Lão hóa sớm trong kỷ nguyên số: Cái giá của việc 'dán mắt' vào màn hình

Không phải chế độ ăn, căng thẳng kéo dài hay thiếu ngủ, chính màn hình đang khiến chúng ta già nhanh hơn. Ảnh: Eating Well

Trong kỷ nguyên số, màn hình hiện diện ở khắp mọi nơi: từ máy tính nơi công sở, điện thoại thông minh trong túi áo cho đến tivi trong phòng ngủ. Việc dành hàng giờ mỗi ngày để nhìn vào màn hình đã trở thành điều bình thường, thậm chí khó tránh khỏi. Song theo các bác sĩ và nhà nghiên cứu, chính thói quen tưởng chừng vô hại này lại có thể đang đẩy nhanh quá trình lão hóa theo nhiều cách khác nhau.

Lối sống ít vận động - nền tảng của lão hóa sớm

Nếu một ngày làm việc của bạn trôi qua trước màn hình máy tính, buổi tối là thời gian xem tivi xen lẫn lướt điện thoại, rồi kết thúc bằng vài phút “lướt nhanh” trước khi ngủ, thì tổng thời gian ngồi yên đã chiếm phần lớn thời gian trong ngày. Bác sĩ Alicia Robbins cho rằng việc sử dụng màn hình quá nhiều khiến con người trở nên ít vận động - yếu tố đã được chứng minh là gây hại cho sức khỏe.

Một nghiên cứu cho thấy những người ngồi hơn 8 giờ mỗi ngày có các chỉ dấu sinh học liên quan đến quá trình lão hóa nhanh hơn so với nhóm chỉ ngồi dưới 4 giờ. Việc ngồi lâu làm tăng mỡ cơ thể, giảm khối cơ nạc và suy giảm chức năng ty thể - những yếu tố góp phần làm rối loạn chuyển hóa, tăng nguy cơ bệnh mạn tính và dẫn đến lão hóa sớm.

Việc sử dụng màn hình quá nhiều khiến con người trở nên ít vận động - yếu tố đã được chứng minh là gây hại cho sức khỏe.

Khi màn hình thay thế các mối quan hệ trực tiếp

Công nghệ giúp con người kết nối dễ dàng hơn, nhưng cũng vô tình làm giảm những tương tác trực tiếp. Thay vì gặp gỡ, nhiều người lựa chọn nhắn tin, gọi video hoặc tương tác qua mạng xã hội. Theo bác sĩ Robbins, kết nối xã hội là một yếu tố then chốt của tuổi thọ, chất lượng sống và hạnh phúc lâu dài.

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với “đại dịch cô đơn”, việc giảm tương tác trực tiếp được cho là có liên quan đến tình trạng viêm gia tăng và tốc độ lão hóa nhận thức nhanh hơn. Các chuyên gia khuyến nghị, khi có thể, hãy ưu tiên gặp mặt trực tiếp bạn bè hoặc kết hợp các hoạt động xã hội với vận động, như tập thể dục cùng nhau.

Ánh sáng xanh và những hệ lụy đối với làn da

Không chỉ ảnh hưởng đến hành vi và thói quen sinh hoạt, màn hình còn tác động trực tiếp đến làn da. Theo bác sĩ da liễu Marisa Garshick, ánh sáng xanh phát ra từ màn hình có thể thúc đẩy lão hóa da sớm, biểu hiện qua tăng sắc tố, nếp nhăn nhỏ và các dấu hiệu lão hóa khác.

Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình có thể thúc đẩy lão hóa da sớm, biểu hiện qua tăng sắc tố, nếp nhăn nhỏ và các dấu hiệu lão hóa khác.

Ánh sáng xanh được cho là kích thích sự hình thành các gốc tự do, làm tăng viêm, tổn thương ADN và phá vỡ các chất chống oxy hóa tự nhiên bảo vệ da. Dù cần thêm nghiên cứu để khẳng định mức độ tác động, các chuyên gia cho rằng việc tiếp xúc kéo dài với ánh sáng xanh là yếu tố không nên xem nhẹ trong chăm sóc da và phòng ngừa lão hóa.

“Cổ công nghệ” và hệ quả vượt ra ngoài đau mỏi

Việc cúi đầu nhìn điện thoại hay máy tính bảng trong thời gian dài tạo ra tư thế xấu, thường được gọi là “text neck” hay “tech neck”. Tình trạng này không chỉ gây đau cổ, vai và lưng mà còn ảnh hưởng đến diện mạo.

Theo thời gian, việc liên tục nhìn xuống sẽ làm da vùng cổ và mặt chảy xệ do tác động tích lũy của trọng lực. Ảnh: Adobe

Theo bác sĩ Garshick, tư thế cúi đầu kéo dài có thể làm da vùng cổ và mặt chảy xệ do tác động tích lũy của trọng lực. Da cổ vốn mỏng và nhạy cảm, dễ hình thành nếp nhăn, trong khi các cơ cổ kéo phần dưới khuôn mặt xuống, khiến đường viền hàm kém săn chắc hơn.

Màn hình và giấc ngủ bị “đánh cắp”

Một trong những tác động rõ ràng nhất của việc sử dụng màn hình quá mức là rối loạn giấc ngủ. Việc xem phim, lướt mạng xã hội đến khuya khiến giờ đi ngủ bị trì hoãn, trong khi ánh sáng xanh từ màn hình ức chế melatonin - hormone giúp cơ thể dễ dàng đi vào giấc ngủ.

Hệ quả là giấc ngủ ngắn hơn, chất lượng kém hơn, làm gia tăng viêm và có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa não. Thiếu ngủ không chỉ khiến con người mệt mỏi trong ngắn hạn mà còn để lại hệ lụy lâu dài đối với sức khỏe.

Trong cuộc sống hiện đại, một ngày của nhiều người thường kết thúc bằng vài phút “lướt nhanh” điện thoại trước khi ngủ. Thói quen hiện đại này đang đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Giảm màn hình để lão hóa lành mạnh hơn

Theo các chuyên gia, việc cắt giảm thời gian sử dụng màn hình không nhất thiết phải triệt để, mà quan trọng là xây dựng mối quan hệ lành mạnh với công nghệ. Những biện pháp đơn giản như để điện thoại ngoài phòng ngủ, tắt các ứng dụng gây xao nhãng trước giờ đi ngủ, hoặc đi bộ mà không mang theo điện thoại có thể mang lại khác biệt đáng kể.

Bên cạnh đó, duy trì vận động thể chất, đặc biệt là đi bộ đều đặn, ưu tiên chế độ ăn giàu thực vật, sử dụng kem chống nắng hằng ngày và giữ màn hình ngang tầm mắt khi làm việc cũng là những yếu tố hỗ trợ quá trình lão hóa khỏe mạnh.

Hồng Nhung