Lãnh đạo quân đội Myanmar gặp đại diện ASEAN, thắp lên hy vọng mong manh

Thống tướng Min Aung Hlaing có cuộc gặp với hai quan chức ASEAN tại thủ đô Naypyitaw của Myanmar - Ảnh: Getty Images / Ken Kobayashi

Bài liên quan

Bạo lực, đói kém khắc sâu cuộc khủng hoảng người tị nạn Myanmar

Chính phủ đối lập Myanmar ra mắt Lực lượng phòng vệ

Từ Myanmar đến Mỹ, thông tin sai lệch tràn ngập trên mạng xã hội

Tín hiệu mới, động thái mới

Các nguồn tin trong quân đội Myanmar cho biết, cuộc họp giữa người đứng đầu quân đội và hai quan chức ASEAN bắt đầu lúc 2 giờ chiều ngày thứ Sáu (4/6).

Chi tiết cuộc đàm phán của họ vẫn chưa được công bố, nhưng sự chấp nhận chuyến thăm của hai quan chức ASEAN cho thấy sự tin tưởng ngày càng tăng của tư lệnh quân đội vào khả năng kiểm soát của quân đội đối với tình hình tại Myanmar, bốn tháng sau cuộc đảo chính ngày 1 tháng 2, đủ để mở ra đối thoại với quốc tế cộng đồng.

Hai bên dự kiến sẽ thảo luận về 5 điểm đã nhất trí tại hội nghị cấp cao ASEAN bất thường ở Jakarta vào tháng 4, bao gồm việc cử đặc phái viên ASEAN và viện trợ nhân đạo tới Myanmar. Brunei hiện là chủ tịch ASEAN và hai quan chức đại diện cho khối được cho là đã không gặp các nhóm ủng hộ dân chủ, trong đó có cả nhà lãnh đạo bị lật đổ Aung San Suu Kyi đang bị giam giữ.

Trước chuyến thăm của các phái đoàn Brunei, người đứng đầu quân đội đã gặp ông Peter Maurer, chủ tịch Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế, vào thứ Năm (3/6). Theo tiết lộ, yêu cầu của ông Maurer về việc nối lại các chuyến thăm của nhân viên Chữ thập đỏ và hỗ trợ nhân đạo nhiều hơn ở các khu vực xung đột "đã không bị Thượng tướng Min Aung Hlaing từ chối".

Các nhà lãnh đạo Myanmar dường như tự tin hơn rằng họ đã trấn áp các cuộc biểu tình chống đảo chính và củng cố quyền kiểm soát quân sự đối với đất nước, khiến họ cởi mở hơn trong đối thoại với cộng đồng quốc tế.

Chính phủ Thống nhất Quốc gia, được thành lập bởi các chính trị gia ủng hộ dân chủ, đã tấn công tính hợp pháp của quân đội ở cả trong và ngoài nước, trong khi các cuộc giao tranh giữa quân đội và dân thường có vũ trang hoặc dân quân dân tộc vẫn tiếp tục. Tuy nhiên, tại các khu vực thành thị, các cuộc đụng độ giữa lực lượng an ninh và những người biểu tình ôn hòa đã giảm bớt.

Quân đội cho biết họ sẽ tổ chức một cuộc tổng tuyển cử khác sau khi tình trạng khẩn cấp hiện tại được dỡ bỏ. Một kịch bản có thể xảy ra là tổ chức cuộc bầu cử trong những điều kiện thuận lợi cho Đảng Đoàn kết và Phát triển Liên minh trực thuộc quân đội, cho phép quân đội duy trì quyền lực trên thực tế.

Vào ngày 24 tháng 5, bà Suu Kyi đã lần tiên ra hầu tòa, trước đó đã xuất hiện qua cầu truyền hình. Sau phiên điều trần, quân đội thông qua các phương tiện truyền thông liên kết với nhà nước đã công bố một bức ảnh chụp bà Suu Kyi đang ngồi che mặt ở ghế bị đơn, nhằm gây ấn tượng với giới quan sát trong nước và quốc tế rằng bà Suu Kyi không còn ảnh hưởng đến các vấn đề hiện tại của đất nước.

Các nhà hoạt động dân chủ Myanmar cầm ảnh các nạn nhân của cuộc đảo chính quân sự tại cuộc biểu tình trước trụ sở của nhà sản xuất dầu Total gần Paris, vào ngày 25 tháng 3 - Ảnh: Reuters

Hy vọng mong manh

Vào cuối tháng 5, ủy ban bầu cử do quân đội chỉ định đã đề xuất tại một cuộc họp của đại diện các đảng phái chính trị rằng họ có thể giải tán Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ do bà Suu Kyi lãnh đạo. Họ cũng kêu gọi Bộ Nội vụ, cơ quan có thẩm quyền đối với cảnh sát, điều tra xem có bất kỳ trường hợp đảng phái chính trị nào vi phạm các yêu cầu đăng ký hay không. Nếu bằng chứng như vậy xuất hiện, đăng ký đảng của NLD có thể bị thu hồi. Bà Suu Kyi và đảng NLD có nhiều khả năng biến mất khỏi sân khấu chính trị Myanmar.

Chính quyền quân sự Myanmar dường như đang chi phối nhịp độ đối thoại với ASEAN. Sau khi trở về từ hội nghị cấp cao ASEAN vào tháng 4, Thống tướng Min Aung Hlaing cho biết tại một cuộc họp của Hội đồng Hành chính Nhà nước - tên chính thức của chính quyền - rằng "các chuyến thăm Myanmar do ASEAN đề xuất sẽ được xem xét sau khi ổn định đất nước". Trọng tâm sẽ là thời gian khi nào các phái viên được chấp nhận và liệu họ có thể gặp bà Suu Kyi hay không. Nhưng trong mọi trường hợp, quân đội có thể nắm thế chủ động.

Theo Reuters, vào giữa tháng 5, chín quốc gia ASEAN, ngoại trừ Myanmar, đã gửi một bức thư tới Lichtenstein, quốc gia đã đề xuất tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc một nghị quyết kêu gọi cấm vận vũ khí đối với Myanmar. Bức thư bày tỏ phản đối đề xuất này, cho thấy thực tế là các thành viên ASEAN cần thể hiện sự cân nhắc thuận lợi đối với quân đội để thúc đẩy đối thoại.

Trung Quốc và Nga, những nước nắm quyền phủ quyết trong Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, cũng đang duy trì sự ủng hộ của họ đối với quân đội Myanmar. Hiện vẫn chưa rõ liệu các biện pháp trừng phạt mà các nước phương Tây áp đặt có đủ hiệu quả để buộc quân đội thay đổi lập trường hay không.

Mọi con mắt đang đổ dồn vào ASEAN, với nhiều kỳ vọng rằng tổ chức này sẽ đóng vai trò trung gian giữa quân đội và các lực lượng ủng hộ dân chủ. Tuy nhiên, ASEAN - vốn tuân thủ nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước – đang thiếu một ý tưởng cụ thể về cách thức tiến hành các cuộc đàm phán với quân đội. Chưa kể tới thực tế, một số thàn viên cũng có những quan điểm riêng về vấn đề của Myanmar.

Phan Nguyên