'Lạnh nhạt' với xuất khẩu, quyết tâm thúc đẩy thị trường nội địa thống nhất, Trung Quốc thực sự muốn gì?

Bắc Kinh đang sở hữu một thị trường nội địa quy mô lớn với dân số hơn 1,4 tỷ người, trong đó hơn 400 triệu người thuộc tầng lớp trung lưu. Ảnh minh họa. (Nguồn: Tân Hoa xã)

Trung Quốc định nghĩa thị trường nội địa thống nhất là thị trường nội địa hiệu quả cao, dựa trên luật lệ, công bằng và rộng mở. Thị trường này loại bỏ chủ nghĩa bảo hộ, phân khúc thị trường hoặc các trở ngại ở địa phương làm hạn chế lưu thông kinh tế, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông các sản phẩm và tài nguyên trên quy mô lớn hơn.

Thị trường nội địa thống nhất

Khái niệm thị trường nội địa thống nhất lần đầu tiên được các nhà hoạch định chính sách đề xuất chính thức trong một tài liệu cải cách cấp cao nhất năm 2013, tập trung vào việc loại bỏ chủ nghĩa bảo hộ khu vực và khuyến khích cạnh tranh.

Đến tháng 4/2022, Bắc Kinh đã đưa ra các tài liệu hướng dẫn cụ thể nhằm đẩy nhanh tiến độ thiết lập thị trường nội địa thống nhất, tạo điều kiện cho các yếu tố sản xuất luân chuyển hiệu quả và trôi chảy hơn, bao gồm lao động, hàng hóa, vốn và dữ liệu.

Các tài liệu hướng dẫn này được coi là nền tảng để hỗ trợ chiến lược phát triển kinh tế mới của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong đó tập trung vào chất lượng tăng trưởng kinh tế, phát triển an toàn và tăng cường đổi mới.

Lý do thời điểm

Với dân số hơn 1,4 tỷ người, trong đó hơn 400 triệu người thuộc tầng lớp trung lưu, Trung Quốc sở hữu thị trường quy mô siêu lớn duy nhất trên thế giới với chi tiêu cho hàng tiêu dùng và dịch vụ ăn uống đạt 44 nghìn tỷ NDT (6,2 nghìn tỷ USD) vào năm 2022.

Trung Quốc là quốc gia nhập khẩu quặng sắt, dầu thô và kim loại công nghiệp hàng đầu thế giới.

Động thái thiết lập một thị trường nội địa thống nhất được cho là để đối phó với môi trường trong nước và quốc tế đang thay đổi nhanh chóng.

Với bên ngoài, động thái này là cách để đối phó với cuộc chiến thương mại của Mỹ và những nỗ lực tách rời giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đang diễn ra. Trung Quốc đang phải tiêu thụ nhiều hơn trong khi nhu cầu ở nước ngoài đang giảm, thuế quan cao và sự gián đoạn chuỗi cung ứng hậu đại dịch.

Bắc Kinh từng nhấn mạnh điều này vào tháng 5/2020 khi công bố chiến lược lưu thông kép. Theo đó, chiến lược tập trung nhiều hơn vào thị trường nội địa hoặc lưu thông nội bộ, dần bớt phụ thuộc vào chiến lược phát triển theo định hướng xuất khẩu hay lưu thông bên ngoài, dù không từ bỏ nó hoàn toàn.

Một thị trường nội địa thống nhất, theo các chuyên gia kinh tế, là cách để giữ chân các nhà đầu tư nước ngoài vì đây là một thị trường tiêu dùng khổng lồ và giàu tiềm năng với tầng lớp trung lưu đang ngày càng mở rộng, hứa hẹn rất nhiều cơ hội kinh doanh lớn.

Bốn tháng đầu năm 2023, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang chứng kiến sự sụt giảm liên tục các đơn đặt hàng từ Mỹ, trong khi đầu tư trực tiếp nước ngoài giảm 3,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhiệm vụ trọng tâm

Nhiệm vụ trọng tâm của tài liệu hướng dẫn đưa ra trong năm 2022 là khuyến khích cạnh tranh, giảm chi phí thể chế, tăng hiệu quả và năng suất, nâng cao đổi mới công nghệ và thúc đẩy hợp tác quốc tế. Tất cả các nhiệm vụ này đều quan trọng đối với mục tiêu tăng trưởng năm 2035 của Trung Quốc là tăng gấp đôi tổng sản phẩm quốc nội so với năm 2020.

Cụ thể, chiến dịch của Chính phủ bao gồm kế hoạch thực hiện các tiêu chuẩn tiếp cận thị trường thống nhất, cạnh tranh công bằng, hệ thống tín dụng xã hội, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, luồng lao động và dữ liệu tự do.

Nhà đầu tư nước ngoài nghĩ gì?

Các doanh nghiệp nước ngoài và công ty tư nhân từ lâu đã phàn nàn về các tiêu chuẩn và quy định khác nhau đối với từng đối tượng doanh nghiệp khi tiếp cận thị trường. Khối doanh nghiệp nhà nước dường như vẫn có lợi thế tiềm ẩn trong một số lĩnh vực như mua sắm của chính phủ, cho vay ngân hàng hay đấu thầu.

Trong báo cáo hàng năm được phát hành vào cuối tháng Năm vừa qua, Phòng Thương mại Anh tại Trung Quốc cho rằng, việc thực thi các văn bản hành chính tại nhiều địa phương không đồng đều tại nhiều lĩnh vực, đơn cử như thời gian chờ thông quan hay việc thực thi luật bảo mật dữ liệu mới.

Theo nghiên cứu của Wu Qunfeng, một học giả tại Trường Kinh tế thuộc Đại học Bắc Kinh, một mặt hàng thường sẽ bị đánh thuế thêm từ 3,8 đến 19,6% khi đi qua biên giới các tỉnh khác nhau. Các công ty cũng phải đối mặt với trở ngại từ thực trạng lực lượng lao động ít luân chuyển hơn theo hệ thống hộ khẩu của Trung Quốc, hệ thống phân bổ các dịch vụ công cho công dân dựa trên nơi sinh của họ. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các công ty sẽ gia tăng chi phí nếu muốn thu hút nhân tài từ các tỉnh khác.

Thời điểm hoàn thành thị trường nội địa thống nhất

Đây sẽ là một kế hoạch dài hạn, trong khi một số nhiệm vụ đã bắt đầu được triển khai, tiến độ nhìn chung vẫn còn khá chậm chạp

Cuối năm ngoái, cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của Trung Quốc - Ủy ban cải cách và phát triển quốc gia tiến hành cuộc tham vấn cộng đồng về cải cách hệ thống tín dụng xã hội, khẳng định điều này giúp tối ưu hóa môi trường kinh doanh.

Trung Quốc đã dỡ bỏ phần lớn các hạn chế về hộ khẩu, trong khi các thành phố cấp Trung ương như Thượng Hải và Bắc Kinh đã nới lỏng các hạn chế, tạo điều kiện nhiều hơn cho các nhân tài và giới thiệu thêm nhiều dịch vụ công cho đối tượng lao động nhập cư.

Từ giữa tháng Năm năm nay, chính phủ Trung Quốc bắt đầu áp dụng hệ thống đánh giá mới đối với các quan chức. Trước đây, các quan chức thường ưu tiên các doanh nghiệp địa phương mình, dẫn đến việc gia tăng chủ nghĩa bảo hộ địa phương.

(theo SCMP)

Hồng Châu