Lấp đầy 'khoảng trống' nghề bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam

Mặc dù là một trong 16 quốc gia sở hữu đa dạngsinh học cao nhất thế giới,theo Quỹ Bảo tồn thiên nhiên hoang dã (WWF) Việt Nam, Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng suy thoáingày càng gia tăng .

Trong 17 Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc mà Việt Nam đang nỗ lực đạt được thì 3 mục tiêu về sinh thái (bao gồm SDG 13 - Hành động vì khí hậu; SDG 14 - Tài nguyên và môi trường biển; SDG 15 - Tài nguyên và môi trường đất liềnvẫn còn đang tiến triển chậm hơn so với lĩnh vực gíao dục chất lượng, xóa nghèo, bìnhđẳng giới, theo Báo cáo Phát triển bền vững.

Trướcthực trạng này, công tác bảo tồn không chỉ là trách nhiệm của ngành môi trườngnói riêng, mà còn cần được lồng ghép vào giáo dục, truyền thông, chính sách, hoạtđộng doanh nghiệp…

Tuy nhiên, khi nhu cầu tăng cao thì nguồnnhân lực lại đang bị bỏ ngỏ. Thực trạng sinh viên bảo tồn mới ra trường thiếu kinh nghiệmthực tế và kỹ năng mềm cần thiết là một vấn đề phổ biến.

Nhiều sinh viên gặpkhó khăn trong tìm việc làm do thiếu kinh nghiệm thực tế, kỹ năng mềm chưa hoànthiện, thiếu định hướng nghề nghiệp rõ ràng và sự cạnh tranh khốc liệt trên thịtrường lao động. Bên cạnh đó, nhiều nhà tuyển dụng thường yêu cầu ứng viên cókinh nghiệm, tạo rào cản lớn cho sinh viên mới ra trường. Từ đó dẫn đến mộtvòng luẩn quẩn: không có kinh nghiệm thì khó tìm việc, không có việc thì khôngcó kinh nghiệm.

Nhận diện rõ khoảng trống này, từ năm 2022, Trung tâm Hành động vì động vật hoangdã Việt Nam (WildAct) đã khởi xướng Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiênnhiên (SCNC).

Sau 3 năm liên tiếp tổ chức (2022–2024), hôịnghị đã ghi nhận hàng trăm đơn đăng ký tham dự SCNC đến từ sinhviên, nhà bảo tồn trẻ trên khắp cả nước; hơn 100 đề tài nghiên cứu, sáng kiến được nộp cho SCNC; 30% người tham dự đã tìm được việc làm hoặc có bước tiếntrong nghề nghiệp sau hội nghị; 22%người tham dự trở thành học viên cao học, nghiên cứu sinh lĩnh vực liên quan đếnbảo tồn sau khi được truyền cảm hứng tại SCNC; 58% người tham dự SCNC là nữ giới, tạo cơ hội và thúc đâỷsự tham gia của phụ nữ trong các ngành STEM..

Sau ba năm liên tiếp tổ chức (2022–2024), hội nghị đã ghi nhận hàng trăm đơn đăng ký tham dự SCNC đến từ sinh viên, nhà bảo tồn trẻ trên khắp cả nước. Nguồn WildAct

Chia sẻ về những rào cản trong phát triển nguồnnhân lực cho ngành bảo tồn, Tiến sĩ Trang Nguyễn – Giám đốc WildAct nhận định:“Nghề bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam đếnnay vẫn chưa được hiểu đúng. Đa số mọi người, kể cả giới trẻ, chưa được cập nhậtvà chưa hiểu rõ công việc bảo tồn thiên nhiên là gì. Các bạn thường nghĩ bảo tồnlà công việc dành riêng cho cán bộ bảo vệ rừng, kiểm lâm. Thực tế, nghề bảo tồnrất đa dạng, từ nghiên cứu, khảo sát điều tra, cho đến các hoạt động nâng caonhận thức, giáo dục, truyền thông ngay cả ở thành thị, không chỉ giới hạn ởcông việc thực địa sâu trong rừng núi hay xa xôi ngoài biển đảo.

Các nghiên cứu nhận được nhiều sự quan tâm từ các bạn trẻ và chuyên gia đầu ngành.Nguồn WildAct

Do chưa có cáinhìn toàn diện về ngành bảo tồn, việc thu hút nhân lực chất lượng cao cũng bị ảnhhưởng. Nhiều bạn trẻ không nhìn thấy được con đường sự nghiệp rõ ràng tronglĩnh vực này, và điều đó vô hình trung làm giảm sức hấp dẫn của một ngành đanggiữ vai trò then chốt trong phát triển bền vững”.

Không chỉ là bệ phóng cho những bạn trẻ theođuổi sự nghiệp bảo tồn, SCNC các năm còn đóng vai trò lan tỏa tư duy “Environmentalstewardship” đến nhiều lĩnh vực khác như luật, truyền thông hay giáo dục.

SCNC các năm còn đóng vai trò lan tỏa tư duy “Environmental stewardship” đến nhiều lĩnh vực khác. Nguồn WildAct

Chiasẻ về những cơ hội sau SCNC năm 2024, nữ sinh viên Hải Trang cho biết: “Là sinh viên ngành Luật, SCNC đã giúp em trau dồi nhiêùkỹ năng, đặc biệt là phân tích và nghiên cứu. Những kiến thức, kỹ năng tại SCNCđã giúp em ứng dụng rất nhiều vào công việc thực tế: nghiên cứu chính sách vàpháp luật về môi trường”.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tính đến2023 Việt Nam có 39 “việc làm xanh” (việc làm bền vững trong mọi lĩnh vực nhưnông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, hành chính... góp phần bảo tồn, phục hôìvà nâng cao chất lượng môi trường), cùng với 88 ngành nghề khác có xu hướngchuyển dịch xanh hóa. Các việc làm xanh được dự báo sẽ tăng vọt lên 41% trongtương lai gần, phản ánh xu hướng phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế xanh tại ViệtNam.

Cũng theo Tiến sĩ Trang Nguyễn, hiện SCNC 2025 mùa thứ 4 của Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiênnhiên đã chính thức mở đơn đăng ký chào đón sự tham gia của sinh viên, nhà bảo tồn trẻ,chuyên gia đầu ngành, cùng các tổ chức và doanh nghiệp quan tâm đến phát triểnbền vững và môi trường.

Chủ đề nghiên cứu, sáng kiến tại SCNC đa dạng, không bó buộc trong khuôn khổ bảo tồn truyền thống. Nguồn WildAct

Hội nghị dự kiến diễn ra vào tháng 10/2025 tại TP HồChí Minh, dự kiến sẽ bao gồm các phiên thuyết trình,trình bày poster, tọa đàm chuyên đề, workshop kỹ năng và hoạt động thực địa tại.Những đề tài xuất sắc nhất sẽ được trao giải nhằm ghi nhận nỗ lực nghiên cứu củacác bạn trẻ.

Thông tin đăng ký được cập nhật trên trang Facebook chính thức củaWildAct: www.facebook.com/WildActvn

Hồng Minh