bất kỳ khán giả nào cũng có thể được lên sới đấu vật.

Trọng tài là người am hiểu luật, nhạy bén và kiên quyết. Các đô vật mặc quần và quấn thêm một cán ngang lưng. Trước khi vào thi đấu chính thức, các đô vật sẽ hướng vào tổ đình và quỳ xuống vái lạy 3 lạy theo hiệu lệnh của tiếng trống. Đây cũng là nét khác biệt của hội vật làng Sình và hội vật các nơi trên cả nước. Hội vật làng Sình về cơ bản cũng áp dụng theo nguyên tắc của luật thi đấu vật dân tộc, các đô vật muốn vượt qua vòng đấu loại phải giành chiến thắng trước 3 đối thủ.

Một phần tranh tài gay cấn tại ngày hội. Ảnh: Tiêu Dao

Để giành chiến thắng, các đô vật phải đánh bại đối thủ của mình với đòn đánh làm cho đối phương “lấm lưng, trắng bụng” (nghĩa là một phần hoặc cả hai phần lưng của đối phương phải lấm đất, bụng ngửa lên trời). Vật có nhiều miếng đẹp mắt, quyết liệt, thường được các đô vật sử dụng là xốc nách, vạch sườn, miếng bò, miếng háng (thò tay vào háng rồi lựa thế tấn công), nâng đối thủ vật ngã bổng, miếng bành (xốc nách bế ngửa), miếng táng (nâng đối thủ lên)... Tinh thần đồng đội ở các địa phương rất quan trọng, một đô vật của làng nào bị thua tức khắc có đô vật khác lên tiếp sức. Các đô vật giải nhất được nhận cau, trầu, rượu, đầu heo cùng cờ, huy chương và tiền thưởng.

Về phần thưởng, ngoài giải Cạn dành cho chức vô địch, làng còn trao thưởng cho tất cả những đô vật tham gia tranh tài. Bên cạnh đó, vì rất chú trọng tinh thần thượng võ nên tại hội vật, những đòn nguy hiểm như bẻ, vặn khóa trái khớp, tấn công vào yết hầu, mắt... hoàn toàn bị cấm.

Hội vật làng Sình ngoài yếu tố tâm linh như mong cho dân có sức khỏe, xóm làng yên ổn, mùa màng tươi tốt, hạnh phúc đến với muôn người, còn là một hoạt động đầy tinh thần thượng võ, khuyến thích việc rèn luyện sức khỏe, lòng dũng cảm, sự tự tin, mưu trí và nhanh nhẹn đối với lớp trẻ trong làng. Hội vật cũng nhằm mục đích lưu giữ truyền thống vật võ - một sinh hoạt văn hóa đặc trưng của người Việt với niềm mong ước cho dân khỏe, làng yên, mùa màng tươi tốt.

Hội vật truyền thống làng Sình từ lâu đã trở thành một ngày hội lớn, một nét văn hóa đậm bản sắc riêng và ăn sâu vào tâm trí của mỗi người dân làng Sình. Làng Sình hôm nay đã khác xưa rất nhiều, nhưng không gian văn hóa xưa vẫn còn lưu lại những dấu ấn rất rõ nét về một vùng đất thượng võ. Đó như là những minh chứng cho một giá trị văn hóa trường tồn của người dân làng Sình. Hội vật còn là một sân chơi đầu xuân đầy ý nghĩa, là điểm du lịch lý thú cho du khách mỗi độ xuân về. Đây cũng chính là điều ấn tượng trong lòng du khách khi đặt chân đến với mảnh đất thân thương này.

Tiêu Dao